شناسایی نیاز مشتری اهمیت دارد چون اگر اشتباه برآورد شود کار با نتیجه همراه نخواهد بود.

در نظر گرفتن ذائقهء مصرف کنندگان

 

توجه به مقوله قیمت گذاری با توجه به کیفیت و جنس و موقعیت محصول باید صورت بگیرد.

وجود تناسب بین محصول و مقوله قیمت گذاری

 

دلیل شکستتولیدی های پوشاک ورزشی همین رقابت نادرست است که تولید کالای بی کیفیت است. چون محصول ثابت بوده ولی رقیب زیاد شده برای همین قیمت ها شکسته شده. در این شرایط تولیدی ها به جای آن که کنار هم باشند رو به روی هم هستند.

نبودن رقبای غالب به بازار

 

این عامل هم اهمیت خود را دارد. هرچه بازار بزرگتر باشد پرسود تر بوده و رقابت در آن ساده تر است. البته ایران بازار نسبت بزرگی نیست در این زمینه مشکلاتی هست.

بازار از رشد برخوردارباشد و بزرگ باشد

 

توجه به ویژگی های عمومی و ظاهری محصول بسیار اهمیت دارد اما محتوا و معقوله کیفیت مهمتر است در این صنعت

تحقیقات بازار در مورد ویژگی های ظاهری محصول صورت بگیرد

 

توجه به کیفیت و نحوه بسته بندی باعث مزیت رقابتی در این صنعت میشود مخصوصا در زمان خرده فروشی باعث جذب مشتری می شود

توجه به کیفیت و جذابیت بسته بندی محصول (اطلاعات جنس، شکل، گرافیک)

 

تولید محصولی جدید یا توسعه محصول موجود در شرکت اگر با نگاه جهانی تولید شود و برنامه صادرات وجود داشته باشد و بتوان برای گشورهای مختلف بومی سازی انجام دا، می تواند از عوامل موفقیت در این صنعت باشد که بازار محدودی در ایران دارد.

در نظر گرفتن نگاه جهانی به محصول

 

مواد اولیه باید اولا درست انتخاب شوند برای مثال نخ این که چه نوعی باشد چه جنسی باشد و از کجا تهیه شود اهمیت دارد. بعضی وقتها تولیدات پوشاک بدون توجه به این موضوع هزینه مواد اولیه برایشان خیلی بالا درمی آید در نتیجه خیلی از سفارشات رو نمی توانند بگیرند چون قیمت بالایی تقاضا می کنند از طرف دیگر اگر برای یک محصول پرتیراژ از تکنولوژی استفاده شود که هزینه بر است و قیمت تمام شده بالا خواهد بود و رقابت پذیری خود را از دست می دهد. همیشه نمی توان هزینه های تولید را پایین آورد. بعضی چیزها ارزان است مثل نیروی انسانی و انرژی ولی بعضی وقت ها چون از تکنولوژی نامناسب استفاده می شود نمی توان هزینه را کاهش داد. بعضی از تولیدی ها سیستم مدیریت هزینه ندارند

تولید محصول با هزینه پاینتر صورت پذیرد

عوامل مرتبط باطراحی و تولید

 

امکان تولید در زمان کمتر بسیار سخت است اما اگر بتوان این کار را با مدیریت زمان و در نظر گرفتن متغیر های مختلف انجام داد میتوان از عوامل موفقیت محسوب شود زیرا فاصله ایده با تولید و تجاری سازی کمتر می شود و مزایای خوبی در پی دارد.

تولید محصول در زمان کم تر انجام شود

 

شرکتی که بتواند ایده خود را به دیگران معرفی کند و بطور سفارشی محصول خود را تولید کند میتواند به راحتی در بازار مشخص شده نفوذ کند.

توانایی در تولید سفارشی محصول توسعه یافته

 

بااستفاده از سبک تولید کشورهای دیگر و بومی سازی آن

الگو برداری از روش تولید کشورهای دیگر

 

تولید محصول جدیدی که دارای دوام بیشتری باشد می تواند از مزیت های رقابتی و موفقیت محصول محسوب بشود

تولید محصول با ماندگاری بیشتر

 

در ایران با مشکل حمایت از تولیدات داخلی مواجه این و باز گذاشتن درهای واردات محصولات با کیفیت های مختلف با قیمت های متفاوت که بازار را گرفته اند اگر سیاست ها در راستای توجه به تولیدات داخلی باشد در عمل بسیار در موفقیت توسعه محصولات جدید شرکت های تولیدی پوشاک ورزشی موثر است.

حمایت قوانین و سیاست های کلان از تولیدات داخلی

 

 

مگر میل حنابندی ز خون کوه کن دارد

 

 

 

آب و رنگ ما به عالم عاقبت گل می کند

 

 

 

بر زمین هر چند چون برگ حنا افتاده ایم

 

 

 

