گوپتا^[۱۹۴]

 

۲۰۰۸

 

شدت تبلیغات بر فروش سه صنعت اتومبیل، نساجی و صنایع غذایی هند طی سال های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۶ تأثیر مثبت و معنی دار داشته در حالی که تأثیر تبلیغات بر سودآوری صنایع غذایی و نساجی منفی و معنی دار بوده است.

 

 

 

۲-۵- مروری بر پژوهشهای پیشین
پژوهش های صورت گرفته بر اساس موضوع پژوهش شامل پژوهش های خارجی و پژوهش های داخلی می باشند. ابتدا پژوهش های خارجی و سپس پژوهش های داخلی ارائه خواهد شد.
۲-۵-۱- پژوهش های خارجی
میلر و مودیگلیانی^[۱۹۵](۱۹۶۱) در تحقیقی نشان داده اند که مخارج تبلیغات و تحقیق و توسعه بر ارزش بازار شرکت اثر مثبت دارد. همانند جریان های نقدی، رشد، ریسک و سهم بازار، تبلیغات و مخارج تحقیق و توسعه یک معیار مهم برای ارزش بازار شرکت است. اثر مثبت تبلیغات و مخارج تحقیق و توسعه بر ارزش بازار هم شرکت های تولیدی و هم غیر تولیدی وجود دارد.

