در این تحقیق سعی بر آن است تا با شناسایی عواملی که بر رفتار خریداران ماشین آلات سنگین راهسازی تاثیرگذار است و با رتبه بندی این عوامل، هم به شرکتهای عرضه کننده، در تدوین استراتژیهای بازاریابی شان وهم به شرکتهای پیمانکار مجری پروژه های عمرانی کمک نمود تا بتوانند با شناخت بهتر و دقیقتر نیازهای خود را مرتفع سازند.
۵
۱-۲- بیان مسئله
شناخت رفتار مصرف کنندگان و شناخت چگونگی و چرایی رفتار خرید مشتریان در بازار ماشین آلات راهسازی موضوعی است که متاسفانه علی رغم اهمیت و حساسیت آن مورد توجه چندانی قرار نگرفته است. به جرات میتوان گفت امروزه بخش عظیمی از سرمایه های بخش عمرانی در کشورها صرف خرید و نگهداری ماشین آلات می شود اما متاسفانه در کشور ما به علت عدم شناخت درست عرضه کنندگان ماشین آلات به نیازها و خواسته های مشتریان و شناسایی عواملی که بر چگونگی خرید شرکتهای پیمانکاری تاثیر دارند، بسیاری از خریدهای ماشین آلات ازبهره وری پایینی برخوردارند.
امروزه صنعت ماشین آلات راهسازی با رشد قابل ملاحظهای درحال پیشرفت است وهر روزه فناوری های نو وجدیدی جهت عملیات عمرانی پیچیده ارائه میشود. استفاده از تکنولوژی های پیشرفته در ساخت این ماشین آلات سبب شده که تقریبا تمام عملیات عمرانی یک پروژه به وسیله آنها انجام شود که سبب صرفه جویی در نیروی انسانی و همچنین بالا رفتن سرعت و ایمنی پروزه ها شده است.
با توجه به اینکه محقق چندین سال در شرکتهای عرضه کننده و استفاده کننده از ماشین آلات راهسازی مشغول به فعالیت بوده است، همواره در طی این سالها این سوالات ذهن وی را به خود مشغول کرده بود که چه عواملی در تصمیم گیری شرکتهای پیمانکاری موثر است؟ اهمیت هریک از این عوامل به چه میزان است؟ در مذاکرات بازاریابی باید بر روی کدامیک از این عوامل تاکید بیشتری داشت؟ آیا شیوه های قیمت گذاری محصولات صحیح است؟ کدامیک از ویژگی های
محصول برای پیمانکاران از اهمیت بیشتری برخوردار است؟ خدمات پس از فروش تا چه حد برای خریداران مهم می باشد؟ مشتریان چه انتظاراتی از خدمات ارائه شده دارند؟ و برند^[۳] تا چه حد در تصمیم گیری خریداران تاثیر دارد؟ و در نهایت کنجکاوی و علاقه پژوهشگر در یافتن پاسخ به این سوالات، وی را بر آن داشت تا در پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد خود به این موضوع بپردازد.

۱-۳-اهمیت و ضرورت تحقیق
تاکنون تحقیقات زیادی درباره رفتار مصرف کنندگان صورت گرفته است، اما اکثر این تحقیقات با توجه به پیچیدگی و گستردگی عوامل موثر بر رفتار خریداران و مصرف‌کنندگان بیشتر در پی آن بودهاند تا رابطه بین عوامل موجود در ذهن پژوهشگران با رفتار مصرف کنندگان را مورد بررسی وآزمون قرار دهند.اما مسئله مهمی که میتوان به آن پرداخت شناسایی و اولویت بندی عواملی از آمیخته بازاریابی است که بر رفتار مصرف کنندگان تاثیر دارند مسلماً شناسایی و رتبه بندی این عوامل میتواند کمک شایانی به تهیه وتدوین یک برنامه بازاریابی اثربخش نماید.
هرچند امروزه در کشور ما شرکتهای عرضه کننده ماشین آلات راهسازی بر اهمیت نقش عوامل کیفیت، برند، خدمات پس از فروش وقیمت صحه میگذارند، اما درباره اینکه کدامیک از این عوامل بیشترین وکمترین تاثیر را بر رفتار مصرف کنندگان دارند، هیچ توافق نظری وجود ندارد. هرکدام از این عرضه کنندگان بدون استناد به دلایل علمی و بیشتر باتوجه به مزیتی که خود در هریک از این عوامل دارند، اقدام به اولویت بندی نموده وبراساس همین اولویت بندی نیز استراتژی های بازاریابی سازمان خود را تدوین مینمایند.
به علاوه با افزایش تقاضا برای ماشین آلات راهسازی در بازار، عرضه کنندگان بیشتری به این بازار وارد شدهاند و در نتیجه درچند سال اخیر رقابت بین این بنگاهها برای بالا بردن سطح فروش و افزایش میزان حاشیه سود چشمگیرتر شده است. در این شرایط یکی از دلایل اصلی موفقیت شرکتها، شناخت هرچه بیشتر و بهتر نقش عوامل موثر بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی است. مسلما هرچه این شناخت دقیقتر باشد، موفقیت عرضه کنندگان در جلب رضایت مشتریان بیشتر خواهد بود.