معنی مصرع اول : من در قید زینت و آرایش نیستم ؛ هدف من زینت نیست چراکه زینت علامت خود آرایی است.
۴۹- نگاه تیز: نگاهی که از روی محبّت و دلگرمی به دیگری باشد. (شارح)
غزال: آهو . کنایه از معشوق . زیبا رو. ( فرهنگ فارسی معین)
تیر مژگان: اضافه تشبیهی، مجازاً وجود معشوق.
معنی بیت: آهوها به او(معشوق) نگاهی عمیق می کنند ، مبادا از نگاهشان گزندی به وجود او برسد.خداوندا او را از چشم بد محافظت کن.
۵۰- طرف بستن: کنایه از سود بردن. ( فرهنگ فارسی معین)
نال: نی باریک. قلم نویسندگی.
۵۱- ماه کنعان: استعاره مصرّحه از یوسف نبی.
معنی بیت : گویا معشوق ( ذات مقدس رسول اکرم (ص))شهر زیبایی و نیکویی را به تصرف خود درآورده و شاه بی منازع ملک حسن شده، چراکه یوسف با همه زیبایی اش مملوک و بنده او شده است و داغ غلامی او را بر جبین دارد.
۵۲- موی بینی: کنایه از مزاحم. ( فرهنگ فارسی معین)
بی دماغان: کنایه از عاشقان.
معنی بیت: همان طور که نزد عاشقان بوی خوش نافه آهو حکم موی بینی را دارد و من هم کنار موهای عطرآگین سر تو قصد بوییدن مشک نمی کنم . واژه «سر» : دارای آرایه جناس تام است.
۵۳- گوی گریبان: تکمه یقه که دایره ای شکل است و به نوک سینه ی زنان شیرده شباهت دارد.(شارح)
۵۵- معنی بیت : دندان مدام لب را می گزد و لحظه ای از آزار رساندن به آن دست نمی کشد همچون همسایه بد که جز رنج و عذاب رساندن عملی از او سر نمی زند.
۵۷- دست انداز: تعّدی و تجاوز.کنایه از مشکل ، گرفتاری. ( فرهنگ فارسی معین)
شکــــوه ٔ زلــف از زبان ما نمی آید برون زیر دست انداز او چون شانه پا افشرده ایم
(صائب)
معنی بیت : از آنجایی که چراغ را از آستین خاموش می کنند، می گوید: همانطور که چراغ زیر دامن محفوظ است و ترسی از آستین ندارد ، معتکفِ عزلت نشین نیز از تعّدی دشمن و آسیبش ترس و خوفی ندارد.
۵۸- خواب پریشان: خواب ترسناک،خواب آشفته.
معنی بیت : چشم من از بس که شب ها خواب های آشفته و پریشان می بیند ، این آشفتگی و پریشانی بسیار را چون زلف زیبارویان تصّور می کند ،به همین جهت شب را به بیداری سپری می کند و در اندیشه زلف سیاه و پریشان خوبرویان به سر می برد.
۵۹- هم جنسان: متعلق به یک جنس.از یک قوم یا نژاد. متجانس. ( فرهنگ فارسی معین)
۶۰- سیه تاب : رنگی باشد بنفسجی که آهن صیقل دیده را به آب لیموو گرمی آتش رنگ کنند. (غیاث اللغات ). آهن صیقل کرده را با آب لیمو تر کرده به وضعی بر آتش میگذارند که بنفسجی میشود و آنرا سیه تاب میگویند. (آنندراج ).نوعی از رنگ سیاه که بر تیغ و قرصهای سپر ومانند آن کنند و با لفظ کردن و زدن مستعمل است . (آنندراج ). به سیاهی زده . سیاه گون . به نقل از ( دهخدا، ۱۳۷۳: ۱۲۲۶۵)
ای بسا زر که سیه تابش کنند تا شود ایمن ز تاراج و گزند
(مولوی)
معنی بیت : چشم خونریز تو اول تیغ مژگان را بر آهو می آزماید تا بتواند از مشک او سیه تابی تدارک ببیند جهت جراحت زدن و تازه نگه داشتن زخم من .
مفهوم بیت: مبالغه در بی رحمی معشوق.
۶۱- معنی بیت : از دوازده برج فلکی که آبی، خاکی ، بادی و آتشی هستند، خورشید زیبایی تو در جهان آتشی به پا کرده، یوسف نیز در آتش حسد و حسرت ِنداشتن چنین زیبایی می سوزد، برای دست یافتن به آب جهت خاموش کردن این آتش و در امان ماندن از تب و تاب آن در چاه منزل کرده است .

۶۲- خط: کنایه از سبیلی که تازه در آمده است و موی تازه رسته صورت. ( فرهنگ فارسی معین)
۶۳- معنی بیت: سنگ آستانه ما از عزّت او و شرف یاب شدن به قدم بوسی او به مقام و منزلت کعبه بودن نایل می شود.
مفهوم بیت: ستایش معشوق و مقدّس دانستن او.
۶۴- همسایگی به مور کردن به اعتبار پستی و کوتاه نظری .(شارح)
۶۵- معنی بیت: در این فصل بهار که از کثرت بالندگی و قوّت نشو و نما ،دام با وجود این که استعداد روییدن ندارد سبز شده است؛ دانه من که مستعد روییدن و بالیدن است از نحوست طالع مانند تخم مرغ سبز نشد ؛ به عبارتی، در این وقت از فیضان تقدیر چیزی که قابلیّت حصول فیض نداشت بهره مند گردید و من با وجود استحقاق و استعداد از قبول فیض محروم ماندم.
۶۶- خزانه: استعاره از دل.
تشبیه مضمر: زلف یار به مار.
۶۷- معنی بیت : ای غنی ،اگر خانه من از آهن هم باشد از بد یمنی و شومی قدم من خانه آهنینم ویران می شود؛ همان طور که کلید که خانه اش قفل آهنین است هرگاه که وارد قفل شود ، موجب از هم گسیختگی اش می شود.
۶۸- معنی بیت : تحمّل زخم های بسیار در میدان جنگ برایم آسان است اما طاقت داغ سپر که جهت محافظت بر روی بدنم باشد را ندارم.
مفهوم بیت: اظهار جوانمردی.
۶۹- کندی دندان طمع: کنایه از طمع کار و حریص نبودن.عدم سؤال و طلب کمک کردن.
معنی بیت : تا از ترشرویی و بدخویی سفلگان ممسک متأثّر نشدیم ،از طمع باز نماندیم.

مهدی‌های غیر واقعی در طول تاریخ

موضوعی که می‌توان به وسیله آن ثابت کرد که اصل مهدویت ریشه دار و در صدر اسلام امر مسلمی بوده است داستان مهدوی‌های غیر واقعی است که در گذشته پیدا شده و اسامی آنان در تواریخ ثبت است. برای نمونه:

