سؤال‌‌های ۱۳ تا ۱۸

ارتباطات

توانمندسازی
منابع انسانی

سؤال‌‌های ۱۹تا ۲۴

انگیزه

۱-۸- خلاصه فصل
در فصل اول کلیات طرح بررسی تاثیر توانمندسازی منابع انسانی بر عملکرد سازمان در شعب شمال بانک سامان استان تهران مطرح گردید. همچنین در بیان مساله، شناسایی و توصیف ابعاد مساله با موضوع پژوهش از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه هدف از تحقیق و علت وجودی انجام این طرح پژوهشی در شعب شمال بانک سامان استان تهران با نگاه محقق عنوان شد. سپس اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه محقق از انتخاب این موضوع مورد بررسی قرار گرفت. همچنین سوالات، فرضیه‌ها و چارچوب نظری تحقیق شامل نظریه یاهیا ملهم برای متغیر مستقل و وابسته که نهایتاٌ در مدل مفهومی تلفیقی استفاده و مطرح شده است.

در پایان نیز متغیرهای عملیاتی و واژگان کلیدی طرح، معرفی و تعریف گشته و قلمرو تحقیق، عنوان شده است.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- بخش اول: مبانی نظری
۲-۱-۱- مقدمه
از میان عوامل تولید، بی شک نیروی انسانی که اساسی‌ترین عامل است، نقش کلیدی در ارائه خدمات دارد و مهم‌ترین سرمایه یک سازمان به شمار می‌آید. در شرایطی که سازمانها تحت تاثیر شدید رقابت‌‌های اقتصادی هستند و مسئولیت‌‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی خود را شناسایی و درک می‌کنند، ضرورت توجه به توانمندسازی منابع انسانی و سرآمدی سازمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار گردیده است. در چنین شرایطی مدیران فرصت چندانی برای کنترل کارکنان در اختیار ندارند و باید بیشترین وقت و نیروی خود را صرف شناسایی محیط خارجی و داخلی سازمان کنند و سایر وظایف روزمره را بعهده کارکنان بگذارند. تغییر و تحولات عصر حاضر، شیوه‌‌های گذشته مدیریت منابع انسانی را به چالش کشانده و زمینه نگرش‌‌های نوین را به منابع انسانی ایجاد نموده است. این تحولات منجر به توجه بیشتر به استفاده بهینه از منابع انسانی شده است. توانمندسازی مفهومی اثبات شده است که به منظور بهبود روش استفاده سازمان از افراد خود به کار می‌رود.
در حال حاضر سازمانها دریافته‌اند که هیچ چیز به اندازه دانش نمی‌تواند آنها را در دنیای رقابتی مطلوب قرار دهد، لذا بیش از هر چیز کارکنان سازمان به عنوان صاحبان دانایی و مهمترین سرمایه سازمان مورد توجه قرار گرفته‌اند (صیف و کرمی، ۱۳۸۳).
کارکنان زمانی می‌توانند بخوبی از عهده‌ی وظایف محوله برآیند که از مهارت، دانش و توانایی لازم برخوردار بوده و اهداف سازمان را بخوبی بشناسند. ابزاری که می‌تواند در این زمینه به کمک مدیران بشتابد، فرایند توانمندسازی است. سبک مدیریت بر کارکنان توانمند با سایر کارکنان متفاوت بوده و در قالب هدایت و مربیگری است (آقایار، ۱۳۸۲، ص ۲۸). توانمندسازی منابع انسانی ابزاری ست بسیار کارآمد بر پایه نگرش تحول‌ساز در مدیریت، به گونه‌ای که با بکارگیری آن، سازمان‌ها می‌توانند گام‌‌های بسیار بلند و سریعی در مسیر توسعه و رشد بردارند. در این روش مدیران با اعمال تدابیر ویژه، امکاناتی را فراهم می‌آورند تا همه کارکنان در تمام سطوح بتوانند با بهره گرفتن از فکر و تجربه بسیار ارزشمند خود به گونه‌ای سازمان یافته عمل کنند. (ضیاء کاشانی، ۱۳۸۸). وظیفه رهبران سازمان، فراهم ساختن تسهیلاتی به منظور پیاده‌سازی راهبرد (استراتژی) توانمندسازی است.
در این فصل به معرفی تعاریف و تاریخچه‌ای از توانمندسازی و همچنین مباحث مرتبط با آن می‌پردازیم و همچنین اثرات آن بر عملکرد بانک را به صورت جزء به جزء تشریح نموده و سابقه تحقیقات مشابهی که در زمینه موضوع تحقیق صورت گرفته را بررسی می‌نماییم.
۲-۱-۲- توانمندسازی چیست؟
واژه توانمندسازی در فرهنگ فشرده آکسفورد ‟قدرتمند شدن‟، ‟مجوز دادن‟، ‟ارائه قدرت‟ و ‟توانا شدن‟ معنی شده است و در فرهنگ لغات وبستر توانمندسازی˝ به سه جزء تقسیم شده است که در اول اسم به معنی قرار دادن در داخل، عازم کاری شدن و توان به افراد اجازه می‌دهد که دیگران را قانع کنند تا فعالیت‌ها و یا موارد بحث را طبق انتظار تغییر دهند و به دارنده قدرت فرصت می‌دهد تا دیگران را قبل از درگیر شدن به عواقب یا جریان عمل آگاه کرده یا بازدارد و موقعیت یا وضعیت ناشی از یک عمل خاصی مثل شروع کردن، تکامل دادن، گسترش دادن و توانمند کردن است (رسینت، ۱۹۹۲، ۱۹۷).
توانمندسازی در معنای خاص، قدرت بخشیدن و دادن آزادی عمل به افراد برای اداره خود و در مفهوم سازمانی به معنای تغییر در فرهنگ و شهامت در ایجاد و هدایت یک محیط سازمانی است. به بیان دیگر توانمندسازی عبارت است از طراحی و ساخت سازمان به نحوی که افراد ضمن کنترل خود، آمادگی قبول مسئولیت‌‌های بیشتری را نیز داشته باشند. توانمندسازی در کارکنان باهوش، دلگرم، درستکار و مطمئن شرایطی فراهم می‌آورد که در لوای آن زندگی کاری خود را کنترل و به رشد کافی برای پذیرش مسئولیت‌‌های بیشتر در آینده دست خواهند یافت‌(ابطحی و عابسی، ۱۳۸۶، ۲-۱).