دلورم و همکاران^[۱۹۶](۲۰۰۲) با بهره گرفتن از سیستم معادله های همزمان به بررسی رابطه میان ساختار، رفتار و عملکرد در صنایع آمریکا در سال های ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۲ پرداختند. نتایج آنها حاکی از تایید جنبه های قدیمی مدل ^[۱۹۷]SCPاست، به گونه ای که یافته ها نشان می دهد تمرکز بستگی به سودآوری بنگاه ندارد؛ در حالیکه سودآوری به تمرکز بستگی دارد. همچنین تبلیغات نیز به صورت مستقل عمل می کند، و به نظر می رسد هیچ اثری بر سودآوری بنگاه نداشته است.
پاولز و همکاران^[۱۹۸](۲۰۰۴) بیان کردند که تبلیغات و معرفی محصول جدید اثر مثبتی بر درآمد فروش در کوتاه مدت و بلندمدت دارد. اما فقط راهبرد معرفی محصول جدید اثر مثبت و معینی بر ارزش حقوق صاحبان سهام دارد و پیشرفت های بازاریابی اثر منفی بلندمدتی بر عملکرد بازار شرکت دارد.
ریسند^[۱۹۹](۲۰۰۵)، در مطالعه ای جداگانه به بررسی الگوی ساختار، رفتار، و عملکرد در صنایع کارخانه ای برزیل در سال ۱۹۹۶ پرداخته است. وی با اضافه کردن متغیر تحقیق و توسعه به بررسی ارتباط تمرکز و تبلیغات، تحقیق و توسعه و سودآوری در قالب چهار معادله و با بهره گرفتن از سیستم معادله های همزمان پرداخت. نتایج وی نشان دهنده ی نقش با اهمیت متغیرهای مربوط به موانع ورود بر اثرگذاری بر ساختار بازار است؛ همچنین اثر غیرخطی تمرکز بر تبلیغات و اثر اندازهی بنگاه بر تحقیق و توسعه نیز تاکید می شود، و در پایان اثر مثبت و قابل توجه تمرکز بر سودآوری به اثبات می رسد.
ونگ و همکاران^[۲۰۰](۲۰۰۶)، به بررسی رابطه SCP در صنایع غذایی آمریکا برای سال های ۱۹۹۲، ۱۹۸۷، ۱۹۸۲،۱۹۷۷،۱۹۷۲ پرداخته اند، در این مطالعه تحلیل معادله های همزمان برای بررسی رابطه میان تمرکز بازار و مخارج تبلیغات و متغیرهای کنترل مختلف به کار رفته است و در یک مجموعهی میان زمانی نتایج نشان از تغییرات ساختاری در صنعت غذایی آمریکا دارد؛ برخی از جنبه های معمول SCP را تایید می کند، ولی با دیگر جنبه ها ناسازگار است.
طبق تحقیقات هسو^[۲۰۱](۲۰۰۷) تبلیغات می تواند نام تجاری شناخته شده را معروف تر کند و در نتیجه این برند می تواند در میان محصولاتی که همان ویژگی های فیزیکی را دارند قیمت بالاتری را حاکم کند. علاوه بر این تبلیغات می تواند یک مانع برای ورود رقبای بالقوه به بازار باشد به دلیل اینکه مقدار پولی که برای غلبه یافتن باید در تبلیغات هزینه شود براساس صداقت برند در میان رقبای موجود است.
لی (۲۰۱۰) به بررسی تاثیر رقابت در بازار محصول بر کمیت و کیفیت افشای داوطلبانه اطلاعات پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش وی بیانگر این بود که رقابت باعث افزایش کمیت و کیفیت افشای داوطلبانه می شود.
تنگ و لی(۲۰۱۱) به بررسی رابطه بین رقابت بازار محصول، ساختار هیئت مدیره و کیفیت افشا پرداخته اند. نتایج حاصل از پژوهش آنها بیانگر این بود که رقابت در بازار محصول دارای تاثیر معناداری بر کیفیت افشا است و باعث تقویت رابطه بین هیئت مدیره و کیفیت افشا نیز می شود.
گانی و همکاران(۲۰۱۱) به بررسی رابطه بین رقابت در بازار محصول و شیوه های تامین مالی شرکت های بورسی چین پرداختند. و دریافتند که رابطه بین رقابت و شیوه های تامین مالی، غیر خطی(سهمی شکل یا مکعبی) بوده و به سه عامل: نوع صنعت، اندازه شرکت و موقعیت های رشد شرکت بستگی دارد.
چن و همکاران^[۲۰۲](۲۰۱۲) در پژوهشی به بررسی رقابت در بازار محصولات، ساختار کنترل نهایی و معاملات مربوط به قسمت ها پرداخته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد رابطه مثبتی بین جریان نقدی سهامداران و معاملات مرتبط با قسمت ها در صنایع غیررقابتی وجود دارد، و هنگامی که رابطه بین جریان نقدی سهامداران و معاملات به قوی ترین میزان خود می رسد، این عامل با افزایش رقابت در بازار محصول ضعیف تر می شود.
کیم و ژوو^[۲۰۳](۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی اثر تعدیل رقابت در بازار محصول در روابط بین هزینه های تبلیغاتی و فروش پرداخته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد افزایش هزینه های تبلیغاتی باعث افزایش فروش در سال پس از آن می شود و این اثر زمانی که رقابت در بازار محصول بالا است، قوی تر از زمانی است که رقابت در بازار محصول کم است.
چنگ و همکاران^[۲۰۴](۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی رقابت در بازار محصول و تاثیر آن در کیفیت سود پرداخته اند. بر اساس یک نمونه از بخش تولید ایالات متحده برای دوره ۱۹۹۶-۲۰۰۵، شواهد قطعی نشان دهنده رابطه مثبت بین رقابت در بازار محصول و کیفیت سود است. آزمون های اضافی نیز رابطه مثبت بین رقابت در بازار محصول و دقت اطلاعات عمومی و خصوصی برگزار شده توسط سرمایه گذاران و تحلیلگران را تایید می کند. همچنین شواهدی ارائه می کند که شرکت های رقیب در صنایع متمرکز و ناهمگن با تعدادی از ویژگی های درآمدی و کیفیت اطلاعات مرتبط، توسط کسانی که به رقابت در صنایع متمرکز اما همگن به اشتراک گذاشته نمی شود تحت تاثیر قرار می گیرند. این یافته ها نشان می دهد که شرکت های با بهره گیری از مزیت انحصاری، با ایجاد یک محیط اطلاعات کدر(عدم ارائه اطلاعات دقیق) تمایل به اجتناب از توجه رقبا و سیاستمداران نسبت به خود را دارند.
فوسو^[۲۰۵](۲۰۱۳) در پژوهشی به بررسی ساختار سرمایه، رقابت در بازار محصول و عملکرد شرکت ها (شواهد از آفریقای جنوبی) پرداخته است. این پژوهش رابطه بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت ها را با توجه خاص به سطح رقابت در صنعت بررسی می کند. در این پژوهش یک اندازه گیری جدید از رابطه بین رقابت بازار( به عنوان یک شاخص) و عملکرد اهرم مالی اعمال می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که اهرم مالی تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد شرکت ها دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که رقابت در بازار محصول افزایش دهنده تاثیر اهرم مالی بر عملکرد شرکت ها می باشد. نتایج بدست آمده بیانگر رابطه قوی بین رقابت در بازار محصول و اهرم مالی است.
۲-۵-۲-پژوهشهای داخلی
فلاحی و دهقانی(۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی تاثیر درجه تمرکز و هزینه های تبلیغات بر سودآوری در بخش صنعت ایران (رهیافت داده های تابلویی پویا) پرداخته اند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که نرخ سودآوری در صنایع متمرکز و انحصاری ایران بالاتر بوده و تبلیغات نیز اثر مستقیمی بر سودآوری صنایع ایران داشته است.
فلاحی و همکاران(۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی ارتباط متقابل بین تبلیغات، درجه تمرکز و سودآوری در صنایع ایران (رهیافت معادلات رگرسیون به ظاهر نامرتبط) پرداخته اند. نتایج حاصل از تخمین مدل دلالت بر این دارد که متغیر شدت تبلیغات تاثیر مثبت و معنی دار بر تمرکز صنایع داشته و سودآوری صنایع نیز تاثیر مثبت و معنی دار بر شدت تبلیغات دارد. علاوه بر این یافته های این مطالعه نشان می دهد که بین متغیرهای شدت تبلیغات، هزینه های تحقیق و توسعه، درجه تمرکز بازار، نرخ رشد فروش صنایع، نسبت سرمایه گذاری به فروش و سودآوری صنایع رابطه مستقیم برقرار است.
صدرایی جواهری و همکاران(۱۳۹۰) در پژوهشی به بررسی اثر تبلیغات و تمرکز صنعتی بر سودآوری در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی ایران پرداخته اند. بررسی روند تغییر شاخص های ساختاری، رفتاری و عملکردی حکایت از بهبود فضای رقابتی و نهایتا کاهش متوسط سودآوری بنگاه ها دارد. نتایج این مطالعه تایید کنندهی دیدگاه ساختارگرایان در این صنعت است. نتایج این مطالعه حکایت از وجود اثر معنی دار شاخص های تمرکز صنعتی و شدت تبلیغات بر سودآوری بنگاه ها دارد. نتایج همچنین نشان می دهد شدت صادرات اثر معنی دار و مثبتی بر متوسط سودآوری بنگاه ها در این صنایع دارد. این مطالعه نشان می دهد که سیاست هایی که برای بهبود ساختار بازار برگزیده می شود، شامل سیاست های کاهش موانع ورود به بازار و کاهش تمرکز صنعتی، می تواند به طور معناداری بر رفتار و عملکرد بنگاه ها در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی اثرگذار باشد. این سیاست ها در نهایت منجر به بهبود فضای رقابتی در بازار می شود، که با بهبود کارایی تخصیصی می توان شاهد افزایش اضافه رفاه مصرف کنندگان بود.
ستایش و کارگر فرد(۱۳۹۰) در پژوهشی به بررسی تاثیر رقابت بازار محصول بر ساختار سرمایه پرداخته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که رقابت در بازار محصول و ساختار سرمایه صنایع مختلف متفاوت از هم است. افزون بر این در حالت استفاده از شاخص کیو توبین و هرفیندال-هیرشمن به عنوان شاخص اندازه گیری رقابت در بازار محصول، رابطه مثبت و معناداری بین رقابت در بازار محصول و ساختار سرمایه شرکت ها وجود دارد. اما در حالت استفاده از نسبت تمرکز ۴ بنگاه، شواهدی دال بر وجود رابطه معنادار بین رقابت در بازار محصول و ساختار سرمایه یافت نشد. از دیگر نتایج این پژوهش، تایید وجود رابطه غیرخطی بین شاخص کیو توبین و ساختار سرمایه است. همچنین با بررسی حالت پویای رابطه بین رقابت در بازار محصول و ساختار سرمایه، مشخص شد که ساختار سرمایه هدف وجود دارد و سرعت تعدیل ساختار سرمایه این صنایع ۴۵% است.
خدامی پور و بزرایی(۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان، بررسی رابطه رقابت بازار محصول با ساختار هیات مدیره و کیفیت افشا به بررسی تاثیر رقابت بازار محصول روی کیفیت افشای شرکت ها از دو جنبه، تاثیر راهبرد و تاثیر حاکمیتی پرداخته اند. داده های مورد نیاز تحقیق شامل ۱۰۵ شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ می باشد. برای آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون لجستیک استفاده گردیده است. نتایج مربوط به تاثیر راهبرد بیانگر این است که بین شاخص هرفیندال - هیرشمن و موانع ورود با کیفیت افشا، رابطه منفی و معناداری وجود دارد که بیانگر رابطه مثبت و معنادار بین رقابت و کیفیت افشا می باشد. یافته های مربوط به تاثیر حاکمیتی نیز نشان داد که شاخص هرفیندال-هیرشمن و شاخص موانع ورود بر رابطه بین استقلال هیات مدیره و کیفیت افشا تاثیر معناداری ندارند.
قوچانی و همکاران(۱۳۹۲) در پژوهشی به بررسی تاثیر انواع تبلیغات رسانه ای به عنوان یکی از استراتژی های بازاریابی در رفتار خریداران خودروی سواری پرداخته اند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که انواع تبلیغات دیداری، شنیداری و نوشتاری بر رفتارخریداران خودروی سواری تاثیر دارد و تاثیر آن ها بر رفتار خریداران، دارای اولویت های متفاوت می باشد.
خواجوی و همکاران(۱۳۹۳) در پژوهشی به بررسی اثرات رقابت در بازار محصول بر مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته اند. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین رقابت در بازار محصول و مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به همین منظور، از شاخص‌های هرفیندال-هیرشمن، لرنر و لرنر تعدیل شده به عنوان معیارهای اندازه‌گیری رقابت در بازار محصول استفاده شده است. هم‌چنین، از اقلام تعهدی اختیاری به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری مدیریت سود استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را ۶۷ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل می‌دهد که در طی سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ مورد بررسی قرار گرفته است. از تحلیل‌های آماری رگرسیون خطی چند متغیره برای آزمون فرضیه‌های پژوهش استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان می‌دهد که به طور کلی بین شاخص‌های هرفیندال-هیرشمن، لرنر و لرنر تعدیل شده با مدیریت سود شرکت‌ها رابطه معکوس معناداری وجود دارد.
فصل سوم
روش اجرای پژوهش
۳-۱- مقدمه
هدف از انجام هر پژوهش علمی کشف واقعیتی است که بر مبنای کاوش و کشف روابط منطقی بین متغیرها صورت می‌گیرد. روش پژوهش، مجموعه‌ای از قواعد، ابزار و راه‌های معتبر و نظام یافته، برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات، یافتن روابط و دست‌یابی به راه حل مشکلات است. بنابراین لازم است با توجه به موضوع پژوهش، ماهیت داده‌ها، امکانات اجرایی و اهداف پژوهش، روشی مناسب انتخاب گردد تا بتوان با سرعت و دقت بیشتر به نتایج مطلوب و معتبر دست یافت. در این فصل روش پژوهش حاضر تشریح می‌گردد. در ابتدا به معرفی نوع پژوهش، فرضیه‌ها، جامعه و نمونه آماری و قلمرو پژوهش و روش جمع‌ آوری اطلاعات پرداخته می‌شود. سپس الگوی پژوهش، متغیرهای پژوهش و نیز معیارهای سنجش متغیرها مطرح می‌گردد. در نهایت توضیحاتی در مورد کلیه آزمون‌های آماری مورد استفاده در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها ارائه می‌شود.
۳-۲- نوع پژوهش
با توجه به هدف اصلی این پژوهش که بررسی اثر تعدیلی رقابت در بازار محصول بر رابطه بین هزینه تبلیغات و فروش در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد، نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی است. همچنین به این دلیل که این پژوهش به توصیف جامعه آماری از نظر تأثیر متغیر مستقل بر وابسته می‌پردازد، از نظر نحوه تحلیل داده‌ها از نوع توصیفی- همبستگی می‌باشد. به احاظ ماهیت داده ها نیز پژوهش حاظر یک پژوهش پس رویدادی است، زیرا از داده های گذشته برای بررسی فرضیه ها استفاده می شود.
۳-۳- فرضیه‌های پژوهش
این پژوهش شامل دو فرضیه به شرح زیر است:
فرضیه اول: هنگامی که هزینه های تبلیغاتی افزایش می یابند، فروش نیز افزایش می یابد.
فرضیه دوم: هنگامی که رقابت در بازار محصول افزایش می یابد، تاثیر هزینه های تبلیغاتی در فروش نیز افزایش می یابد.
۳-۴- جامعه و نمونه آماری پژوهش
جامعه آماری این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. برای نمونه گیری از روش حذف سیستماتیک استفاده خواهد شد که شرایط آن به صورت زیر تعریف شده است:
۱- به منظور قابل مقایسه بودن اطلاعات، پایان سال مالی شرکتها منتهی به پایان اسفند باشد.
۲- به منظور همگن بودن اطلاعات، شرکتها از نوع تولیدی باشند.
۳- اطلاعات مربوط به متغیرهای انتخاب شده در این تحقیق قابل دسترس باشد.
با توجه به دسترسی به کل جامعه نیازی به نمونه‌گیری نیست. اما به دلیل وجود خطای پیش بینی از آمار استنباطی استفاده شده است. فهرست شرکت‌های مورد بررسی در این پژوهش، در پیوست شماره۱ نشان داده شده است.
۳-۵- قلمرو پژوهش
با توجه به اینکه در وضعیت کنونی ایران تنها اطلاعات مربوط به شرکتهای عضو بورس در دسترس است و با توجه به ضوابط سازمان بورس اوراق بهادار تهران، اطلاعات مربوط به شرکت های عضو بورس از کیفیت بالاتری برخوردار بوده، منسجمتر و همگونتر است. بنابراین قلمرو مکانی پژوهش، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. قلمرو زمانی پژوهش بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱ می باشد. با توجه به اینکه هر چه دوره پژوهش بیشتر باشد نتایج قابل اتکاتر است اما با توجه به شرایط زمانی و وجود اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران از آخر سال ۷۹ بر روی بانکهای اطلاعاتی موجود، دلیل انتخاب این قلمرو زمانی را منجر شد.
۳-۶- روش جمع‌ آوری اطلاعات
در این پژوهش برای جمعآوری مبانی نظری و پیشینه پژوهش از روش کتابخانهای استفاده گردید. بدین منظور از کتب، مقاله های علمی، پایگاه های اطلاعاتی و سایتهای مربوطه استفاده شد. در جمعآوری داده های مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای پژوهش، از روش اسنادکاوی استفاده شد. بدین منظور اطلاعات منتشره توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران نظیر صورتهای مالی و یادداشتهای همراه حسابرسی شده و از نرم افزارهای اطلاع رسانی تدبیر پرداز و رهآورد نوین نیز در گردآوری اطلاعات استفاده شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدلهای رگرسیون چند متغیره استفاده خواهد شد. همچنین نرم افزارهای Excel و Eviews مورد استفاده قرار خواهند گرفت. آزمون F لیمر و آزمون هاسمن برای تعیین نوع داده ها و مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