۱-گروهی از مسلمین محمد بن حنفیه امام و مهدی پنداشته‌اند و می‌گویند نَمرده است و در کوه «رضوی» غائب می‌باشد، بعد از این ظاهر می‌شود و دنیا را پر از عدل و داد می‌کند.^[۱۶۲]
۲- گروهی از جارودیه محمدبن عبدالله بن حسن را مهدی غائب می‌پندارند و در انتظار ظهورش به سر می‌برند.^[۱۶۳]
۳- ناو وسیه حضرت صادق را مهدی و زنده و غایب می‌دانند.^[۱۶۴]
۴- واقفیه موسی بن جعفر را امام زنده غائب می‌پندازند و عقیده دارند که آن جناب بعداً ظاهر می‌شود و دنیا را پر از عدل و داد می‌کند.^[۱۶۵]
۵- گروهی از اسماعیلیه عقیده دارند که اسماعیل فوت نشده بلکه از باب تقیه نسبت به مرگ به وی داده شده است.^[۱۶۶]
۶- فرقه باقریه حضرت باقر را زنده و مهدی موعود می‌دانند.
۷- جوازیه می‌گوید: حجت بن الحسن را فرزندی بوده است و او مهدی موعود است.
۸- فرقه‌ای از هاشمیه عبدالله بن حرب کندی را امام زنده غائب می‌پندارند و در انتظار ظهورش به سر می‌برند.^[۱۶۷]
۹-گروهی از مبارکیه محمد بن اسماعیل را امام زنده غائب می‌پندارند.^[۱۶۸]
۱۰-گروه دیگری می‌گویند: مهدی مرده است ولی بعداً زنده می‌شود و قیام می‌کند زیرا معنی قائم قیام بعد از مرگ است.^[۱۶۹]
۱۱-قرامطه محمد بن اسماعیل را مهدی موعود می‌دانند و عقیده دارند که زنده است و در بلاد روم زندگی می‌کند.^[۱۷۰]
۱۲-فره ابی مسلمیه، ابومسلم خراسانی را امام زنده غائب می‌پندارند.^[۱۷۱]
۱۳-گروه دیگری می‌گویند: مرده است ولی بعداً زنده می‌شود و قیام می‌کند زیرا معنی قائم قیام بعد از مرگ است.
۱۴-قرامطه محمد بن اسماعیل را مهدی موعود می‌دانند و عقیده دارند که زنده است و در بلاد روم زندگی می‌کند.
۱۵-فرقه ابی مسلمیه، ابو مسلم خراسانی را امام زنده غائب می‌پندارند.
۱۶-گروهی امام حسن عسگری را مهدی می‌دانند، می‌گویند: بعد از مردن زنده شده و اکنون در حال غیبت زندگی می‌کنند. بعداً ظاهر می‌شود و دنیا را پر از عدل و داد می‌کند.
اینها اسامی افرادی است که در صدر اسلام و اعصار و ازمنه نزدیک به زمان پیغمبر اکرم e گروهی از جهان آنان را مهدی پنداشته‌اند لیکن اکثر آن طوایف منقرض شده جز در صفحات تاریخ، اثری از آنان باقی نمانده است. از آن زمان تا به حال افراد کثیری در بین بنی هاشم و غیر بنی هاشم از بلاد و کشورهای مختلف پیدا شدند و خود را به عنوان مهدی موعود معرفی نمودند. چه جنگها و خونریزی‌ها و محنت‌هایی که بدین عنوان صورت گرفت و چه حوادث ناگواری که در تاریخ رخ داد.
از مجموع این وقایع و حوادث استنباط می‌شود که داستان مهدویت و ظهور مصلح غیبی از موضوعات مسلمی بوده که مسلمین بدان اعتراف داشته‌اند و در انتظار ظهورش روز شماری می‌کرده‌اند. و نصرت و غلبه از لوازم حتمی او می‌دانسته‌اند همین موضوع سبب شده که بعض افراد زیرک و سود‌جو در صدد برآمدند از عقیده بی‌آلایش مردم که از مصدر روحی سرچشمه می‌گرفت بهره برداری نمایند و خودشان را به عنوان مهدی موعود قالب کنند، شاید بعضی از آنها هم قصد سوئی نداشته بلکه خواسته‌اند به این وسیله از ستمکاران انتقام گیرند و اوضاع ملت خویش را اصلاح نمایند. بعضی از آنان هم گر چه خودشان ادعائی نداشته‌اند، لیکن، گروهی از عوام از روی نادانی و شدت گرفتاری و عجله‌ای که در ظهور مهدی داشته‌اند و بعض علل دیگر آنها را مهدی موعود اسلام می‌پنداشتند.^[۱۷۲]

شروع فعالیت مدعیان دروغین

شروع تفّکر ادّعای نیابت خاصّه، به دوران نایب دوّم محمّد بن عثمان بر می گردد.
در زمان نایب اوّل، عثمان بن سعید، به خاطر علل مختلفی، منحرفین نتوانستند فعالیت کنند و لذا در دوران نایب اوّل خبری از ادّعای دروغین نیابت نیست و اگر هم باشد به صورت خیلی کم رنگ مطرح بوده که مشهود و ملموس نبوده است. همان طور که احتمال دارد «اسحاق احمر» و «باقطانی» در آن دوره بوده، ولیکن قطعی نیست؛ و احتمال هم دارد مربوط به دوره دوّم باشد.

علل عدم ظهور مدعیان در دوره نایب اول

علل عدم وجود این دروغ گویان در دوره نایب اول، عبارتند از:

۱-شهرت عثمان بن سعید

عثمان بن سعید از اشخاص مشهور و مورد اطمینان در میان شیعیان بود. همان طوری که گفته شد در زمان های قبل از غیبت صغری از طرف امام هادی و امام حسن عسکری علیهم‌‌السلام و به نظر بعضی ها حتی از طرف امام جواد u نیز وکالت داشته است. سوابق طولانی او با ائمه علیهم‌‌السلام باعث شده بود که شهرت و منزلت خاصی در میان شیعیان داشته باشد و لذا این منحرفین در دوره نیابت وی، نتوانستند ابراز وجود کنند.

۲-مساعد نبودن شرایط سیاسی و اجتماعی

شرایط سیاسی و اجتماعی مساعد نبود که کسی ادّعای دروغین بکند. در اوایل غیبت صغری، دولت مردان عباسی شدیداً مراقب اوضاع بوده، با تمام قوا تلاش می کردند رد پایی از مهدی (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) و یاران او پیدا کنند و آنها را نابود سازند؛ و کسی غیر از «عثمان بن سعید» جرأت نمی‌کرد خود را به چنگال مرگ گرفتار کند؛ لذا فعالیت و نیابت او در آن دوره یک جهاد بزرگ به شمار می رفت.

۳-عدم عادت مردم

عدم عادت مردم. هنوز برای مردم به روشنی ارتباط با امام (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) از طریق «نوّاب» جا نیفتاده بود. لذا عادت مردم احتیاج به زمان داشت و این کار در دوره اوّل صورت گرفت. وقتی منحرفین دیدند مردم به چنین کارهایی عادت کرده‌اند، خواستند با ادّعای دروغین خود را نایب خاصّ امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) معرفی نمایند.
کسانی که در دوره محمّد بن عثمان، نایب دوّم امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) به دروغ ادّعای نیابت امام (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) را داشتند، عبارتند از:
۱-ابومحمّد حسن شریعی ۲-محمّد بن نصیر نمیری ۳-احمد بن هلال عبرتائی ۴-ابوطاهر محمّد بن علی بن بلال ۵-ابوبکر محمّد بن احمد بن عثمان، معروف به ابوبکر بغدادی، برادر زادۀ محمّد بن عثمان ۶و۷-اسحاق احمد و باقطانی ۸-حسین بن منصور حلاج که به حسن بن منصور نسبت داده شد و مدعی دروغین نیابت بوده است و لیکن مذهب ایشان معرف به صوفیگری می‌باشد ۹-یکی دیگر از مدعیان دروغین نیابت شلمغانی که از زمان نیابت سوم حسین بن روح بود ۱۰-ابودلف کاتب که بعد از وفات چهارمین نایب ادعای نیابت نموده است.^[۱۷۳]