قدیمی‌ترین تعریف (۱۷۸۸): تفویض اختیار در نقش سازمانی که بایستی به فرد اعطا شود.
بلانچارد (۱۹۸۵): آزاد کردن قدرت افراد که به واسطه دانش و انگیزه خود صاحب آن قدرت هستند.
وتن و کمرون (۲۰۰۲): قدرت بخشیدن و کمک به افراد است تا احساس اعتماد به نفس خود را بهبود بخشند.
واگنر و هولینگ (۱۹۹۵): واگذاری اختیار به غیرمدیران برای اتخاذ تصمیمات مهم سازمانی
رابینز و کولتر (۱۹۹۶): واگذاری اختیار به کارکنان
بورن و مولمن (۱۹۹۶): توسعه و غنی‌سازی مشاغل کارکنان در سازمان
اسکات و ژافه (۱۹۹۶): توانمندسازی چیزی بیش از یک حالت ذهنی است، توانمندسازی نمی‌تواند وجود داشته باشد مگر اینکه طرز تلقی فردی، رفتار گروهی و ارزشهای سازمانی از آن حمایت کنند اگر فقط یکی از این سه سطح تغییر کند فرایند توانمندسازی با شکست مواجه خواهد شد.
کریتنر (۱۹۹۶): توانمندسازی زمانی اتفاق می‌افتد که کارکنان به اندازه کافی آموزش دیده باشند، تمام اطلاعات مربوط به کار فراهم باشد، ابزار ممکن در دسترس باشد، افراد کاملاً درگیر کار باشند و در تصمیم‌گیری شرکت کنند و در نهایت برای نتایج مطلوب پاداش مناسبی داده شود.
فوکس (۱۹۹۸): توانمندسازی کارکنان یک فرایند است و از طریق آن یک فرهنگ توانمندسازی توسعه می‌یابد که در آن آرمانها، اهداف، مرزهای تصمیم‌گیری و نتایج تاثیرات و تلاشهای آنان در کل سازمان به اشتراک گذاشته می‌شود.
ایتژاکی و یورک(۲۰۰۰): اصطلاحی است که بر اساس آن آزادی عمل و مسئولیت تصمیم‌گیری کارکنان بیشتر می‌شود.
پیترز (۲۰۰۲): همان مدیریت مشارکتی است یعنی مشارکت کارکنان در تصمیم گیریها و حداکثر ساختن درگیری آنها در سازمان
توانمندسازی، در واقع فرایند مستمر و دائمی است و در محیط پویا در سطوح متفاوت مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. توانمندسازی به موضوعات انگیزشی یا روانشناسی، تغییرات ساختاری، عناصر فرهنگی، تاریخی و ارزشها و نگرشهای بافت سازمانی اشاره دارد. توانمندسازی دارای معنای عام و خاص و تعبیرهای بسیاری است. این گوناگونی تعریفها و رویکرد، انسجام و یکپارچگی را از این مفهوم با مشکل روبه رو ساخته است به گونه‌ای که در تعریف‌هایی از توانمندسازی عواملی چون: انگیزش درونی، ادراک و تعهد، ساختار شغل، انتقال قدرت، با اختیار و تسهیم منابع و اطلاعات به کار رفته است (رابینز، ۲۰۰۲).
هیل و هاک (۲۰۰۴): آموختن چیزهایی به دیگران که می‌توانند انجام دهند تا کمتر به شما تکیه کنند.
توانمندسازی، یعنی اینکه کارکنان بتوانند به خوبی وظایفشان را درک کنند، پیش از آنکه به آنان بگویید چه کار کنند (قاسمی، ۱۳۸۲).
توانا‌سازی یعنی فرایندی که از راه آن مدیران به کارکنان اجازه می‌دهند تا قدرت به دست آورند و در داخل سازمان نفوذ یابند. برای غلبه بر پیچیدگی و شتاب چالشهایی که در محیط امروزی با آن روبه رو می‌شویم، موفقیت یک سازمان وابسته به این است که تا چه اندازه می‌توان تمام کارکنان را صاحب قدرت کرد (ایران نژاد پاریزی، ۱۳۸۱; ۴۵۹).
در فرایند توانمندسازی سعی بر آن است تا محیطی ایجاد شود که تک تک افراد برای قبول مسئولیت در زمینه رشد و توسعه، توانایی، اعتماد به نفس، تعهد و آزادی عمل داشته باشند. باید توجه داشت توانمندی چیزی نیست که مدیران و رهبران به افراد اعطاء کنند، بلکه ایجاد شرایطی است که در آن افراد به قله توانایی‌‌های بالقوه خود صعود کرده و به نافع‌ترین وجه ممکن تصمیم‌گیری و اقدام نمایند (لامعی، ۱۳۸۲، ۷).
به عبارتی دیگر توانمندسازی رشد، ترغیب خطرپذیری، خلاقیت و نوآوری و قادر ساختن افراد به حل مشکل، افزایش مسئولیت و از بین بردن ترس است. به طور خلاصه توانمندسازی، خاتمه دادن به هر چیزی است که موجب توقف رشد، آزادی عمل، اعتماد به نفس، مشارکت و همکاری افراد می‌شود (عقلمند و اکبری، ۱۳۸۴).
۲-۱-۲- ۱- توانمندسازی به عنوان مفهوم تسهیم قدرت
برخی بر این باورند که توانمندسازی، دادن قدرت به کارکنان است. برخی دیگر این مفهوم را رد می‌کنند و معتقدند با توجه به اینکه کارکنان، سرمایه‌ای از دانش و انگیزه هستند، بنابراین به خودی خود قدرت اجرای کار به نحو عالی را دارا هستند و بر این اساس توانمندسازی را فراهم کردن زمینه در جهت آزاد کردن این قدرت بالقوه تعریف می‌کنند (بلانچارد، کارلوس، راندولف، ترجمه ایران نژاد، ۱۳۷۸;۶۹).
بسیاری از نظریه پردازان مفهوم توانمندسازی را هم معنی با مشارکت کارکنان در محل کار مدنظر قرار داده‌اند. مشارکت کارکنان فرایندی است که بدین وسیله قدرت در میان افراد تسهیم می‌گردد. این نظریه پردازان بحث می‌کنند که توانمندسازی ممکن است به عنوان اعطای قدرت سازمانی بیشتر به کارکنان و تفویض اختیار تعریف شود. متاسفانه تعریف توانمندسازی بر اساس این روش، محدودیت‌هایی دارد که شامل موارد زیر است:
قدرت در سیستم سازمانی با مقدار ثابت بوده لذا بازی بده و بستان حاکم است.
سهم قدرت توسط مدیران برای ایجاد توانمندسازی کافی است.
۲-۱-۲-۲- توانمندسازی به عنوان مفهوم انگیزشی و شناختی

