بعــد از ایـن، شـد عقــل شــاگــردی ورا

(مثنوی۱/۱۰۷۱-۱۰۷۳)

نــُومِیـد ژَ ذَاتـِتْ نَیَـمْ وَ ذَاتِ اَللـه

پِـی لَاتَقنَـطُـوا مِـنْ رَحْمَـهَ الـله

۱) ترجمه بیت: به باطن خداوند قسم از باطن حق نامید و درمانده و بیچاره نیستم، وخداوند می فرماید: از رحمت خداوند نامید نشوید خداوند همه گناهان را می آمرزد.
۲) نکات بلاغی: الله با الله: ردیف، ذات با رحمت: کلمه قافیه، نوع شعر ملمع، اقتباس: ازسوره الزمر آیه(۵۳): ( قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ).
۳) شرح مفاهیم عرفانی: ذات: صاحب، مالک درمعنی عرفانی، «ذات هیئت چیزیست که قایم به نفس خود بود. حقیقتش وجود حق است «لَم ْ یَزَل وَ لَایَزَال» منزه ازحُدُ ث است». (روزبهان بقلی شیرازی، ۱۳۸۲: ۴۱۶)، مولوی گوید:

بنـده خـود خـوانـد احمـد در رشـاد

جمـله عالـم را، بخـوان: قـُلْ یـا عِبـاد

(مثنوی۱/۲۵۵۵)

انبیـاء گفتنـد نـومیــدی بَـدست

فضل و رحمت هایِ باری بی حداست

ازچنیـن مُحسـن نشـایـد نا امید

دست در فَتـراکِ ایـن رحمـت زنیــد

(مثنوی۳/۲۹۶۵ تا۲۹۶۶)

ژَ دِلْ بَـــاوَرِمْ وَ خـــدا پَنــاه

ذَاتِ عَلَیَّـن شُمـــوُسِ ذَاتِ اَللــه

۱) ترجمه بیت: ازدل به خداوند متعال پناه بیاورم و از او پشتیبان بخواهم باطن و ذات حضرت علی(ع) که خورشیدی از ذات خداوند متعال است.
۲) نکات بلاغی: پناه با الله: کلمه قافیه است، ذات: تکرار، بَاوَرِم: بیاورم، تکرارواج (ل، الف)، اقتباس: سوره الانسان آیه(۱۳): (مُتَّکِئِینَ فِیهَا عَلَى الْأَرَائِکِ لَا یَرَوْنَ فِیهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِیرًا)، ایمان به خداوند با دل باشد ایمان اقرار به زبان و عمل به اعضاء باشد، و بالاترین ایمان، ایمان انبیاء الهی است بر آنچه که بر آنان نازل شده است برابر سوره بقره آیه (۲۸۵): (آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلآئِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ). (ر. ک. سجادی،۱۳۸۹: ۱۷۱-۱۷۲)
۳) مفاهیم عرفانی: «ایمان باور داشتن دل است بدانچه اندر غیب بر وی کشف کنند و وی را بیاموزند. و ایمان به غیب و خداوند ـ تعالی ـ از چشم سر غایب، جز به قوّت الهی اندر یقین بنده پدیدار نتوان آوردن، و آن جز به اعلام خداوند نباشد. و محمّد بن خفیف گوید، رحمه الله علیه: «الأیمانُ تَصْدیقُ الْقَلْبِ بّما أعْلَمَهُ الْغُیُوبُ». (هجویری،۱۳۸۹:۴۲۴)، و برای ایمان رهبر و راهنمایی لازم است که عرفا حضرت پیامبر و حضرت علی را اسوه عمل قرارداده، زیرا خداوند میفرمایند: رسول الله را از نور خود وامامان هم ازنور رسول الله هستند، پس نورهدایت کننده به سرچشمه اصلی نوراست.(ر. ک. کلیات احادیث قدسی، ۱۳۸۳:۴۴۹)، مولوی گوید: