۱۳٫۲٫ معیارهای رویکرد تلفیقی
کلیه نسبت­هایی که به نسبت­های ارزشیابی مشهور هستند در این دسته قرار دارند. این نسبت­ها با ترکیب معقول ریسک و بازده از طریق اطلاعات بازار و نیز ترکیب آن با اطلاعات حسابداری مبنای ارزشیابی مناسبی جهت ارزیابی عملکرد شرکت­ها را فراهم می­آورند. نسبت ها به شرح ذیل هستند:
نسبت قیمت به سود هر سهم
نسبت قیمت به سود هر سهم^[۴۶] یکی از رایج­ترین و پرکاربردترین نسبت­ها برای تجزیه و تحلیل ارزش یک شرکت چه از طرف سرمایه­داران جهت سرمایه ­گذاری و چه از طرف سهامداران از بعد مالکیت شرکت می­باشد. این نسبت از تقسیم قیمت بازار سهام شرکت به سود هر سهم به­دست می ­آید. یکی از نکات قابل توجه این نسبت­ استفاده از اطلاعات بازار به صورت روز می­باشد.

نسبت قیمت به ارزش دفتری سهام
نسبت قیمت به ارزش دفتری سهام^[۴۷] از تقسیم ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتری هر سهم به دست می ­آید. ارزش دفتری هر سهم معرف حقوق صاحبان سهام عادی به ارزش تاریخی به ازای هر سهم است.
نسبت Q توبین
یکی از معیارهای مهم ارزیابی عملکرد شرکت­ها نسبت Q توبین می­باشد. این معیار در دهه ۱۹۷۰ مطرح و در دهه­های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به­ طور گسترده­ای توسط محققین مورد استفاده قرار گرفت. نسبت Q توبین از تقسیم ارزش بازار اوراق بهادار شرکت از هر نوع و بدهی­های بلند­مدت به اضافه ارزش دفتری بدهی­های کوتاه­مدت بر ارزش جایگزینی دارائی­های شرکت به­دست می ­آید. شایان توجه است منظور از اوراق بهادار سهام عادی، سهام ممتاز و انواع اوراق قرضه منتشره شرکت می­باشد. نسبت Q توبین توسط پروفسور جیمز توبین^[۴۸] در تجزیه و تحلیل­های افتصادی کلان به منظور پیش ­بینی آینده فعالیت­های سرمایه ­گذاری به ­وجود آمد. زمانی­که نسبت Q توبین از یک بزرگتر باشد نشان­دهنده این است که سرمایه ­گذاری در دارائی­ها، تولیدکننده درآمدهائی است که ارزش بیشتر از مخارج سرمایه­ای را ایجاد می­ کند و زمانی­که نسبت Q توبین کوچکتر از یک است بدین­معنی است که سرمایه ­گذاری در دارائی­ها رد می­ شود و بازدهی چندانی نداشته است (صالحی، ۱۳۸۰).
مزایای Q توبین
سادگی در فهم برای استفاده­کنندگان و تحلیل­گران مالی.
سهولت دسترسی به اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه به شرط اینکه مدل Q ساده باشد.
در ایران به خاطر عدم وجود اوراق قرضه و سهام ممتاز منتشره توسط شرکت­ها، محاسبه ساده­تر نیز می­باشد.
معیاری است که بیشتر مبتنی بر اطلاعات بازار است، بنابراین نقاط ضعف معیارهای مبتنی بر سود حسابداری را ندارد.
معایب Q توبین
محاسبه ارزش جایگزینی دارایی­ های شرکت مشکل است.
تعیین ارزش بازار سهام شرکت­هایی که عضو سازمان بورس اوراق بهادار نیستند و یا سهام شرکت­هایی که عضو سازمان هستند ولی خرید و فروش نمی­شوند، مشکل است.
در مخرج کسر دارایی­ های نامشهود در­نظر گرفته نمی­ شود، بنابراین عملکرد شرکتی که سرمایه ­گذاری زیادی در دارایی­ های نامشهود کرده است، اغراق­آمیز می­باشد (صالحی، ۱۳۸۰).
۱۴٫۲٫ رویکرد مدیریت مالی
از جمله مهمترین معیارهای ارزیابی که با بهره گرفتن از داده ­های مدیریت مالی قابل محاسبه است عبارتند از: معیار شارپ^[۴۹]، معیار ترینور^[۵۰] و معیار جنسن^[۵۱] (سیپرا^[۵۲] ، ۲۰۰۴).