* کژدم: هشتمین برج فلکی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: نام این برج به عربی «عقرب»، به لاتین «Scorpius»، و نشانۀ اختصاری آن «♏» می‌باشد. این برج فلکی، به صورت عقربی تصور شده است. صورت فلکی کژدم برج هشتم از دایرهالبروج است و مابین برجهای میزان (ترازو) و قوس (نیمسب) قرار دارد. معادل این برج در سانسکریت vṛ́ṡcika- نام دارد (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۱۰۱۱). در نجوم سنتی، ورود خورشید به این برج، برابر با آغاز ماه آبان است.
ریشه شناسی: مطابق بهار (۱۳۷۵: ۵۷) و نیبرگ (۱۹۷۴: ۸۲)، این واژه در اصل «گزدم» به معنای «دارای دم گزنده» بوده است؛ و در فارسی نو به صورت «کژدم» و به معنی «دارندۀ دم کژ یا خمیده» بکار می‌رود: فارسی میانه: gazdum «دارای دم گزنده» (بهار، ۱۳۴۵: ۳۶۴، ۳۶۵؛ مکنزی، ۱۳۷۳: ۷۸؛ نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۲)؛ فارسی میانه اشکانی ترفانی: مرتبط با gašt [gšt] «گزیده» (بویس، ۱۹۷۷: ۴۲)؛ [gšt] «مار» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۲)؛ فارسی نو: کژدم «دارای دم خمیده»؛ معادل انگلیسی: Scorpion از لاتین Scorpio ؛ معادل عربی: عقرب [ˁaqrab] (دوبلوا، ۲۰۰۶: ۱۰۰)؛