احادیث جعلی

متأسفانه این حوادث سبب شد که احادیث مجهولی در تعریف و توصیف مهدی و علائم ظهور، در بین مردم شایع گردد و بدون بررسی و دقت در کتب اخبار درج شود، هر کس با دقت و کنجکاوی به کتب تاریخ و احوال مدعیان مهدویت مراجعه نماید سپس کتب اخبار را مورد بررسی قرار دهد اخبار مجعولی را در بین آنها خواهد یافت. از باب نمونه پاره‌ای از آنها را ذکر می‌کنیم: در کتاب فصول المهمه، ص ۲۷۴ آمده است: «قال رسول الله e لا تذهب الدنیا حتی بیعث الله رجلاً من اهل بیتی یُواطئ اسمهُ اسمی و اسم ابیه اسم ابی یملأ الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً»
در این حدیث پدر مهدی همنام پدر رسول خدا (عبدالله) معرفی شده است و این موضوع با احادیث بسیاری که نام پدر آن حضرت را حسن معرفی نموده‌اند منافات دارد، بنابراین درباره این حدیث می‌توان گفت: کسانی که به مهدویت محمدبن عبدالله بن حسن عقیده داشتند جمله – اسم ابیه اسم ابی- را به حدیث مذکور اضافه نمودند. گروهی عمربن عبدالعزیز را مهدی می‌پنداشتند و احادیثی را درباره‌اش جعل نموده‌اند از جمله: «قال العزرمی سمعت محمدبن علی یقول: النبی منا و المهدی من بنی عبدشمس و لا نعلمه الا عمربن عبدالعزیز.» روی الفضل عن موسی بن سعدان عن عبدالله بن القاسم الحضرمی عن ابی سعید الخراسانی قال قلتُ لابی عبدالله u : لای شئ سُمّی القائم؟ فقال لِانّه یقوم بعد مایموت، انه یقوم با مرعظیم یقوم بامر الله سبحانه.
بعید نیست حدیث فوق از مجعولات واقفیه یا کسانی باشد که می‌گفته‌اند: امام حسن عسگری مرده است لکن بعداً زنده می‌شود و برای اصلاح عالم قیام می‌کند، حدیث از حیث سند هم ضعیف است زیرا مامقانی درباره موسی بن سعدان می‌نویسد: احادیث او ضعیف و او از غلات بوده است و درباره عبدالله بن قاسم نوشته: او دروغگو و از غلات و واقفیهاست و روایاتش مقبول نیست.^[۱۷۴]

تاریخچه کوتاه مدعیان مهدویت و نیابت در دو قرن اخیر

اینک به تاریخچه مختصر و کوتاهی در مورد مدعیان مهدویت و نیابت در دو قرن اخیر می‌پردازیم:

۱٫ایران

 

شیخیه، بابیه، بهاییه

شیخ احمد احسایی (۱۶۶۱-۱۲۴۱ ق) در احسا متولد شد، به طیّ تحصیلات اولیه، در سال ۱۱۸۶ به کربلا رفت و از دروس بزرگانی همچون صاحب ریاض و سید بحرالعلوم بهره گرفت. او از برخی علوم طبیعی و تجربی نیز آگاهی داشت. در ۱۲۰۹ به زادگاهش بازگشت. در ۱۲۲۱، به خراسان و سپس یزد رفت و شهرت فراوانی کسب کرد. پس از آن به دربار فتحعلی شاه قاجار دعوت شد و مورد احترام فراوان قرار گرفت. پس از مدتی به قزوین رفت و محبوب مردم و علما بود، تا آن که با طرح عقاید خاصّ خود در زمینه معاد و انجام مناظره علمی، توسط ملا محمد تقی برغانی (شهید ثالث) و عده‌ای دیگر تکفیر شد. شیخ احمد سرانجام در ۲۱ ذی قعده ۱۲۴۱ درگذشت و در بقیع دفن شد.
پس از او شاگردش سید کاظم رشتی (۱۲۰۳-۱۲۵۶ق) به عنوان شیعه کامل و واسطه فیض، جانشین وی شد و حوزه درسی‌اش را ادامه داد. وی آثار و کتاب‌های شیخ احمد را احیا کرد و در برخی از آنها به غلوّ در مورد ائمه پرداخت. پس از مرگ او حاج محمد کریم خان کرمانی (۱۲۲۵-۱۲۸۸ق) فرزند ظهیر الدوله: داماد فتحعلی شاه، از مدعیان جانشینی او بود و در نشر عقاید احسایی و ترویج شیخی‌گری کوشید و آثاری ارائه کرد. رقیب او علی محمد شیرازی [معروف به باب] است که با کمک برخی از یارانش و نقشه‌ای خاص، ابتدا مدعی جانشینی سید کاظم و سپس مدعی بابیت و مهدویت شد، ولی حاج محمد کریم خان در ردّ او کتاب نوشت. پس از مرگ حاج محمد کریم خان، طبق وصیت او، پسرش حاج محمد خان بیشتر مورد توجه واقع شد. از آن پس بر اثر نارضایتی گروهی از شیخیه در نوع جانشینی و ریاست و بر اثر اختلافات دیگر، انشعاب‌هایی انجام شد که از ذکر آن صرف نظر می‌کنیم. مهم این نکته است که بر اساس عقاید پیروان شیخی مسلک، شیخ احمد و دیگر رهبران شیخی، دارای مقام شیعه کامل، یا رکن رابع، یا حتّی به عبارتی: نیابت خاصّ هستند؛ مانند دیگر غالیان در مورد پیشوایان دینی، غلوّ کرده‌اند. و نیز همچون: صوفیه در کلمات رمز گونه با استناد قرار دادن خواب و رؤیا و به اصطلاح کشف و شهود عقاید نادرستی را ابداع کرده‌اند.
علی محمد باب که از شاگردان درس شیخیه بود، اندکی از تحصیلات ابتدایی را در شیراز گذراند و سالیانی در بوشهر اقامت داشت. از همان آغاز، به کارهای غیر متعارف، همچون: ریاضت‌های غیر شرعی، و ذکر اوراد و طلسمات می‌پرداخت. سپس رهسپار عراق و حجاز شد و در کربلا از شاگردان سید کاظم رشتی و مریدان خاصّ او شد. پس از مرگ سید کاظم رشتی، طبق برخی اسناد، مانند خاطرات کینیازدالگورکی (سفیر روس)، تحت تأثیر تطمیع بیگانگان، ادعای نیابت را مطرح کرد. وی و یارانش در ایران آشوب‌های فراوانی راه انداختند. پس از مدتی ادعای مهدویت و حتّی نبوت و الوهیت و خدا آفرینی کرد؛ اما بر اثر فشار علماء و مردم متدین بازداشت و زندانی شد. یک بار نیز توبه کرد ولی به دلیل ادامه ادعاها و پافشاری بر آنها در جلسات مناظره علما، به دستور امیرکبیر در تبریز اعدام شد. وی کتاب‌هایی به عنوان وحی نوشته است که بیان فارسی و بیان عربی از آن جمله هستند. پس از اعدام، بر اساس وصایایش، میرزا یحیی صبح ازل، جانشین او شد، اما میرزا حسنعلی (۱۲۳۳-۱۳۱۰ ق) برادر بزرگتر وی پس از چندین سال تبعیت از صبح ازل او را منزوی، و خود را جانشین(و مظهر الهی وعده داده شده توسط باب) معرفی و مسلک جدید بهاییت را تأسیس کرد. وی با آن که متهم به شرکت در ترور نافرجام ناصرالدین شاه و آشوبهای بابیه بود، با حمایت استعمارگران به آسانی از ایران خارج شد و بعدها بر اثر بدرفتاری متقابل او و برادرش، وی را به عکاء تبعید کردند؛ لذا فلسطین اشغالی مأوا و مرکز بهاییان تاکنون است. پس از مرگ وی عباس افندی برادر بزرگترش بر اساس وصیت جانشین او شد و لقب عبدالبهاء گرفت. وی سفرهایی به اروپا و آمریکا داشت و فرقه بهاییت را از لحاظ محتوایی و سیاسی گسترش داد، از طرف انگلستان به دلیل خدماتش در اشغال فلسطین، لقب «سِر» گرفت (۱۹۱۴م). پس از او شوقی افندی (نوه دختری حسینعلی بهاء) تا ۱۹۵۷ ریاست کرد و بر خلاف وعده عبدالبها به آمدن ۲۴ ولیّ امر و وصیّ الهی در به اصطلاح «دین بهایی»، رهبری به یک شورای ۹ نفره به نام بیت العدل در اسرائیل محول شد. حسینعلی بها نیز با ادعای موعود بودن و نیز نبوت و الوهیت، کتاب‌های به اصطلاح وحیانی به نام اقدس و ایقان دارد و احکام و عقاید خاصّ خود را که ناسخ اسلام است، در آنها آورده است. اکنون نیز این فرقه ضاله در ایران و برخی مناطق دیگر فعالیت دارد.
در دهه‌ های اخیر نیز مدعیان و گروه‌هایی خاص بروز کردند، از جمله گروه‌های مهم آن، جریان ع.ی. است که به نوعی ادعای مستجاب الدعوه بودن و وساطت فیض در زمان غیبت را دارد و با شیوه تفسیر قرآن و نیز به اصطلاح عارف پروری کار کرده است. جریان معروف به حسن. الف. نیز تقریباً با همان جریان به اصطلاح عارف پروری، ادعای ارتباط خاصّ با امام زمان در زمان غیبت را عنوان کرده است. نمونه دیگر: جریان کاظمینی بروجردی است که مدعی زمینه سازی خاصّ ظهور، تطبیق علائم ظهور با حوادث مربوط به خانواده خود و به نوعی نیابت از امام یا ائمه بوده است.