فصل چهارم به تجزیه و تحلیل نتایج اختصاص یافته است. چگونگی طبقهبندی اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‏ها از طریق بکارگیری روش‏ها و مدل‏های آماری مورد استفاده، اشاره شده و در نهایت نتایج آزمون فرضیه‏ها ارائه می‏شود.
در فصل پنجم خلاصه تحقیق بیان میشود و نتیجهگیری و بررسی تطبیقی یافتهها ارائه میگردد. در پایان این بخش محدودیتهای تحقیق، پیشنهادها و زمینه های تحقیقات آتی ارائه میشود. پیوستهای تحقیق شامل اطلاعات استفاده شده، منابع مآخذ و سایر جداول پیوست میباشد.

فصل دوم

 

مبانی نظری و

 

پیشینه پژوهش

 

۲-۱-مقدمه

 

حسابداری را می‌توان فرایند شناسایی اندازه گیری طبقه بندی و گزارش اطلاعات مالی به منظور فراهم کردن امکان قضاوت آگاهانه و اتخاذ تصمیمات منطقی توسط استفاده کنندگان مالی تعریف کرد. عملکرد و رویه های حسابداری طی قرون متمادی تغییرات قابل ملاحظه ای داشته است و از ثبت نسبتاً ساده در دوران باستان، تا سیستم‌های حسابداری کامپیوتری و پیچیده امروزی تکامل یافته است. اما در جریان این تغییرات و تحولات هدف نهایی حسابداری یعنی تأمین اطلاعات استفاده کنندگان بدون تغییر باقی مانده است. در حقیقت حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که به عنوان مهم‌ترین زیر مجموعه سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت، وظیفه جمع آوری، طبقه بندی، تلخیص و ارائه گزارش‌های مربوط به وقایع مالی و اقتصادی یک سازمان را بر عهده دارد. اگر چه بیشتر استفاده کنندگان این اطلاعات سهامداران و مدیران یک بنگاه اقتصادی هستند ولی مدیریت بنابر وظایف و مسئولیت‌هایی که در قبال گروه های مختلف استفاده کنندگان اطلاعات مالی دارد و همچنین بنابر الزامات قانونی یا درخواست طرف‌های تجاری یا تأمین کنندگان مالی بنگاه، اطلاعات مختلفی را در اختیار استفاده کنندگان خارج از بنگاه قرار می‌دهد. این گزارش‌ها جهت استفاده کنندگان خارجی اطلاعات مالی در چارچوب مشخص ارائه می‌شود و صحت این اطلاعات و گزارش‌ها توسط حسابرسان مستقل تایید می‌گردد. از سوی دیگر، تجدید ارائه صورت‌های مالی، اثرات و نتایج منفی به همراه دارد که شامل مواردی مانند تغییر حسابرس، افزایش هزینه سرمایه، سلب اطمینان استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی نسبت به این گزارشات، کاهش بازده سهام و نظایر آن می‌باشد. مدیران برای کاهش این اثرات منفی، احتمالاً اقدام به تغییر برخی از سیاست‌های گزارشگری مالی خود می‌نمایند. تغییرات در رفتار گزارشگری مالی^[۹] مدیران، ممکن است به صورت‌هایی از جمله تغییر در سطح محافظه‌کاری آن‌ها در گزارشگری مالی باشد. بنابراین، در این فصل، کیفیت حسابرسی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. برای این منظور، ابتدا تعاریف انجام شده از مطرح شده، سپس به معیارهای کیفیت حسابرسی پرداخته می‌شود. در ادامه، مفاهیم و موضوعات مرتبط با تجدید ارائه صورت‌های مالی ارائه می‌گردد؛ و در نهایت، به پژوهش‌های انجام شده در ارتباط با موضوع این پژوهش پرداخته می‌شود.

 

۲-۲- بخش اول: مبانی نظری

 

۲-۲-۱- نیاز به حسابـرسی

 

دلیل اصلی تقاضا برای خدمات حسابرسی به عنوان یک ابزار نظارتی را می‌توان تضاد منافع موجود بین مالکان و مدیران شرکت‌ها دانست (واﻻس^[۱۰]، ۱۹۸۷).