• • §§

gēhān [gyhˀn’ | Paz. gēhą | Av. gaēϑanąm | M, N gihān, ǰahān]
* گیهان: کیهان، جهان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات و ریشه شناسی: این واژه وام گرفته از واژه اوستایی gaēϑanąm به معنی «جهان مادی» است که خود مشتق از واژۀ gaēϑā- «جانور اهلی» است. واژه عربی حیوان به معنی «جانور اهلی» نیز از ریشه «حیّ» به معنی «زنده بودن» ساخته شده است: سانسکریت: از ریشه jiv- «زندگی کردن» (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۴۲۲)؛ اوستایی: gaēϑanąm «جهان مادی» مشتق از gaēϑā- «جهان، موجود، خانه، دارایی، مزرعه، مال و حیوان» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۲۶)؛ فارسی باستان: مشتق از gaiϑā- «جانداران» (کنت، ۱۹۵۳: ۱۸۲)؛ فارسی میانه: gēhān (بهار، ۱۳۴۵: ۱۸۵؛ مکنزی، ۱۳۷۳: ۷۸؛ هوبشمان، ۱۸۹۵: ۵۱)؛ فارسی میانه ترفانی: gētīg [gytyg] «جهان، گیتی» (بویس، ۱۹۷۷: ۴۴)؛ فارسی میانه اشکانی ترفانی: gēhān (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۱۶۹؛ بویس، ۱۹۷۷: ۴۳)؛ [gyh] «جهان»، [gyhˀn] «جهان ها» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۲)؛ پازند: gēhą (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۲)؛ فارسی نو: گیهان، کیهان، جهان (هوبشمان، ۱۸۹۵: ۹۶)؛ انگلیسی: از ریشه live (مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۴۲۲)؛ معادل عربی: عالم (دوبلوا، ۲۰۰۶: ۱۳۰).
ترکیبات:
zāyč ī gēhān [zˀyc y gyhˀn’] «زایچه گیهان، طالع عالم».