به نظر میرسد که شناسایی واولویت بندی این عوامل براساس یک پژوهش علمی، نه تنها میتواند به این اختلاف نظرها پایان دهد، بلکه میتواند به شرکتها کمک کند تا نیازهای مصرف کنندگان را بهتر بشناسند و بهتر بتوانند پاسخگوی خواسته های خریداران باشند و در نهایت میزان رضایتمندی مشتریان را افزایش دهند. بعلاوه نتایج این تحقیق می تواندبه مدیران صنعت احداث که، برنامه های کلان خرید ماشین آلات راهسازی را تدوین میکنند، کمک شایانی نماید.
۷
۱-۴-اهداف تحقیق
هدف از این تحقیق شناسایی میزان اهمیت عوامل موثر بر رفتار خریداران ماشین آلات سنگین راهسازی است تا از این طریق هم شرکتهای عرضه کننده بتوانند برنامه ریزیهای بازاریابی خودرا دقیقتر و اثربخشتر تدوین نمایند وهم مدیران صنعت احداث کشور بتوانند در برنامه ریزیهای جامع
خودبرای مدیریت ماشین آلات با کارآمدی و اثربخشی بالاتری عمل نمایند. به همین منظور این تحقیق بر آن است تا ضمن شناسایی این عوامل و رتبه بندی آنها اطلاعات مناسبی را در اختیار این گروه وسایر علاقه مندان قرار دهد.به همین منظور می توان موارد ذیل را به عنوان ابزاری برای رسیدن به هدف اصلی تحقیق برشمرد.
تعیین میزان تاثیر عامل کیفیت بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی.
تعیین میزان تاثیر عامل خدمات پس از فروش بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی
تعیین میزان تاثیر عامل برند بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی
تعیین میزان تاثیر عامل قیمت بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی
۱-۵-چارچوب نظری تحقیق
بازاریابی صنعتی^[۴] عبارت است از بازاریابی کالاها و خدمات به سازمانهای کسب وکار. سازمانهای صنعتی کالاها وخدمات را به منظور تامین اهدافی چون تولید کالا وخدمات، کسب سود، کاهش هزینه ها و غیره خریداری می کنند.
نکته مهم در بازاریابی کسب وکار عبارت است از ایجاد ارزش افزوده (منافع) برای سازمانهای خریدار (مشتریان) از طریق کالاها و خدماتی که بر نیازها و اهداف خرید سازمانی تکیه داشته باشد. وظایف اصلی مدیریت بازاریابی دربازاریابی مصرفی و بازاریابی صنعتی کاربردی یکسان دارد. این وظایف عبارتند از تصمیم گیری در مورد بازارهای هدف، شناخت نیازها و خواسته های بازارهای هدف، توسعه کالاها و خدمات جهت برآوردن الزامات این بازارها وتکامل برنامهها یا استراتژیهای بازاریابی جهت جذب مشتریان موردنظر و برآورده ساختن نیازهای آنها، سریعتر و بهتر از رقبا.
دربازاریابی صنعتی از لحاظ جغرافیایی بازارها شکل متمرکز دارند، تعداد کمتری مشتری وجود دارد، کانالهای توزیع کوتاهتر هستند، خریداران آگاهی واطلاعات خوبی دارند تکنیکهای خرید پیچیده و برمبنای مذاکره هستند وتصمیمات خود برمبنای گامهای قابل مشاهده اتخاذ میشود.
در بازاریابی صنعتی، کالاها و خدمات عموما از پیچیدگی فنی بیشتری برخوردارند. موریس ویژگیهای محصول ارائه شده توسط عرضه کنندگان را به عنوان مهمترین عامل در تصمیم گیری مشتریان (خریداران) میداند. (morris, 1988, 80) مشتریان برای خدمات پس از فروش اهمیت بسیار زیادی قائل هستند، زیرا هرگونه تاخیر و قصوری در ارائه این خدمات، بر نحوه تولید و عملیات خریدار اثرات نامطلوبی به جا خواهد گذاشت. ویژگیهای دیگر کالا نظیر کیفیت بر نحوه تصمیم گیری این گونه خریداران تاثیر بسزایی دارد.
در بازاریابی صنعتی، قیمت یکی از عواملی است که در تصمیمات به آن توجه میشود. ارائه قیمت رقابتی در مذاکره بر سر قیمت معمولا در بازاریابی صنعتی مرسوم است. تصمیمات قیمت گذاری محصولات صنعتی هسته اصلی هر برنامه تجاری است و تاثیر مستقیمی روی استراتژی بازاریابی شرکت خواهد داشت (سعیدنیا و بنی اسدی، ۴۶, ۱۳۸۵).