 

به طور کلی، سه فرضیه‌ی عمده برای نیاز به حسابرسی مطرح است که عبارت از فرضیه‌ی نمایندگی^[۱۱]،فرضیه‌ی‌علامت دهی^[۱۲]،فرضیه‌ی اعتباربخشی^[۱۳])بیمه‌ای (می‌باشند) لم^[۱۴]، ۱۹۹۸و واﻻس، ۱۹۸۷).

 

۲-۲-۲-فرضیه‌ی نماینـدگی

 

این فرضیه، به نقشی که حسابرسی در کاهش مسائل و خطرات نادیده گرفتن اصول اخلاقی ایفا می‌کند، اشاره دارد.طبق فرضیه‌ی نمایندگی، حسابرس در چارچوب روابط بین نماینده- مالک، بخش لاینفک سازوکاری قراردادی است که برای کنترل و نظارت بر هزینه‌های نمایندگی مدیر ایجاد می‌شود. هنگامی که نماینده (مدیر) نسبت به مالک، از اطلاعات بیشتری راجع به عملیات داخلی شرکت برخوردار است، با فرض اینکه مدیر به دنبال منافع شخصی خود است، بیشتر از حد مطلوب از منابع شرکت استفاده کرده، برای انتقال ثروت از مالکان به نفع خود تلاشمی‌کند.بنابراین، سرمایه‌گذارانی که از رفتار عقلایی برخور دارند، چنین رفتارهایی را در قیمت گذاری اوراق بهادار شرکت لحاظ خواهند کرد و مبلغ کمتری را برای آن اوراق بهادار می‌پردازند. حتی به عنوان آخرین گزینه ممکن است سرمایه‌ی خود را از شرکت خارج نمایند. در نتیجه، سرمایه گذاران برای اجتناب از چنین پیشامدهایی سعی می‌کنند، سازوکارهایی را برقرار سازند که بر رفتارها و انگیزه هایفرصت‌طلبانه نظارت و کنترل داشته باشد. وجود حسابرس مستقل، یکی از این ساز و کارها است. بدین ترتیب، در فرضیه‌ی نمایندگی، نقش حسابرس کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و خطرات زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی است. بدون وجود حسابرس، ممکن است صورت‌های مالی جانب‌دارانه و نادرست ارائه شوند. بر اساس این تئوری، در سازمان‌هایی که عدم تقارن اطلاعاتی باﻻتر است، حسابرس نیازمند کار و تلاش بیشتری است. به گفته‌ی واﻻس نزدیک‌ترین مفهوم به عدم تقارن اطلاعاتی، واژه‌ی پیچیدگی است که بیشترین معیاری که محققان برای سنجش آن به کار برده‌اند، تعداد شرکت‌های فرعی واحد مورد رسیدگی است. استاندارد حسابرسی آمریکا تصریح می‌کند: سازمانی که بدون نظارت کافی بر عملیات آن و به صورت غیر متمرکز اداره می‌شود، ریسک بسیار باﻻیی را خواهد داشت. در واقع، خطر نادیده گرفتن اصول اخلاقی بیشتر در بخش‌های غیر متمرکز دیده می‌شود.

 

۲-۲-۳-فرضیه‌ی‌علامت دهی

 

بر اساس این فرضیه، حسابرس به کاهش تصمیمات نادرست در بازار سرمایه کمک می‌کند و سرمایه‌گذار سعی می‌کند حسابرس معتبری را برگزیند تا به بازار سرمایه نشان دهد که عملیات شرکت شفاف و مناسب است. سرمایه گذاران بالقوه نیز برای تصمیمات سرمایه گذاری خود از این علایم استفاده می‌کنند. توجیه این فرضیه در مورد نحوه‌ی قیمت گذاری خدمات حسابرسی بدین صورت است که مؤسسات حسابرسی بزرگ و معتبر از صاحب کاران خود حق‌الزحمه‌ی باﻻتری را طلب می‌کنند، زیرا چنین مؤسساتی از کیفیت و اعتبار باﻻیی نزد سرمایه گذاران و جامعه برخوردارند و در نتیجه شفافیت و عملکرد مناسب‌تری را برای شرکت به ارمغان می‌آورند.

 

۲-۲-۴-فرضیه اعتباربخشی

 

بر اساس این فرضیه که نسبت به دو فرضیه‌ی قبلی، کمتر مورد توجه محققان و تئوری پردازان قرار گرفته است، ممکن است حرفه‌ی حسابرسی مدعی باشد در اعتبار بخشی به نتایج و صورت‌های مالی هیچ مسئولیتی ندارد. ولی در طرف دیگر، سرمایه گذاران معتقدند در صورتی که در نتیجه‌ی استفاده از صورت‌های مالی گمراه کننده به آن‌ها زیان وارد شود، حسابرسان باید تاوان آن را بپردازند و زیان آن‌ها را جبران کنند. بنابراین، ممکن است در مواردی که به سرمایه گذاران زیان وارد می‌شود، حسابرسان مورد بازخواست قرار گیرند. در نتیجه، حسابرسان باید در قیمت گذاری خدمات خود این ریسک را لحاظ کنند و هر چه نتایج عملیات شرکتی ضعیف‌تر باشد (سوددهی پایین یا زیان ده بودن) این ریسک افزایش یافته و به تبع آن حق‌الزحمه‌ی حسابرسی نیز افزایش می‌یابد.در عمل، یک یا ترکیبی از این فرضیات متناسب با شرایط فرهنگی و محیط قانونی و قضایی به کار می‌رود و در یک کشور ممکن است یکی از آن‌ها نسبت به بقیه، توجیه بهتری را ارائه نماید.شایان توجه است که خدمات حسابرسی همانند کاﻻ برای صاحبکار است و تابع اصل هزینه و منفعت است. بنابراین، صاحبکار تا جایی این خدمات را طلب می‌کند که منافع آن از هزینه های مربوط بیشتر باشد. اما طبق فرضیه‌ی نمایندگی، منافع حسابرسی، ادای مسئولیت پاسخگویی مدیر است و بنابراین، یک مدیر به اندازه‌های که خود را در قبال مسئولیت خویش پاسخگو می‌بیند(یا اجبار به پاسخگویی دارد) حاضر است برای خدمات حسابرسی هزینه کند.

 

۲-۲-۵-کیفیت حسابرسی

 

از کیفیت حسابرسی تعریف‌های گوناگونی کرده‌اند. در ادبیات حرفه ای کیفیت حسابرسی در رابطه با میزان رعایت استاندارد های حسابرسی مربوطه تعریف می‌شود. در مقابل پژوهشگران حسابداری ابعادی چندگانه برای کیفیت حسابرسی قائلند و این ابعاد اغلب به تعاریفی که ظاهری متفاوت دارند منجر می‌شود عمومی‌ترینتعریف‌ها از کیفیت حسابرسی عناصر زیر را در بر می‌گیرد:

 

احتمال وجود اشتباهات عمده در صورت‌های مالی که حسابرس بتواند آن‌ها را کشف و گزارش کند.

 

احتمال این که حسابرس برای صورت‌های مالی حاوی اشتباهات با اهمیت گزارش مشروط صادر نکند.

 

سنجه ای برای توان حسابرس در کاهش اشتباهات و تحریفات جانب‌دارانه و بهبود کیفیت داده های حسابداری

 

دقت اطلاعاتی که حسابرس درباره آن‌ها گزارش صادر کرده است.

 

تعاریف مذکور درجات متفاوتی از ابعاد شایستگی و استقلال حسابرسان در انجام حسابرسی (استقلال واقعی) و همچنین چگونگی درک استفاده کنندگان از استقلال آن‌ها را در بر می‌گیرند (علوی طبری و همکاران، ۱۳۸۸، ص ۳۳)۲.