• • §§

Gōzihr [gwcyhˀl, gw(k)cyhl | Av. gao-čiϑra- | Ar. ǰawzahr, N gawzahr]
(نجوم)
* گوزهر: جوزهر، مدار ماه، عقدتین ماه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: واژه gao-čiϑra- به معنی «گاو-تخمه» یکی از صفات ماه است که در اوستای متأخر (یشت ۷، ۱، ۱۶؛ وندیداد ۲۱: ۹) ذکر شده است و در لغت زند پهلوی به gōspand-tōxmag و gōspand-čihrag ترجمه شده است (مکنزی، ۲۰۰۲: ۱۸۴). انتخاب واژه gōzihr برای آنچه در آسمان باعث خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی می‌شود، نشان دهنده این است که قدما می‌دانسته اند که این دو پدیده نجومی با مدار ماه مرتبط است. پژوهشگران متون پهلوی تا قبل از تقی‌زاده (۱۳۱۶: ۵۲۰) گوزهر را ستاره دنباله داری می‌پنداشتند که به دور خورشید می‌گردد.^[۱۷] به هر حال، از آنجا که قدما می‌دانسته اند که عامل گرفتگی خورشید، ماه است، با انتخاب واژه gōzihr برگرفته از واژه اوستایی gao-čiϑra- که صفت اصلی ماه است خواسته اند بدون اینکه مستقیماً چهره ایزدی ماه را آلوده کنند، خورشیدگرفتگی را به یکی از جلوه های او نسبت دهند. ارتباط ماه و تخمه گاو در جای جای ادبیات پهلوی آشکار است؛ برای نمونه، در بندهشن (۱-الف: ۱۴) آمده است: «گاو یکتاآفریده سپید وروشن بود چون ماه»؛ (۶-هـ : ۲و۳) «روشنی و زوری که در تخمۀ گاو بود به ماه سپرده شد و آن تخمه به روشنیِ ماه پالوده شد»؛ از طرفی بنا بر بندهشن (۵-الف: ۲)، شرف ماه در برج گاو است؛ و همچنین در نجوم سنتی نیز، شرف ماه، سر گوزهر، و دم گوزهر، هر سه، در ۳ درجه از خانه شرف خود می‌باشند؛ از همه مهمتر، در بندهشن (۳۴: ۱۷)، در توصیف فرجام گیتی آمده است: «گوزهرمار که بر تیغ ماه جای دارد، از آسمان به زمین خواهد افتاد». این جمله به روشنی مکان گوزهر را بر روی ماه نشان می‌دهد. در بندهشن، دلایل و نشانه های دیگری نیز دال بر انطباق ماه و گوزهر وجود دارد و کلیه داده های نجومی در مورد گوزهر مستقیماً به ماه ربط پیدا می‌کند. برای مثال، در (۵الف: ۵) آمده است: «گوزهر درون آسمان همچون ماری ایستاد: سر به دوپیکر و دنب به نیمسب، چنان که میان سر و دنب همیشه شش برج فلکی هست». توضیح اینکه، مار-شکل بودن گوزهر به دایره‌وار بودن مدار ماه مرتبط است و اینکه فاصلۀ بین سر و دنب، همیشه شش برج است به این معنی است که بین سر و دم همیشه ۱۸۰ درجه فاصله است و از آنجا که خورشید در هر روز یک درجه از دایرهالبروج را طی می‌کند، ۱۸۰ روز طول می‌کشد تا از سر گوزهر به دنب گوزهر برسد یعنی بین دو خورشیدگرفتگی متوالی ۱۸۰ روز یا دقیقتر بگوییم ۶ ماه قمری فاصله است. حال، همین مطلب در بندهشن (۲۵: ۲۷)، در مورد ماه هم آمده است: «ماه به ۱۸۰ روز باز به آن جای بیاید که از آغاز برفت». منظور از آمدن ماه به جای اول، تنها و تنها، تکرار چرخه خسوف و کسوف است که به گوزهر مرتبط است وگرنه ماه عملاً بعد از ۵/۲۷ روز به جای اول خود در دایرهالبروج باز می‌گردد. همچنین بر طبق بندهشن (۵-الف: ۵)، حرکت گوزهرمار از عقب است. توضیح اینکه، حرکت عقدتین برعکس حرکت خورشید و سیارگان است زیرا حرکتِ همه سیارات از حمل به ثور، از ثور به جوزا، از جوزا به سرطان و الی آخر است؛ اما، حرکت عقدتین (یعنی حرکت مکان خورشیدگرفتگی) از حمل به حوت، از حوت به دلو، از دلو به قوس و الی آخر است. توضیح واضحتر اینکه اگر امسال کسوفی در اول حمل رخ دهد، سال بعد همان نوع کسوف در برج حوت است و الی آخر. بر طبق بندهشن (۵الف: ۵) نکته‌ای دیگر در مورد گوزهر این است که: «هر ده سال، آنجا که سر است دنب و آنجا که دنب است سر قرار می‌گیرد». توضیح اینکه ماه پس از ۱۹ سال دوباره به همان وضعیت سابق نسبت به خورشید و دایرهالبروج قرار می‌گیرد. به همین خاطر است که در دوران هخامنشی برای تطابق تقویم قمری با تقویم شمسی، یک الگوی ۱۹ ساله را تکرار می‌کردند. این باعث می‌شد که اگر در ماه اول از سال اول خورشیدگرفتگی در عقدۀ رأس رخ داده، ۱۹ سال بعد، یعنی در ماه اول از سال بیستم، دوباره در عقدۀ راس یک خورشیدگرفتگی رخ دهد. از آنجا که عقدۀ رأس و ذنب با هم ۱۸۰ درجه فاصله دارند (یعنی روبروی هم‌اند)، و برای رسیدن رأس به جای قبلی اش ۱۹ سال لازم است، در نتیجه، پس از نصفِ ۱۹ سال یعنی ۵/۹ سال، رأس و ذنب جای خود را عوض می‌کنند. این به معنی آن است که اگر در ماه اول از سال اول خورشیدگرفتگی در رأس رخ دهد، ۵/۹ سال بعد یعنی در سال دهم، خورشیدگرفتگی در ماه اول و در ذنب رخ خواهد داد. برای نمونه، در تاریخ ۲۱/۶/۵۰۳ ق‌م کسوف در آخر ماه سوم از تقویم بابلی در سرطان و در عقدۀ جنوبی (ذنب) رخ داده است، ۵/۹ سال بعد، در ۱۱/۷/۴۹۴ ق‌م نیز کسوف در آخر ماه سوم بابلی در سرطان است اما این بار در عقدۀ شمالی (رأس). همه اینها نشان می‌دهد که منجمان قدیم با آگاهی تمام نام گوزهر را برای عقدتین ماه برگزیده‌اند. (برای توضیحات بیشتر رک. Gōzihr-sar)