جایگاه برند در ذهن خریدار نیز نقش موثری درنحوه تصمیم گیری خریداران دارد. مسلما در شرایط تصمیم گیری که با عدم اطمینان همراه است یک نام تجاری قدرتمند و با هویت میتواند نقش مهمی در چگونگی رفتار خریداران ایفا کند.
فعالیتهای خرید صنعتی شامل حالت ها یا مراحل مختلف فرایند اتخاذ تصمیم است. میزان اهمیتی که باید به مراحل مختلف خرید داده شود، به نوع موقعیتهای خرید بستگی دارد. رابینسون، فاریس و ویند در سال ۱۹۶۷ مراحل هشتگانه فرایند تصمیمات خرید در بازارهای صنعتی را به شرح زیر بیان نمودند:
تشخیص مشکل یا نیاز
شرح عمومی نیاز
تعیین کاربرد یا ویژگی ها و مقدار کالای مورد نیاز
تدوین مشخصات یا توصیف کالای مورد نیاز
تحقیق برای شناسایی عرضه کنندگان بالقوه
تجزیه وتحلیل طرحهای عرضه کننده
ارزیابی طرحها و انتخاب عرضه کنندگان
بازخورد عملکرد وارزیابی بعداز عملکرد.
۹
۱-۶-مدل تحلیلی تحقیق
پس از شکل گرفتن سوال اصلی پژوهش، تحقیقات اکتشافی به منظور شناسایی وانتخاب یک مدل مناسب صورت پذیرفت. براساس مصاحبه با تعدادی از متخصصان ماشین آلات راهسازی و مدیران بازاریابی و فنی شرکت های عرضه کننده ماشین آلات راهسازی وبرگزاری یک جلسه کانونی^[۵] باحضور تعدادی از متخصصان مشخص شد که از میان عوامل آمیخته بازاریابی (۴p)، دوعامل محصول و قیمت از اهمیت نسبتا بیشتری برخوردار میباشند. سپس با مطالعه منابع کتابخانهای وبررسی نظرات خبرگان علم بازاریابی صنعتی نظیر رادلف، هامبورگ، آندرسون، موریس، ارجان، هاولدار وکاتلر (که دیدگاه های آنان در بخش آمیخته بازاریابی صنعتی فصل دوم آمده است.۲-۲-۵) ودر نهایت طی مشاوره هایی که با اساتید محترم انجام شد، به نظر رسید که با در نظر گرفتن تمام موارد ذکر شده، عوامل محصول (کیفیت، برند و خدمات پس از فروش) و قیمت نقش بیشتری در تصمیم گیری خریداران ماشین آلات راهسازی در شرکتهای پیمانکاری سطح شهر تهران دارند.
بر این اساس پس از مطالعه مدل مطرح شده توسط پروفسور کوادا از دانشگاه آلابورگ، و مقایسه آن با سایر مدلهای در دسترس، به علت تاکید بیشتر بر عوامل محصول و قیمت در رفتار خریداران صنعتی، این مدل جهت استفاده در این تحقیق انتخاب شد.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که مواردی چون میزان اعتماد به فروشنده، تعهد فروشندگان به وعده هایشان، تجربه قبلی عرضه کنندگان نیز جزء عواملی بودند که از اهمیت نسبتا زیادی در نزد خریداران برخوردار بودند. این عوامل بر پارادایم بازاریابی رابطه مند^[۶] مطرح شدهاند و در این تحقیق به علت وجود محدودیت های موجود و با نظر اساتید محترم از بررسی تاثیر این عوامل بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی صرف نظر شد.
(شکل ۱-۱)، مدل تحقیق، با اقتباس از مدل رفتار خرید صنعتی کوادا (Kuada, 2002,44)
۱-۷- فرضیه های تحقیق
فرضیه جملهای است که به صورت خبری بیان میشود و به توصیف رابطه بین متغیرها می پردازد (دلاور، ۱۳۷۴، ۱۵) به عبارتی اگر مسئله، وظیفه محقق را روشن سازد، فرضیه چگونگی انجام آن را بیان میدارد. اولی مشخص می کند که پژوهشگر باید چه کاری انجام دهد ودومی مشخص میکند که چگونه باید انجام دهد (خاکی، ۱۳۸۴، ۱۱۴) بدین ترتیب فرضیه های این پژوهش را میتوان به شرح ذیل بیان کرد:
عامل کیفیت در مقایسه با عوامل قیمت، خدمات پس از فروش و برند بیشترین تاثیر را بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی دارد.
عامل قیمت در مقایسه با عوامل خدمات پس از فروش و برند بیشترین تاثیر را بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی دارد.
عامل خدمات پس از فروش تنها نسبت به عامل برند نقش موثری را بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی دارد.
عامل برند در مقایسه با عوامل کیفیت، قیمت، خدمات پس از فروش کمترین تاثیر را بر رفتار خریداران ماشین آلات راهسازی دارد.
۱-۸- روش تحقیق
دستیابی به هدفهای علمی با شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که یک روش شناسی درست صورت پذیرد، به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار مییابد نه موضوع
۱۱