۲- هند و پاکستان

غلام احمد قادیانی (۱۲۵۵-۱۳۲۶ق) در قادیان (ایالت پنجاب هند) متولد شد. وی نیز علایق صوفیانه داشته؛ اهل ریاضت کشی‌های غیر شرعی و از ابتدا به تشنجات عصبی مبتلا بود. او در پنجاه سالگی ادعای خواب‌نما شدن و مورد الهام قرار گرفتن کرد و بر اثر سابقه نیکویش در مناظره‌های علمی با مسیحیان و دیگر افراد غیر مسلمان، مورد توجه مردم قرار گرفت. وی طیّ چند مرحله، ادعای مهدویت و رجعت مسیح، مورد وحی قرار گرفتن، مظهر پیامبر اسلام بودن و سرانجام نبوت و آوردن شریعت جدید را مطرح و به نوعی خود را مظهر مسیح و حضرت محمد و نیز جلوه‌ای از کریشنای هندوان معرفی کرد. او تألیفات متعددی اعم از کتاب و مجله داشت. پس از مرگ غلام احمد نیز انشعاب‌هایی واقع شد. البته گروهی از پیروان قادیانیه غلام احمد را فقط، مجدّد دین اسلام و نه نبی مستقل، می‌دانند. پس از این ادعاها، وی مورد حمایت استعمارگران قرار گرفت و مانند برخی مدعیان دیگر، جهاد اسلامی را منسوخ اعلان کرده، به حمایت از استعمار پرداخت.

۳- سودان

محمد احمد سودانی در جزیره، نبت در ۱۸۴۸م. متولد شد. وی پس از طیّ دوران مدرسه و طرد شدن توسط اقوام خود،مانند سایر مدعیان، وارد جریان‌های صوفی مسلک شد که در سودان شهرت داشتند. او بازیرکی و قدرت بیان، پس از مدتی مردم را به بازگشت به اسلام اصیل و مبارزه با ظلم فراخواند.
سپس بر اساس آمادگی مردم سودان برای ظهور مهدی موعود، تدریجاً خود را مهدی موعود خواند و با فراهم ساختن ارتشی از پیروان و یاران خود به تدریج خارطوم را تصرف کرد و حکومتی مقتدر تشکیل داد. وی نیز مورد بهره، برداری سیاسی استعمار انگلستان در تفرقه افکنی بین مسلمانان و تخریب آموزه مهدویت واقع شد. پس از مرگش در سال ۱۸۸۵٫م بر اساس وصیت او خلیفه‌هایش حکومت کردند و مدتی حکومت مهدیون در آنجا برقرار بود.^[۱۷۵]

بیان مسأله
امروزه سازمان های بسیاری در کشورما در فرایند جهانی شدن با چالش های بی شماری مواجه هستند. حضور در بازارهای جهانی و باقی ماندن در آن مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و رقابت پذیری سازمان ها نیازمند برنامه ریزی صحیح و همه جانبه برای استقرار سیستم های مدیریتی به منظور ارتقا بهره وری و کیفیت محصولات و خدمات متعالی است . برخی از این سیستم ها در ابعاد سازمانی مطرح می گردند و با تلاش مدیران و کارکنان بنگاه قابل برنامه ریزی و استقرار هستند، اما برخی دیگر ابعاد مالی دارند و باید برنامه ریزان و مدیران بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور بدان بپردازد(EFQM،۲۰۱۰).