ریشه شناسی: این واژه مرکب است از gō- «گاو» + zihr-/čihr- «تخمه». (برای بررسی ریشه شناسی رک. čihrag و gāw): اوستایی: gao-čiϑra- «گاو-تخمه، صفت ماه» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۲۶؛ نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۳)؛ فارسی میانه: gōzihr, gōčihr «اژدها، کسوف» (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۱۶۶)؛ Gōzihr «عقدتین» (مکنزی، ۱۹۷۱: ۳۷)؛ Gōcihr «ستاره‌ای اهریمنی» (نیبرگ، ۱۹۷۴: ۸۳)؛ فارسی نو: گوزهر؛ معادل عربی: جوزهر: معرّب «گوچهر».

• • §§

* شکل شمارۀ ۱ *
مدار ماه یا گوزهر-مار
Gōzihr-dumb 
(نجوم)
دم گوزهر: عقده جنوبی، عقدۀ ذَنَب
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: (رک. gōzihr ، gōzihr-mār و gōzihr-sar)
ریشه شناسی: (رک. Gāw ، čihrag و dumb).

• • §§

Gōzihr mār 
(نجوم)
* مار گوزهر: گوزهر، جوزهر، مدار ماه، عقدتین ماه
* مار گوزهر: تِنّینِ فلک، کهکشان راه شیری
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
توضیحات: منظور از گوزهر مار، مدار ماه است. قدما، گوزهر را محل تقاطع فلک مُمَـثِّـل (دایرهالبروج) و فلک مایل (مدار ماه) تعریف می‌کردند و به آن تنّینِ فلک (اژدهای آسمان) نیز می‌گفتند و معتقد بودند این مار بزرگ که همانند سیارات در حرکت است، همیشه شش برج فلکی بر پشت اوست و شش برج در زیر شکمش (دهخدا). از آنجا که در عربی گوزهر را «تنین» به معنی «اژدها» نیز نامیده اند و واژه تنین همزمان به سه پدیدۀ نجومی، یعنی، عقدتین ماه، راه شیری، و یکی از صور فلکی شمالی بنام Draco «اژدها» (صوفی، ۱۳۵۱: ۳۵) اشاره دارد؛ اصطلاح گوزهر نیز برای اشاره به این سه پدیده بکار رفته است.
تصویر گوزهر به صورت مار و اژدها ریشه در فرهنگ کلدانیان دارد. آنها معتقد بودند که این اژدها قبل از آفرینش ستارگان وجود داشته است و در حالی که سرش به سمت مشرق و دمش به سمت مغرب است، از جهان نگهبانی می‌کند. بعدها، این اژدها با کهکشان راه شیری تداعی گردید و در بندهشن، راه شیری با اصطلاحِ brēh i gōzihr «درخشش گوزهر» وصف شده است (مکنزی، ۲۰۰۲: ۱۸۴) (همچنین رک. rāh ī Kā̌wōsān). نام گوزهر مار در فارسی میانه ترفانی azdahāg و در پهلوی اشکانی ترفانی ažδahāg است (دورکین-مایسترارنست، ۲۰۰۴: ۸۵، ۳۶). (برای توضیحات بیشتر رک. Gōzihr)
ریشه شناسی: این اصطلاح مرکب است از: gōzihr + mār . (برای بررسی ریشه شناختی قسمت اول رک. Gāw و čihrag). بررسی ریشه شناختی mār در زیر آمده است: هند و ایرانی آغازین: از ریشۀ *mar- «مردن» (لوبوتسکی، ۲۰۰۹: ۶۵)؛ سانسکریت: māra «کشنده» (مایرهوفر، ۱۹۹۶: ۳۱۸؛ مونیرویلیامز، ۱۹۶۰: ۸۱۱)؛ اوستایی: از ریشه mar- «مردن» (رایشلت، ۱۹۱۱: ۲۵۱)؛ فارسی باستان: از ریشه *mar- مرتبط با marta- «مرده» (کنت، ۱۹۵۳: ۲۰۲)؛ فارسی میانه: mār [mˀl] «مار» (بهار، ۱۳۴۵: ۲۷۲؛ مکنزی، ۱۹۷۱: ۵۴؛ نیبرگ،۲۰۰۳: ۱۲۶)؛ فارسی میانه و پهلوی اشکانی ترفانی: از ریشه myr- «مردن» (بویس، ۱۹۷۷: ۵۹)؛ فارسی نو: مار؛ انگلیسی: مرتبط با mort «مرگ»؛ معادل عربی: تنین «اژدها»، تنین الفلک.