 

اگر چه کیفیت درک شده حسابرسی می‌تواند با کیفیت واقعی حسابرسی مرتبط باشد اما لزوماً یکسان نیست. بنابراین، حسن شهرت و مراقبت حرفه ای برای حفظ ویژگی‌های واقعی کیفیت حسابرسی و کیفیت درک شده استفاده می‌شود. به علاوه، باید در نظر داشت که مراقبت حرفه ای حسابرس کیفیت اطلاعات صورت‌های مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد در حالی که حسن شهرت حسابرس چگونگی درک ذی‌نفعان از اطلاعات مذکور را متأثرمی‌سازد.

 

۲-۲-۶-چارچوب کیفیت حسابرسی

 

کیفیت حسابرسی در اغلب پژوهش‌های تجربی انجام شده پیرامون کیفیت حسابرسی به نوعی در رابطه با ریسک حسابرسی تعریف شده است. ریسک حسابرسی آن ریسکی است که حسابرس درباره صورت‌های مالی حاوی تحریف با اهمیت، نظر نامعتبر ارائه کند. برای مثال، دی آنجلو ۱۹۸۱ کیفیت حسابرسی را به عنوان احتمال ارزیابی بازار از (الف) تحریف‌های بااهمیت موجود در صورت‌های مالی که توسط حسابرس کشف نشده است؛ و (ب) گزارش تحریف‌های مذکور، تعریف نموده است. اکثر تعاریف دیگر از کیفیت حسابرسی به رغم تفاوت‌ها، برخی از ویژگی‌های دی آنجلو را بازتاب می‌دهند.

 

تعریف دی آنجلو، ویژگی انتقادی از درک تأثیر حسابرسی بر اطلاعات صورت‌های مالی را نشان می‌دهد. بیانیه مفاهیم بنیادی حسابرسی، به توانایی حسابرس برای کنترل کیفیت اطلاعات تولیدی یا اطمینان بخشی از مطابقت آن‌ها با اصول پذیرفته شده حسابداری می‌پردازد. مطابق قسمت (الف) از تعریف دی آنجلو این امر به شایستگی حسابرس یا توانایی کشف تحریف با اهمیت مربوط می‌شود. قسمت (ب) از تعریف فوق، یعنی احتمال گزارشگری تحریف مذکور، موکول به استقلال حسابرس می‌باشد. از آنجا که تضاد منافع بین استفاده کنندگان و تهیه کنندگان اطلاعات منجر به افزایش تقاضا برای حسابرسی می‌شود بنابراین استقلال باید ویژگی بنیادی حسابرسی باشد. درجه شایستگی (صلاحیت) و استقلال حسابرس به اجزای کیفیت حسابرسی وابسته است. نکته مهمی که در تعریف دی آنجلو وجود دارد این است که این تعریف در زمینه‌ی احتمالات ارزیابی شده بازار جای می‌گیرد. از این رو، این تعریف به درک بازار از این که آیا حسابرس عملیات حسابرسی را با شایستگی انجام داده و نیز میزان درک از استقلال حسابرس، وابسته است. دی آنجلو با معرفی مفهوم درک بازار از شایستگی (صلاحیت) و استقلال حسابرس به سمت تاکید بر اجزای کیفیت حسابرسی تغییر جهت می‌دهد.

 

این مطلب به آنچه در بیانیه پژوهش حسابرسی شماره ۶ تحت عنوان توانایی حسابرس برای افزایش اعتبار صورت‌های مالی توصیف شده است، مربوط می‌شود. حسن شهرت حسابرس اغلب در پژوهش‌های تجربی پیرامون کیفیت حسابرسی آزمون شده است. بنابراین اغلب در ادبیات مربوطه فاصله بین شایستگی (صلاحیت) و استقلال درک شده و واقعی مبهم می‌باشد. در راستای بررسی کامل مطالب گذشته ارائه تعریفی که وضعیت مذکور را ترسیم کند، مطلوب به نظر می‌رسد.

 

نمودار (۲-۱) چارچوب کیفیت حسابرسی

 

نمودار (۲-۲) برنامه ای را ارائه می‌کند که رابطه بین ابعاد مختلف کیفیت حسابرسی را نمایش می‌دهد. این نگاره رابطه بین اجزای کیفیت حسابرسی و محصولات کیفیت حسابرسی و تأثیرآن‌ها بر اطلاعات صورت‌های مالی را ارائه می‌کند. اجزای کیفیت حسابرسی، یعنی حسن شهرت حسابرس و توانایی آگاهی دهندگی حسابرسی، از ادبیات دانشگاهی و حرفه ای بر گرفته شده است. اجزای مذکور دو محصول کیفیت حسابرسی، یعنی اطلاعات معتبر و اطلاعات با کیفیت را تحتت اثیر قرار می‌دهند. حسن شهرت حسابرس بر دیدگاه استفاده کنندگان از مراقبت حرفه ای حسابرس استوار است، که این مطلب هم عموماً غیر قابل مشاهده است.

 

همان طور که والاس بحث می‌کند مراقبت حرفه ای حسابرس کیفیت اطلاعات را با بهبود مناسبت، کاهش آلودگی و کاهشسو گیری اطلاعات تحتت اثیر قرار می‌دهد. این موضوع نشان می‌دهد که توانایی حسابرس برای ارائه اطلاعاتی درباره تفاوت بین شرایط اقتصادی گزارش شده صاحبکار و شرایط اقتصادی غیر قابل مشاهده و درست صاحبکار کمینه می‌باشد. مهم‌تر از همه این که مراقبت حرفه ای حسابرس باید با گزارش‌های مالی شرایط اقتصادی درست صاحبکار و کیفیت برتر اطلاعات ارتباط نزدیک‌تری داشته باشد. توانایی اثر بخشی نظارت حسابرسی تحتت اثیر شایستگی و بی طرفی حسابرس (در واقع استقلال حسابرس) قرار دارد. حسن شهرت حسابرس به درک بازار از شایستگی و بی طرفی (استقلال ظاهری) حسابرس مرتبط می‌شود. این امر توانایی حسابرس برای افزایش اعتبار صورت‌های مالی (حتی در فقدان اطلاعات با کیفیت) را نمایش می‌دهد. حسن شهرت احتمالاً به عنوان ویژگی اندازه موسسه حسابرسی است، در حقیقت توانایی نظارت حسابرس می‌تواند با نوع قرارداد حسابرسی تغییر نماید. بنابراین همان طور که رسوایی‌های اخیر مانند رسوایی اندرسون^[۱۵] اثبات کرده، حسن شهرت بالای حسابرس در کوتاه مدت منجر به درک معتبر اطلاعات با کیفیت پایین گردد بنابراین در سطح خرد می‌تواند رابطه مبهمی بین کیفیت اطلاعات درک شده و توانایی نظارت حسابرس وجود داشته باشد. (حساس یگانه وقنبریان، ۱۳۸۵). به هر حال در تنظیم مجدد واقعیت اطلاعات افشا شده، انتظارات معقولی باید وجود داشته باشد. در هر صورت اعتقاد نداریم که بحث مذکور برای رفع نیاز به تحقیق در باب رابطه ذکر شده کافی است.

 

۲-۲-۷-مباحث نظری و شواهد تجربی در باب کیفیت حسابرسی

 

در نمودار (۳-۲) طبقه بندی عملی پژوهش‌های تجربی ارائه شده است. اکثر مطالعات تجربی کیفیت حسابرسی، رابطه بین کیفیت حسابرسی و محرک‌های تقاضا نظیر راهبردهای ریسک صاحبکار را با تضاد نمایندگی، یا با محرک‌های عرضه نظیر حق‌الزحمه و راهبردهای مدیریت ریسک مؤسسه حسابرسی بررسی می‌نمایند.