معیار شارپ
معیار شارپ یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد با بهره گرفتن از داده ­های مالی می­باشد و به شرح زیر قابل محاسبه است:
R_p: بازده مورد انتظار سالانه پرتفوی می­باشد.
R_f: نرخ بازده سالانه بدون ریسک می­باشد.
δ: انحراف استاندارد بازده­های پرتفوی سهام می­باشد.
معیار ترینور
معیار ترینور شباهت زیادی به معیار شارپ دارد. این معیار بیانگر نرخ بازده اضافی به ازای هر واحد ریسک می­باشد. با این تفاوت که در این مورد ریسک به عنوان ریسک غیر­قابل تنوع بخشی تعریف می­ شود.
_pβ: ریسک غیر قابل تنوع بخشی پرتفوی سهام می­باشد که به صورت کوواریانس پرتفوی سهام و پرتفوی بازار تفسیم بر واریانس نرخ بازده بازار قابل محاسبه است.
معیار جنسن
معیار جنسن آلفای جنسن نامیده می­ شود و عبارت است از اختلاف بین بازده پرتفوی و بازده پیش ­بینی شده بر مبنای مدل قیمت­ گذاری دارایی­ های سرمایه­ای و به صورت زیر قابل محاسبه است (سیپرا، ۱۹۶۵):
بازده هر سهم و بازده اضافی هر سهم را می­توان به روش­های زیر محاسبه نمود:
بازده هر سهم
با نگاهی کلی و اجمالی به سهامدارانی که در سهام شرکت­های مختلف سرمایه ­گذاری می­ کنند در­خواهیم یافت که دو نوع سود مورد انتظار برای سهامداران قابل لحاظ است یکی سود نقدی که توسط شرکت سرمایه­گذار پرداخت می­گردد و دیگری سود ناشی از افزایش ارزش سهام است که ناشی از تغییرات قیمت به سبب عوامل مختلفی همچون سود باقیمانده^[۵۳]، افزایش تقاضا بر عرضه، مسائل اقتصادی و سیاسی و … می­باشد.
بازده سهام به صورت زیر قابل محاسبه است:
بازده تغییرات قیمت سهام + بازده نقدی سهام = بازده سهام
بازده اضافی هر سهم
بازده اضافی یعنی بازدهی بیشتر از بازده در نقطه تعادل است که خط بازار سرمایه^[۵۴] (SML) این نقطه متعادل را نشان می­دهد. در اینجا نقطه تعادل نقطه­ای است که تا هر میزان از B (ریسک) بازده مورد انتظار (Z) آن را بدست می­آوریم.
در این مقدار K₀ نقطه بازده حاصله بدون قبول هیچ­گونه ریسکی می­باشد و همان­طور که در نمودار مشاهده می­ شود با افزایش بهای اوراق بهادار، بازده نیز افزایش پیدا می­ کند (خط d صعودی می­باشد) و در نقطه­ای که خطوط عمود شده است بر B خط d را قطع می­ کند نقطه تعادل به ­وجود می ­آید. لذا یک نظریه در رابطه با بازده بازار و مخاطره که الگوی قیمت­ گذاری دارائی­های سرمایه­ای^[۵۵] (CAPM) خوانده می­ شود.
که در این معادله، K_j معرف نرخ بازده مورد انتظار سهام j، K_i نرخ بهره بدون ریسک، K_m نرخ بازده بازار و Beta معرف ارزش بتای مربوط به سهامj می­باشد (تقوی، ۱۳۸۱).
۲-۱۵ روش‌های نوین ارزیابی عملکرد
مدل سینک و تاتل (۱۹۸۹)
یکی از رویکردها به سیستم ارزیابی عملکرد مدل” سینک و تاتل” است که در شکل(۱) نشان داده شده است. در این مدل، عملکرد یک سازمان ناشی از روابط پیچیده بین هفت شاخص عملکرد به شرح زیر است:
اثر بخشی که عبارت است از «انجام کارهای درست، در زمان مناسب و با کیفیت مناسب». در عمل اثر بخشی با نسبت خروجی‌های واقعی بر خروجی­های مورد انتظار معرفی می‌شود.
کارایی که معنای ساده آن «انجام درست کارها» است و با نسبت مصرف مورد انتظار منابع بر مصرف واقعی تعریف می‌شود.
کیفیت که مفهومی گسترده دارد و برای ملموس­تر کردن مفهوم کیفیت، آن را از شش جنبه مختلف بررسی و اندازه ­گیری می­ کنند.
بهره وری که با تعریف سنتی نسبت خروجی به ورودی معرفی شده است.