• • §§

Gōzihr-sar 
(نجوم)

۱-۱۲-۷- مدیریت بازرگانی در دانشگاه اصفهان ودانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد
مدیریت بازرگانی از مهمترین بخش های مدیریت شرکت های تجاری است زمانی یک شرکت می تواند بین خود، مشتریان و خریدارانش ارتباط تجاری خوبی برقرار کند که یک مدیر بازرگانی موفق داشته باشد. فردی که مدیریت بازرگانی یک بنگاه اقتصادی را به عهده می گیرد در جذب مشتریان و عرضه و معرفی صحیح و اصولی محصول یا خدمات یک شرکت تلاش می کند ، به طور طبیعی مدیر بازرگانی فردی است که نقش اساسی در سود و زیان شرکتها را دارد. با توجه به توضیحات ارائه شده؛ این گرایش دانشگاهی از قدیمی ترین گرایش های مدیریت است که کار خود را در سال ۱۳۳۳ به موجب عقد قرارداد بین دانشگاه تهران و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به منظور تربیت مدیران برای اداره سازمان های دولتی و خصوصی ، در دانشکده حقوق دانشگاه تهران با همکاری گروهی از اساتید آمریکایی آغاز کرد، سپس این رشته در مقاطع و گرایش های مختلف و در دانشگاه های گوناگون کشور گسترش یافته و هم اینک در غالب دانشگاه های دولتی همچون (دانشگاه اصفهان و….)، آزاد مانند (دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد ومبارکه و…)و پیام نور ارائه می گردد.