حسن شهرت حسابرس:

 

• • شایستگی درک شده

 

• • استقلال درک شده

 

مراقبت حرفه ای (توانایی نظارت) حسابرس:

 

• • شایستگی درک شده

 

• • استقلال درک شده

 

اعتبار اطلاعات

• جایگاه اینترنت در نظام بانکی

 

 

 

ورود اینترنت به عرصه بانکداری، بانک ها را با چالش های زیادی روبه رو کرد به طوری که بانکها اقدام به تغییر سیستم سنتی خود به سیستم های جدید و استفاده از فناوریهای نوین برای ارائه خدمات در تمامی ساعات و در تمامی مکان ها و همین طور استفاده از این سیستم ها در محل شعبات بانک برای سرعت بخشیدن به ارائه خدمات ،کردند. با ورود اینترنت به حوزه بانکداری وب سایت های بانکی شروع به فعالیت کردند و بانک ها با ارائه خدمات بر روی وب سایت های خود به مشتریان این امکان را داند تا تنها از طریق اتصال به اینترنت و وارد شدن به وب سایت بانک به امور بانکی خود بپردازند .

در سال های اخیر رشد بانکداری اینترنتی بسیار چشمگیر بوده است. فعالیت بانک ها و موسسات مالی در این زمینه و استفاده مشتریان از این نوع بانکداری گویای رشد این نوع بانکداری و آینده درخشان آن می باشد البته تمایل به بانکداری اینترنتی در بین افراد مختلف با توجه به سن، تحصیلات، میزان درآمد و … بسیار متفاوت می باشد. استفاده از اینترنت در فعالیت های بانکداری زمینه ساز فعالیت های بسیار زیادی بوده و از طریق اطلاعاتی که در اختیار مشتریان قرار داده باعث شفافیت بازار شده و امکان انتخاب و مقایسه برای مشتریان را فراهم اورده است.
قابلیت های بانکداری اینترنتی بسیار گسترده و نامحدود بوده که از آن جمله می توان به ایجاد بانک های مجازی، ایجاد پول الکترونیکی، کاهش هزینه های معاملات، در اختیار قرار دادن اطلاعات کامل و بی نقص به مشتریان، کمترین نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در دسترس بودن خدمات بانکداری الکترونیکی در تمامی ساعات شبانه روز و بسیاری موارد دیگر که تمامی این موارد باعث می شود تا معاملات بانکی با کمترین هزینه و خطر و حداقل تماس دیداری و شنیداری و حداکثر بازدهی انجام شود.
و اما معایب بانکداری الکترونیکی بیشتر مربوط به ریسک های قابل توجهی است که نسبت به سایر عملیات بانکی معمولی به چشم می خورد. ریسک­های بانکداری اینترنتی شامل ریسک های اعتباری، ریسک نرخ بهره، ریسک معاملات و غیره است. البته بانکداری اینترنتی دارای معایب دیگری نیز می باشد که مربوط به خود سیستم بانکداری اینترنتی نمی شود بلکه این معایب به استفاده کنندگان و یا راه اندازان این نوع بانکداری بر می گردد.
مهمترین مشکل کاربران نیز در زمینه استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی ترس از نا امن بودن این سیستم می باشد. اما با اعلام همکاری موسسات نرم­افزاری با بانک­ها، این موسسات امیدوارند با بکار بردن نرم­فزارهای آنتی­ویروس و ابزارهای امنیتی دیگر بتوانند با جلب اعتماد مردم در استفاده از سیستم بانکداری اینترنتی ، افراد بیشتری را به انجام امور بانکی به صورت آنلاین ترغیب کنند. با این حال طبق آمارهای اعلام شده از سوی بانک ها ۶۰ درصد مراجعان بانکی در ایران به بانکداری الکترونیکی اعتماد ندارند و علاقه­مند به استفاده از امکانات و سرویس های آن نیستند . (سورین و دبایر تانکارد، ۱۳۸۱)

 

 

•  

 

 

• پول الکترونیکی چیست ؟

 

 

 

 

«یکی از چالش‌های مهم اقتصاد کشور در شرایط کنونی، چنان که بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی گفته‌اند، رشد فزاینده نقدینگی است که توسعه بانکداری الکترونیکی می‌تواند تا اندازه قابل توجهی موجبات مدیریت فضای فعلی اقتصاد را فراهم آورد. تاثیر مثبت بانکداری الکترونیکی در مدیریت نقدینگی، زمانی رخ می‌دهد که تدابیر لازم جهت توسعه پول الکترونیکی و نیز اقدامات عملیاتی در این حوزه صورت گیرد.»
پول الکترونیکی یا پول دیجیتالی، ارزش پول واحدهای پول منتشره از سوی دولت یا بخش خصوصی است که به شکل الکترونیکی بر روی یک وسیله الکترونیکی ذخیره شده است. نشر گسترده پول الکترونیکی آثار تجاری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قابل توجهی دارد. مهم‌ترین اثر گسترش استفاده از پول الکترونیکی بر عرضه پول، سیاست‌های پولی و بانک مرکزی اختصاص دارد و در ادامه با توسعه بازارهای پول، سرمایه، کار و کالا ایجاد نسل‌های جدید اقتصادی را هدف‌گذاری کرده است.
جامعه اروپا در پیش نویس دستورالعمل خود، پول الکترونیکی را بدین‌گونه توصیف نموده است:

 

 

• بر روی قطعه‌ای الکترونیکی همانند تراشۀ کارت و یا حافظه‌کامپیوتر به صورت الکترونیکی ذخیره شده .

 

 

 

• به عنوان یک وسیلۀ پرداخت برای تعهدات اشخاصی غیر از مؤسسۀ صادر کننده، پذیرفته شده‌است.

 

 

 

• ایجاد شده‌ است که به عنوان جانشین الکترونیکی برای سکه و اسکناس در دسترس و اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد.

 

 

 

• به منظور انتقال الکترونیکی وجوه و پرداخت‌های با مقدار محدود ایجاد شده‌است.

 

 

مشاور امور مصرف کنندگان آمریکا، پول الکترونیکی را به این عنوان توصیف نموده ‌است: پولی است که به صورت الکترونیکی حرکت کرده و به گردش درمی آید و می‌تواند به صورت کارت هوشمند و یا کارت‌هایی که در آن‌ها ارزش ذخیره شده، یا کیف پول الکترونیکی ارائه شود. همچنین می‌تواند در پایانه فروش استفاده شده و یا بدون دخالت هیچ شخص دیگری و مستقیماً به صورت شخص به شخص مورد استفاده قرار گیرد و نیز می‌تواند از طریق خطوط تلفن به سوی بانک‌ها و یا دیگر ارائه دهندگان خدمات یا صادرکنندگان (پول الکترونیکی) به حرکت درآمده و یا خرج شود.
ویژگی های پول الکترونیکی را می توان به صورت زیر بیان نمود:
۱- ارزش بر روی قطعه و یا وسیله الکترونیکی و به صورت الکترونیکی ذخیره می‌شود. محصولات گوناگون از لحاظ اجرای تکنیکی متفاوت هستند. در پول الکترونیکی مبتنی بر کارت، یک قطعه سخت‌افزاری کامپیوتری که مخصوص بدان و قابل حمل بوده و نوعاً یک ریزپردازنده ‌است، در یک کارت پلاستیکی جای داده شده در حالیکه در پول الکترونیکی مبتنی بر نرم‌افزار، از یک نرم‌افزار تخصصی و مخصوص که بر روی کامپیوتر شخصی نصب شده، استفاده می‌شود.
۲- ارزش موجود در پول الکترونیکی به چند طریق و به صورت الکترونیکی منتقل می‌شود. برخی از انواع پول الکترونیکی امکان انتقال موازنه‌های الکترونیکی را مستقیماً از یک مصرف کننده به دیگری و بدون دخالت شخص ثالث (همانند صادر کننده پول الکترونیکی) فراهم می‌آورند و آنچه که بیشتر متداول و مرسوم است آن است که تنها پرداخت‌های مجاز و ممکن، پرداخت از مصرف کننده به تاجر و همچنین امکان باز خرید ارزش پول الکترونیکی برای تجار است.
۳- قابلیت انتقال، محدود به معاملاتی است که سابقه آن‌ها ثبت و ضبط شده باشد. در اکثر روش‌ها محصول، برخی از جزییات معاملات بین تاجر و مصرف کننده در یک پایگاه داده مرکزی ثبت و ضبط می‌شود که قابل نمایش دادن و ارائه هستند. در مواردی که معاملات به طور مستقیم بین مصرف کنندگان امکان‌پذیر باشد، این اطلاعات بر روی دستگاه شخصی مصرف کننده ضبط می‌شود و تنها هنگامی می‌تواند از طریق دستگاه مرکزی نمایش داده شده و ارائه شود که مصرف کننده از طریق اپراتور پول الکترونیکی قرارداد بسته باشد.
۴- تعداد شرکا و طرفینی که به نحو کار کردی و مؤثر در معاملات پول الکترونیکی دخیل و درگیر هستند، بسیار بیشتر از معاملات قراردادی است. عموماً در معامله پول الکترونیکی، چهار دسته از افراد دخیل هستند: صادر کننده ارزش پول الکترونیکی، اپراتور شبکه، فروشنده سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای خاص و ویژه، نقل و انتقال دهنده و تسویه کننده معاملات پول الکترونیکی. صادر کننده پول الکترونیکی مهمترین شخص در این میان است در حالی‌که اپراتور شبکه و فروشنده، ارائه کنندگان خدمات فنی هستند و نهادهای انتقال دهنده و تسویه کننده پول الکترونیکی، بانک‌ها و یا شرکت‌هایی با ماهیت بانک هستند که خدماتی را ارائه می‌دهند که مشابه با خدماتی است که برای دیگر ابزارهای پرداخت بدون پول نقد نیز ارائه می‌شود. موانع فنی و اشتباهات انسانی می‌تواند اجرای معاملات را مشکل و یا غیر ممکن سازد درحالی‌که در معاملات مبتنی بر کاغذ چنین مشکلی با این حجم وجود ندارد. (شریفی و آیت، ۱۳۷۹)