استفاده از روش های علمی برای تعیین استراتژی های سازمان و نیز استفاده از مدل های شناخته شده ای همچون مدل تعالی سازمانی EFQM برای اجرای موفقیت آمیز استراتژی ها چند سالی است که درکشور ما رایج شده است با اجرای این مدل می توان از طریق خودارزیابی که به صورت دوره ای به اجرا گذاشته می شود به نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود سازمانی پی برد و در مسیر بهبود مستمر و تعالی سازمان گام های بلند برداشت( شرطان،۱۳۸۸).
آنچه در بحث EFQM مهم به نظر می آید تعیین میزان رابطه بین توانمندسازها و معیارهای نتایج، و همچنین شدت و ضعف این رابطه هاست، که کدام یک نقش مهمتری و کدام نقش کمتری در ایجاد نتایج ارزیابی در مدل تعالی EFQM دارند.
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
همزمان با تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایجاد شده در جوامع، سطح مطالبات شهروندان از نهادهای بخش عمومی، از جمله شهرداری ها افزایش یافته است. در نتیجه مدیران و مقامات ذی صلاح این قبیل نهادها همواره به دنبال ابزارهایی برای ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی خود و جلب رضایت شهروندان بوده اند (اسلامی،۱۳۸۹). که در این میان می توان از ابزار قوی و مطمئن کیفیت مثل مدل تعالی EFQM برای بهبود مستمر فرآیندها و کمک به حصول بهترین عملکرد و نتایج بهره مند شد. لذا سازمان ها برای اجرای موفق خود ارزیابی پیش از به کار بردن مدل EFQM در جهت تعالی سازی لازم است از نوع روابط بین مولفه های توانمند ساز و نتایج و همچنین بین هر مجموعه مطلع شده تا بتواند عوامل اصلی ایجاد نتایج و تعالی در سازمان خود را شناسایی نموده و بهتر بتواند مدل تعالی EFQM را در سازمان خود پیاده نماید.
پس آنچه در این زمینه مهم می نماید بهبود عملکرد ها و فعالیت های درون شهرداری تهران جهت ارائه بهتر خدمات به شهروندان محترم می باشد که می بایست مورد توجه مسئولین امر قرار گیرد. حال سؤالی که در اینجا مطرح می گردد این است که چگونه می توان مسیری را برای پیشرفت و تعالی شهرداری تهران بوجود آورد تا بتواند در عرصه جهانی و ملی به رقابت بپردازد؟ کدام دانش و آگاهی می تواند زمینه ساز تحول سازمانی و به تبع آن تحول ملی گردد؟ مدل تعالی سازمانی می تواند پاسخ گوی مناسبی به این سؤالات باشد. با توجه به نکاتی که به آنها اشاره گردید که حاکی از اهمیت روز افزون بخش برنامه ریزی و مدیریت شهری کلان شهر تهران به عنوان بخشی از سازمان های خدماتی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ضرورت حرکت مدیریت کلان شهر تهران به سمت استفاده هر چه بیشتر از استانداردها و مدل های علمی بین المللی بیشتر نمایان می باشد در این راستا از مدل EFQM برای رسیدن به این منظور در این پژوهش استفاده شده است. از آنجا که مدل تعالی سازمان EFQM انعطاف پذیر است و ابعاد و نوع سازمان در اعتبار آن تأثیر ندارد بنابراین می توان از روش تحقیق این پژوهش برای کلیه سازمان استفاده نمود. مزایایی که در اثر استفاده از این مدل (در نتیجه بررسی روابط بین شاخص های مدل حاصل می شود) می توان برای سازمان ها بوجود آید عبارتند از( شرطان،۱۳۸۷):
امکان ارزیابی کمی و تعیین وضعیت موجود آن.
امکان شناسایی فرصت های بهبود، نقاط قوت و ضعف سازمان و اولویت بندی برای اجرای پروژه های بهبود و همچنین نظارت بر روند و بهبود سرعت در مسیر تعالی سازمانی .
امکان مقایسه با سایر سازمان های پیشرو در مورد هر یک از معیارها و مشخص کردن جایگاه سازمان در سطوح مختلف صنعتی، تجاری، ملی و بین المللی.
امکان یادگیری از دیگر سازمان ها از طریق به اشتراک گذاشتن تجربیات برتر.
امکان شناخت معیارهایی که بتوانمندی سازمان ها منجر می شوند که از این طریق نتایج بهتری عاید سازمان می گردد.
امکان ایجاد تعادل وتوازن میان منافع کلیه ذینفعان از جمله مشتریان، جامعه، شرکای کاری، سهامداران، مالکان، قانونگذاران و….
امکان تشخیص رویکردهایی که برای راهبری سازمان می تواند مفید باشد.
اهداف تحقیق
این تحقیق درصدد بوده تا با بررسی روابط درونی بین مؤلفه های معیارهای توانمند ساز و معیارهای نتایج مدل تعالی سازمانی EFQM سعی در شناسایی مهمترین عوامل مؤثر بر ایجاد این روابط و ارائه مدلی جهت درک بهتر، و نشان دادن عنصرهای حیاتی در مدل تعالی EFQM می باشد، تا مدیران بعد از شناسایی عوامل مؤثر، به طریق بهتر و مؤثرتری بتوانند از مدل EFQM استفاده نموده و در جهت رفع نیازها و بهبود کیفیت خدمات خود، مدل تعالی EFQM را پیاده سازی نماید.
سؤال اصلی پژوهش که در این تحقیق بررسی می شود عبارت است از:
آیا رابطه معنی داری بین توانمندسازها و نتایج در مدل تعالی EFQM وجود دارد؟
البته سؤالات ذیل نیز در دل تحقیق نهفته است.
آیا هرگونه همبستگی بین معیارهای توانمندساز و نتایج وجود دارد؟
در مجموعه معیارهای توانمندساز کدامیک بیشترین اثر را در ایجاد یک رابطه قابل توجه بین توانمندسازها و نتایج دارد؟
در مجموعه معیارهای نتایج کدامیک بیشترین اثر را در ایجاد یک رابطه قابل توجه بین توانمندسازها و نتایج دارد؟
۱-۵- فرضیه های تحقیق
چون عملکرد شهرداری تهران از دیدگاه مدل تعالی سازمانی EFQM، شامل معیارهای توانمندساز: رهبری، خط مشی واستراتژی های کارکنان، منابع و مشارکت ها و فرایند ها می باشد و ما در پی بررسی وجود یا عدم وجود رابطه آنها با معیارهای نتایج: نتایج کلیدی عملکرد، نتایج جامعه، نتایج مشتری و نتایج کارکنان هستیم؛ لذا فرضیات فرعی زیر مطرح می گردد:
بین رهبری و کارکنان( افراد) رابطه مثبت وجود دارد.
بین رهبری و منابع- شراکت ها رابطه مثبت وجود دارد.
بین رهبری و فرآیندها رابطه مثبت وجود دارد.
بین فرآیندها و خط مشی- استراتژی رابطه مثبت وجود دارد.
بین فرآیندها و کارکنان رابطه مثبت وجود دارد.
بین فرآیندها و منابع- شراکت ها رابطه مثبت وجود دارد.
بین کارکنان و خط مشی- استراتژی رابطه مثبت وجود دارد.
بین کارکنان و نتایج کارکنان رابطه مثبت وجود دارد
بین خط مشی- استراتژی و منابع- شراکت ها رابطه مثبت وجود دارد.
بین خط مشی- استراتژی و نتایج مشتری رابطه مثبت وجود دارد.
بین منابع- شراکت ها و نتایج جامعه رابطه مثبت وجود دارد.
بین نتایج کارکنان و نتایج مشتری رابطه مثبت وجود دارد.
بین نتایج کارکنان و نتایج کلیدی عملکرد رابطه مثبت وجود دارد.
بین نتایج مشتری و نتایج جامعه رابطه مثبت وجود دارد.
بین نتایج مشتری و نتایج کلیدی عملکرد رابطه مثبت وجود دارد.
بین نتایج جامعه و نتایج کلیدی عملکرد رابطه مثبت وجود دارد.
۱-۶- تعریف مفهومی متغیرها
جایزه کیفیت اروپا (EFQM)، ۹ معیار به قرار زیر دارد که ۵ معیار اول آن تحت عنوان شاخص های توانمند ساز بوده و از ۴ معیار بعدی تحت عنوان شاخص های نتایج یاد شده است ( نجمی و حسینی، ۱۳۸۹):
رهبری، ۲- خط مشی و استراتژی، ۳- مدیریت کارکنان، ۴- منابع، ۵- فرآیندها، ۶- نتایج مشتری،
۷- نتایج کارکنان،۸- نتایج جامعه، ۹- نتایج کلیدی عملکرد.
حال به تعریف هر یک از این معیارها که متغیرهای اصلی تحقیق ما است پرداخته می شود.
رهبری^۱
رهبران متعالی چشم انداز و مأموریت سازمان را تدوین و زمینه دستیابی به آنها را تسهیل می کنند. آنها ارزش ها و سیستم هایی را که برای دستیابی به موفقیت های پایدار سازمان مورد نیازند ایجاد کرده و آنها را با اعمال و رفتارهای مناسب خود اجرا می کنند. در دوره های تغییر و تحول سازمان، آنها ثبات در مقاصد را حفظ می کنند، هرجا که لازم باشد، این رهبران قادر به تغییر جهت گیری سازمان و ترغیب کارکنان به پیروی از آنها هستند(نجمی و حسینی،۱۳۸۷).