 

 

•  

 

 

• پیامدهای اقتصادی گسترش استفاده از پول الکترونیکی‌

 

 

 

 

نشر گسترده پول الکترونیکی با توجه به ویژگی‌‌های خاص آن، به طور گسترده سایر بازارها و متغیرهای اقتصادی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. افزایش کارایی مبادلات یکی از مهم‌ترین پیامدهای مثبت گسترش استفاده از پول الکترونیکی، افزایش کارایی مبادلات است.
از آنجا که هزینه نقل و انتقال پول الکترونیکی از طریق اینترنت نسبت به سیستم بانکداری سنتی ارزانتر است،‌ پول الکترونیکی مبادلات را ارزان­تر خواهد کرد. برای انتقال پول به روش سنتی، بانک‌های مرسوم، شعب، کارمندان، دستگاه‌های تحویلدار خودکار و سیستم‌های مبادله الکترونیکی مخصوص بسیاری را نگهداری می‌کنند که هزینه‌های سربار همه این تشریفات اداری، بخشی از کارمزد نقل وانتقال پول و پرداخت‌های کارت اعتباری را تشکیل می‌دهد. در حالی که هزینه نقل و انتقال پول الکترونیکی به دلیل استفاده از شبکه اینترنت موجود و رایانه‌های شخصی استفاده‌ کنندگان، بسیار کمتر و شاید نزدیک به صفر است. (دژپسند و سلطانی، ۱۳۸۴)

 

 

•  

 

 

•  

 

 

• آثار کلان اقتصادی

 

 

 

 

 

 

پول الکترونیکی نماینده پول در جهان واقعی است و بر حسب همان پول‌های سخت موجود انتشار یافته پول الکترونیکی دلار، پول الکترونیکی ین و دیگر پول‌ها می‌توانند با پول سخت معادل خود در هر زمان مبادله شود بنابراین پول الکترونیکی به مفهومی که دلار، مارک یا ین جدید هستند، پول جدیدی نیست. پول الکترونیکی، پولی است که توسط بانک‌ها با بهره گرفتن از پول واقعی به عنوان پایه، ایجاد می‌شود و قابلیت تبدیل آن به پول واقعی، تضمین شده است. (دژپسند و همکاران، ۱۳۸۴)

 

(۳-۴)

 

 

 

شکل ۳-۴ عملکرد بهینه سازی pso[15]
که در آن w ضریب اینرسی نامیده می شود. و اعداد تصادفی هستند که برای حفظ چگالی جمعیت بوده و و ثابت هایی مثبت می باشند که به ترتیب ضرایب اجزای خود تشخیصی و اجتماعی نامیده می شوند.