برد.
۱-۴- اهداف تحقیق
۱-۴-۱- هدف کلی:
بررسی رابطه انگیزش و خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان مقطع متوسطه بخش رودخانه
۱-۴-۲- اهداف جزیی:

 

• • بررسی رابطه انگیزش با اضطراب امتحان در دانش آموزان

 

• • بررسی رابطه خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان

 

۱-۵- سؤالات تحقیق

 

1. 1. آیا بین انگیزش و خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد؟

 

1. 1. آیا بین انگیزش با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد؟

 

1. 1. آیا بین خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد؟

 

۱-۶- فرضیه های تحقیق
فرضیه اول: بین انگیزش و خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم: بین انگیزش با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم: بین خودپنداره تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه وجود دارد.
۱-۷- تعاریف مفهومی و عملیاتی
۱-۷-۱- تعاریف مفهومی:
انگیزش: انگیزش، دلایل رفتار افراد را نشان می دهد و مشخص می کند که چرا آن‌ها به روشی خاص عمل می‌کنند. رفتار دارای انگیزه، رفتاری با انرژی، جهت دار و دنباله دار است (یوسفی و همکاران، ۱۳۸۸).
خودپنداره تحصیلی: خودپنداره تحصیلی فرایند شکل‌گیری ارزش‌یابی از خودپنداره متأثر از تجارب آموزشی دانش آموزان و تفسیر محیط آموزشی است (ناجی و همکاران، ۲۰۱۰ ).
اضطراب امتحان: اضطراب امتحان به عنوان احساس نامطلوب یا حالت هیجانی تلقی می شود که افراد در آزمون‌های رسمی یا سایر موقعیت‌های ارزش‌یابی تجربه می‌کنند (ارفع بلوچی و غفاری، ۱۳۹۱).
۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی:
انگیزش: منظور نمره ای است که آزمودنی از پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس کسب می کند.
خودپنداره تحصیلی: منظور نمره ای است که آزمودنی از پرسشنامه خودپنداره بک و استیر کسب می کند.
اضطراب امتحان: منظور نمره ای است که آزمودنی از اضطراب امتحان ابولقاسمی و همکاران کسب می کند.
فصل دوم
پیشینه‌ تحقیق
۲-۱- مقدمه
این فصل در دو بخش مورد بررسی قرار می گیرد: بخش اول پیشینه‌ نظری مسئله مورد پژوهش، بخش دوم پیشینه پژوهشی.
در بخش نخست مطالبی پیرامون انگیزش، خودپنداره تحصیلی و اضطراب امتحان ارائه می گردد و این موضوعات از دیدگاه دانشمندان بیان می شود و در بخش دوم پیشینه ی پژوهشی تحقیق، مطالعات داخلی و خارجی انجام شده و مرتبط با موضوع تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد.
۲-۲- پیشینه‌ نظری
۲-۲-۱- انگیزش
ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻧﮕﻴﺰﺵ، ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﺸﺮﻱ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ، ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﻭ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ، ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ. ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ، ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺛﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﺮ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻱ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎﻱ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻩ ﺑﺎ ﺣﺼﻮﻝ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ- ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﺷﺨﺺ ﺭﻭﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻭﻱ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺍﻧﮕﻴﺰﺵﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻫﺪﻓﻬﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ، ﻧﮕﺮﺷﻬﺎ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ، ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺗﻼﺵ ﻭ ﻛﻮﺷﺶ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺳﺖ. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺍﻧﮕﻴﺰﺵ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ، ﺑﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺑﻮﺩﻥ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮﻱ ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪ (ﺷﻬﻨﻲﻳﻴﻼﻕ، ﺑﻨﺎﺑﻲ ﻣﺒﺎﺭﻛﻲ و ﺷﻜﺮﻛﻦ، ۱۳۸۴).
ﭼﺮا ﺑﺮﺧﻲ از داﻧﺶآﻣﻮزان ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ روی ﻣﻲآورﻧﺪ و در اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ از ﺧﻮد ﺗﻼش و ﺟﺪﻳﺖ ﺑﻲﺷﺎﺋﺒﻪای ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ از ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ از روی ﺑﻲﻋﻼﻗﮕﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ، ﻣﺒﺎدرت ﻣﻲورزﻧﺪ؟ ﭼﺮا ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺶآﻣﻮزان از ﻳﺎدﮔﻴﺮی در ﻣﺪرﺳﻪ و ﺧﺎرج از ﻣﺪرﺳﻪ ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و از ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺸﺎن ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮی آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎﺳﻲ را ﻧﺪارﻧﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺆاﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﮕﻴﺰش ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮای ﻳﺎدﮔﻴﺮی داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﻠﻮﻳﺤﺎت ﻣﻬﻤﻲ را درﺑﺮدارﻧﺪ. ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰش ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ رﻓﺘﺎر اﺳﺖ و در ﺗﻤﺎم رﻓﺘﺎرﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮی، ﻋﻤﻠﻜﺮد ادراک، دﻗﺖ، ﻳﺎدآوری، ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ، ﺗﻔﻜﺮ، ﺧﻼﻗﻴﺖ، و ﻫﻴﺠﺎن اﺛﺮ دارد (ﺧﺪﻳﻮی و وﻛﻴﻠﻲ ﻣﻔﺎﺧﺮی، ۱۳۹۰).
ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ اﻧﮕﻴﺰش را ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر و ﻓﺮﻣﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮده‌اﻧﺪ و در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺮو وﺟﻬﺖ، ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻋﻤﺪه اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺤﺮک اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮای ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل ﻣﺎ اﺳﺖ. اﻧﮕﻴﺰه اﺷﺎره ﺑﻪ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﺎ دارد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﻣﺎ، ﺗﻤﺎﻳﻼت و ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲﻫﺎی ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. اﻧﮕﻴﺰه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎس ﻣﺎ در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻤﺎم آرزوﻫﺎی ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ. اﻧﮕﻴﺰه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻧﺤﻮه‌ای ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد وﻇﻴﻔﻪای را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺸﺎن دادن ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ را دارد، ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ (ﻫﺎراﻛﻴﻴﻮﻳﭻ، ﺑﺎرون، ﻛﺎرﺗﺮ، لتو و اﻟﻴﻮت^[۵]، ۱۹۹۷).
رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ اﻧﮕﻴﺰش در ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮای ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﺎدآوری ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ:

 

1. 1. اﻧﮕﻴﺰش ﺷﺮط و ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه ﻳﺎدﮔﻴﺮی اﺳﺖ.

 

1. 1. ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﮕﻴﺰش ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﻛﺰی رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ و روش ﻛﻼس‌داری اﺳﺖ (ﺷﻌﺎری ﻧﮋاد، ۱۳۶۸).

 

در نظریه های آموزشی انگیزه یک مفهوم اساسی به شمار می رود که به تعبیرهای مختلفی از جمله، انگیزش دانش آموز، انگیزش یادگیری، انگیزش تحصیلی به کار رفته است. هر چند متخصصان همواره در متمایز نمودن این اصطلاحات فعالیت هایی انجام داده اند. از جمله این که انگیزش یادگیری را به معنای معنا دار بودن، ارزشمندبودن کارهای آموزشی برای یادگیرنده تعریف نموده اند. ایمز (۱۹۹۰) انگیزش یادگیری را با درگیری طولانی مدت و کیفی با یادگیری و تعهد نسبت به فرایند یادگیری مشخص نموده است. بروفی (۱۹۸۷) انگیزش یادگیری را شایستگی تعریف می کند. به اعتقاد وی درک شایستگی از طریق تجارب عمومی آموخته می شود اما بیشتر توسط مدل سازی، تباین انتظارات و آموزش مستقیم یا اجتماعی شدن از سوی افراد مهم بر انگیخته می شود (صمدی، ۱۳۸۸).

پیشرفت تحصیلی
لوین^[۶] (۱۹۶۷)، پیشرفت تحصیلی را تجلی جایگاه تحصیلی یک دانش آموز می داند. این جایگاه ممکن است به نمره ای برای یک درس یا معدل مجموعه ای از دروس در یک گروه یا معدل در تمامی دروس اطلاق می‌گردد. بالسون^[۷] (۱۹۹۴)، پیشرفت تحصیلی را اصطلاحی می داند که به جلوه ای از جایگاه تحصیلی دانش آموزان اشاره دارد و این جایگاه می تواند نمرات دوره های مختلف یا میانگین نمرات در دوره خاص یا نمره ای برای یک دوره باشد. پورشافعی (۱۳۷۰)، پیشرفت تحصیلی را انجام تکالیف و موفقیت دانش آموزان در گذراندن دروس یک پایه تحصیلی مشخص و یا موفقیت دانش آموزان در امر یادگیری مطالب درسی می داند. در تحقیقات مختلف عملکرد تحصیلی با موفقیت تحصیلی بصورت مترادف بکار برده شده است که البته متفاوت از یکدیگرند. موفقیت تحصیلی فرآیندی از توانایی های گوناگون افراد شامل توانایی های جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی آنان از یک سو و عوامل برانگیزنده مانند علاقه، پشتکار و پاداش از سوی دیگر می باشد (ذکایی، ۱۳۷۸).
مطالعه در زمینه پیشرفت یا افت تحصیلی با یادگیری ارتباط مستقیم دارد. به‌طوری‌که هرگهان- بی^[۸] یادگیری را تغییر رفتار ناشی از کسب تجربه تعریف کرده است. وی اعتقاد دارد که یادگیری از دو طریق به دست خواهد آمد. طریقه نخست شرطی سازی کلاسیک است که اورگانیسم هیچگونه کنترلی بر روی تقویت کننده ندارد و از طریق آن می آموزیم که چه چیزهایی برای ما سودمند و کدام مضر است و طریقه دوّم: شرطی سازی وسیله است که تقویت کننده به رفتار اورگانیسم ارتباط دارد. رفتار وسیله ای جهت دریافت خواسته ها است (شریفیان، ۱۳۷۴).
عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی
۱- هدف: اگر بخواهیم بازده و نتایج هدفهای تربیتی به طور دلخواه و رضایت بخش حاصل شوند هدفها باید کاملا گویا و روشن باشند.