۳-۵ تشریح عملکرد پیدا کردن ضرایب کنترلر فازی و کنترلر PI و بهبود کارایی:
برای مدل فازی ۴ متغییر در نظر گرفته ایم ۲ تا برای ورودی و ۲ تا برای خروجی که ضرایب a,b,c,d به صورت زیر برای محدوده بازه هر متغییر تعریف شده:
و اختیار نمودن یک ضریب مانند a شامل یک ۵ گروه فازی می شود که بسیار در کنترلر قوی ظاهر می شود و قوانین روندی مشخص دارند .
شکل ۳-۵-توابع عضویت فازی برای یک متغییر ورودی
تنظیم پارامترهای سیستم کنترل فرکانس برای ضرایب ۴ متغیر در خروجی برای سیستم فازی کاملا بر جواب اثر دارند به طوری که برای مجموعه باید تمام متغیر ها مقادیری صحیح داشته باشند، ۶ ضریب داریم که ۲ تای دیگر مربوط به سیستم کنترلی PI باتری است، تابع هدف نیز حداقل بودن خطا در سیستم است. همچنین این روش پیشنهادی برای تنظیم پارامترهای کنترلر فازی با الگوریتم جستجوی گروهی تمام حالات ممکن را مورد بررسی قرار می ­دهد به این دلیل استفاده از الگوریتم های جستجوی جمعیت به جمعیت به جای جستجوی نقطه به نقطه کاربرد خواهد داشت. یکی از این الگوریتم ها که به دلیل قابلیت همگرایی بالا کاربرد زیادی دارد روش PSO است در ابتدا ماتریسی تصادفی برای ضرایب انتخاب می کند و نتایج تابع هدف را بررسی می کند و نتایج که بهتر بوده اند را نگه داشته و با ضریبی از نتایج بهبود داشته اند ترکیب می کند و باز تابع هدف را بررسی کرده، این روند تکرار می شود تا مقدار حداقل خطای تعیین شده را بدست یابیم. الگوریتم مسیر برای بدست آوردن جواب های بهینه را در شکل۳-۸ مشاهده می نماییم. کنترل در سیستم های سنتی با دانش به علم حالت سیستم، کنترلر مناسب را می تواند طراحی کند همچنین قدرت انعطاف برای شرایط مختلف و تغییر حالت سیستم را نداشته. کنترل به روش هوشمند و مدرن بر شرایط در حالت­های غیر خطی و پیچیده به کاربرده شوند. الگوریتم های ژنتیک برای حل مسائل بهینه سازی غیرخطی پیچیده در زمینه کنترل، برای تنظیم بهینه استفاده شده ولی تضمینی برای رسیدن به جواب بهینه وجود ندارد. در کنترل فازی نیز برای تنظیم قوانین فازی استفاده شده. در استفاده از شبکه عصبی نیاز به تعداد متغیر های بیشتری نسبت به حالت فازی هستیم در صورتی که با دو متغیر در کنترلر فازی با توابع عضویت که هر کدام به ۵ ناحیه تقسیم بندی شود، می تواند تا ۲۵ حالت مختلف را برای تصمیم گیری کنترلی داسته باشیم، به عنوان مثال که در جدول ۳-۲ مشاهده می­ شود. در سیستم های کنترلی که از شبکه فتوولتاییک برای کاهش انحراف فرکانس استفاده کرده، از مقدار توان حداکثر خورشیدی در حالت کارکرد معمول مدار استفاده نمی­ شود بلکه اینورتر سیستم خورشیدی با توجه به انحراف فرکانس شبکه، توانی را به شبکه تزریق می ­کند که کنترل کننده آن دستور داده است. با این وجود همواره مقداری توان از سیستم فتولتاییک را از دست می­دهیم؛ راه کار مهم در این پایان نامه وجود تنظیم ضرایب کنترلر باتری در کنار کنترل کننده سیستم گازی نیز لحاظ شده است. با کنترل فازی مورد استفاده در این پایان نامه وقتی فرکانس از حالت نرمال انحراف می­یابد با توجه به مقدار انحراف و همچنین دور شدن از مقدار نامی و یا نزدیک شدن به آن می توان تصمیم کنترلر متفاوت باشد و این دست ما را برای رسیدن به حالت مطلوب باز گذاشته است، در شکل۳-۶ نمایی ساده شده از تصمیم ­گیری برای کنترل فازی در ۲۵ قانون را می تواند تا حدودی روشن سازد.
شکل ۳-۶ نمودار فرکانس با نواحی تشخیص برای کنترل کننده فازی
همان گونه که در شکل نواحی را با دوایر مشخص شده است یک کنترل کننده فازی به راحتی و یا بهتر و در گسترده بیشتری می تواند تشخیص دهد، علت آنکه می­توان نواحی را تفکیک کرده وجود دو ورودی برای سیستم کنترلی است که هم مقدار خطا و هم مشتق خطا را در بر دارد؛ به عنوان نمونه در حوالی مقدار نامی دارای دو تصمیم کنترلری فازی هستیم که مشتق در این نواحی یکی دارای مقدار مثبت و دیگری دارای مقدار منفی است. توابع عضویت روی مقدار خطا و مشتق خطا دو عدد فازی شده را به تصمیم­گیرنده فازی ارسال می­ کند.
برای کنترلر فازی دو ورودی متشکل از مقدار خطا و مشتق خطا می باشد . دو متغییر به نام ­های a ,b برای تعین توابع تابع عضویت ورودی انتخاب شده است. مقدار خطای وارد شده در سیستم کنترل فازی با مقدار توابع متغییر a به ۵ ناحیه تقسیم شده و ۵ ضریب را تولید می کند که نشان دهنده مقدار خطا به فازی است که به اصطلاح به آن فازی ساز گویند. ۵ ضریب به نام های میو خطای زیاد منفی و میو خطای متوسط منفی و میو خطای صفر و میو خطای متوسط مثبت و میو خطای زیاد مثبت بدست می ­آید. در شکل ۳-۷ مقدار دهی به ضریب فازی ساز مشخص می شود.
شکل ۳-۷ مقدار دهی به ضرایب فازی ساز
به عنوان نمونه در شکل ۳-۷ دارای ۵ تابع عضویت که همچنین ۵ ضریب فازی ساز نیز را در پی دارد با توجه به مقدار خطای ورودی که هر تابع عضویت را در چه مقداری تقاطع می­دهد ضریب فازی را برای تابع mf2 حدود ۰.۶ و ضریب فازی برای mf3 حدود ۰.۳ تعیین می شود . تمامی این مراحل برای مشتق خطا نیز به همین روال می­باشد. حال الگوی فازی ورودی را در کنترلر فازی داریم و اکنون نیاز به تصمیم ­گیری برای کنترلر فازی هستیم که با توجه به ساختار نمودار در صورت بروز خطا قوانین فازی را می­نویسیم. به عنوان نمونه وقتی خطا افزایش می­یابد و مقدار خطا فرکانس داریم نیاز به تزریق توان هرچه سریع­تر به شبکه هستیم.
در تصمیم گیری فازی نیاز به عملگر منطقی است که با ترکیب توابع کمینه و بیشینه قابل اجرا می­باشد. حال ضرایب خروجی کنترل کننده به صورت فازی ایجاد می­ شود، که برای هر دو متغیر دارای ۵ ضریب می­باشد. هر ضریب فازی در نمودار برگردان فازی مقدار متغییر kiو kp را تولید می­ کند.
kp=
ki=
همانطور که گفته شد برای قوانین فازی از توابع کمینه و بیشینه به صورت فرمول ۳-۵ استفاده شده.

 

(۳-۵)

sh1=min(munhe,munhde)

 

 

sh2=min(munhe,munmde)

 

 

و ۲۵ پایه قوانین را به این شکل بدست آورده. و برای هر جدول قانون فازی به صورت فرمول ۳-۶ بدست آورده.

 

۶.۳

muvlkp=max(sh1,max(sh2,sh6))
mulkp=max(sh3,max(sh4,max(sh7,max(sh8,max(sh11,max(sh12,sh16))))))
mumkp=max(sh5,max(sh9,max(sh13,max(sh17,sh21))));
muhkp=max(sh10,max(sh14,max(sh15,max(sh18,max(sh19,max(sh22,sh23)))))
muvhkp=max(sh20,max(sh24,sh25))

 

 

و در اخر kpو ki بدست می ­آید.

طبقه بندی دانش ضمنی و صریح به طور گسترده‏ای پذیرفته شده است. اگرچه طبقه بندی‏های مختلفی از دانش وجود دارد که از درک ظرافت‏های عمیق بعد ضمنی صریح اجتناب می‏کنند. تعدادی دانش را به عنوان دانش اظهاری (دانش درباره یا دانش ناشی از آگاهی)، دانش روشی (دانش چگونگی)، سبب (دانش چرایی)، شرطی (دانش چه زمانی) و رابطه‏ای (دانش با چه) طبقه‏بندی می‏کنند. یک روش واقع‏بینی در طبقه‎‏بندی دانش سعی در شناسایی انواع دانش مفید برای سازمان می‏باشد. دانش درباره مشتریان، محصولات، فرایندها و رقبا که می‏تواند شامل بهترین رویه‏ها، دانش چگونگی و قوانین ذهنی، الگوها، کدهای برنامه‏نویسی، فرایندهای تجاری و مدل‏ها معماری، فناوری و چارچوب‏های کسب و کار، تجربه‏های پروژه و ابزارهای مورد استفاده برای اجرای فرایندها از قبیل چک لیست‏ها و مطالعات می‌باشد.

درک مفاهیم دانش و انواع آن بسیار مهم است زیرا توسعه‏ نظری حوزه مدیریت دانش تحت تأثیر انواع متفاوت دانش می‏باشد. علاوه بر اینکه شناسایی انواع دانش می‏تواند ما را در طراحی سیستم‏های مدیریت دانش مورد نظر و جریان آن یاری نماید. جدول شماره ۲-۱ انواع دانش را به طور خلاصه بیان می‏کند.
جدول ۲-۱- انواع دانش (Alavi & Leidner, 2001 )

 

مثال	تعاریف	انواع دانش
بهترین وسایل برخورد با مشتری خاص عقیده‏های افراد درباره روابط علت و معلولی مهارت‏های جراحی	دانشی که ریشه در فعالیت‏ها، تجربه و درگیری در یک محیط خاص دارد مدل‏های ذهنی دانستن چگونگی قابلیت کاربرد به کار خاص	ضمنی ضمنی شناختی ضمنی فنی
دانش درباره مشتریان عمده در یک منطقه	دانش عمومی و تولید شده	صریح
بصیرتی که از پروژه‏های تکمیل شده به دست می‏آید	دانش ایجاد شده به وسیله فرد یا به ارث گذاشته شده در فرد	فردی
معیارهایی برای روابط درون گروهی	دانش ایجاد شده به وسیله جمع یا به ارث گذاشته شده از فعالیت‏های گروهی	اجتماعی
چه دارویی برای بیمار مناسب است	دانش درباره	اظهاری
چگونه یک داروی خاص را استفاده کنیم	دانستن درباره چگونگی	روشی
درک چرایی عملکرد دارو