برگزاری دوره مدیریت بازرگانی در دانشگاه ها به منظور آماده ساختن دانشجویان برای مشاغل حرفه ای مدیریت در سازمان های بازرگانی و موسسات دولتی می باشد. به طور دقیق تر هدف های مدیریت بازرگانی عبارت است از:
آشنایی دقیق با وظایف اساسی سازمان های بازرگانی
افزایش مهارت و توانائی دانشجویان در شناخت مسایل مبتنی بر مدیریت، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هر یک از این مسایل، ارزیابی راه حل های مختلف در مورد مساله و تصمیم گیری و اجرای تصمیمات متخذه،
افزایش مهارت و توانائی دانشجویان در شناخت شرایط و اوضاع و احوال متغیر اجتماعی، اقتصادی، تکنولوژیکی و سیاسی و تطبیق برنامه های سازمان با شرایط جدید.
ایجاد زمینه لازم و تشویق دانشجویان به خودآموزی و رشد فردی و حرفه ای
۱-۱۲-۸- سنجش مقیاس تصویر ذهنی دردانشگاه
بررسی حادترین مسائل فراروی آموزش عالی به وضوح نشان می دهد که دانشگاه ها در هزاره سوم با مشکلات عظیمی رو به رو هستند. جهانی شدن و بین المللی شدن و همچنین، انقلاب در فناوری اطلاعات، دانشگاه ها را وادار به شرکت در بازارهای رقابتی آموزش و پژوهش کرده است، به علاوه اینکه کاهش حمایت های دولتی و خصوصی و هزینه های در حال افزایش، دانشگاه ها را وادار خواهد ساخت تا اقدامات غیر معمولی را در جهت عرضه خدمات بیشتر با منابع کمتر به عمل آورند. بدیهی است که دانشگاه ها مجبور خواهند بود خود را به سرعت با این محیط در حال تغییر مطابقت دهند تا جایگاه ویژه ای را که در طول دوران گذشته به دست آورده‌اند، حفظ کنند و مسئولیت خود را به عنوان حافظ ارزش های اجتماعی و میراث فرهنگی به انجام برسانند.
به طور کلی منظور از این تحقیق بررسی جایگاه دانشگاه ها ومراکز علمی کشور می باشد. ودر این تحقیق سعی برآن است تا باوجود حل مسائل وفرضیات مطروحه ،درصد جذابیت دانشگاه ها به خصوص میل به دانشگاه آزاد اسلامی در مقایسه با دانشگاه های دولتی را بررسی نمائیم. به عبارت دیگر؛پاسخگو وابستگی، در صد اندازه گیری جذب دانشگاه باشیم ؟، دانشجویان جهت انتخاب دانشگاه محل تحصیل چه گزینه هایی را مد نظر قرار می دهند؟ وچه چیزی یک دانشگاه را به یک برند می تواند تبدیل نماید؟….. بنابراین تصویر ذهنی از دانشگاه اغلب از عقایدی درباره اعضای هیئت علمی، برنامه - ریزی آموزشی، کیفیت تدریس، رابطه شهری –کیفیت، فعالیت های فوق برنامه، سطح علمی دانشگاه، ارزش مدرک فارغ التحصیلی، شرایط ایجاد اشتغال، نحوه پذیرش دانشجو، شرایط وامکانات رفاهی و… همه این موارد می تواند در تبدیل شدن به یک جایگاه مناسب اهمیت داشته باشد. سنجش مقیاس تصویر ذهنی (برند) دانشگاه ها توسط دانشجویان واعضاء هیئت علمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته اندازه گیری می شود واین تصویرذهنی را دانشگاه با سرویس دهی وارتقاء سطح برند خود می تواند به دست آورد.
۱-۱۲-۹- دانشگاه دولتی^[۲۶]
دانشگاهی است که هزینه ایجاد و احداث آن به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای ازطریق دولت و یا سازمان‌های دولتی تأمین می‌شود. این در حالی است که بسته به قوانین، در برخی جاها، دانشگاه‌های دولتی به‌عنوان دانشگاه‌های عمومی محسوب نمی‌شوند. دانشگاه را در فرهنگ‌های لغت این گونه تعریف کرده‌اند: نهادی برای آموزش عالی که سه ویژگی اصلی دارد: (دانشنامه ویکی پدیا)
دانشکده‌هایی در رشته‌های گوناگون دانش
تسهیلاتی برای پژوهش استادان و دانشجویان
رتبه‌های آموزشی که به دانشجویان و استادان داده می‌شود.
۱-۱۲-۱۰- دانشگاه غیر دولتی^[۲۷]
به منظور افزایش مشارکت عمومی در ارائه خدمات آموزش عالی و افزایش روز افزون تقاضای اجتماعی جهت ورود به آموزش عالی در ایران دانشگاه‌ها و مؤسساتی در بخش غیردولتی ایجاد گردیده ‌است که شامل دانشگاه‌های آزاد اسلامی و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی می‌شود.
۱-۱۳- تعاریف عملیاتی:
۱-۱۳-۱- توانمندی ها
در این تحقیق منظور از توانمندی ها بررسی ابعاد آموزشی، پژوهشی، اجرایی، تعهد، تخصص و اقتصادی دانشگاه از دیدگاه دانشجویان، متقاضیان و فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی می باشد که با استاندارد های متداول و مخصوص سنجش بر اساس مدل پژوهشی و شاخص های هر یک از مولفه ها مورد سنجش قرار می گیرد.
۱-۱۳-۲- مهارت های آموزشی^[۲۸]
مجموعه ای از تکالیف و وظایف خاص همانند تدریس، تهیه جزوات درسی، به روز بودن اطلاعات وفعالیت های آموزشی جاری ومتداول فارغ التحصیلان مقاطع مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی ودانشگاه دولتی، دوره های آموزش طی شده ودر حال اجراء،دوره های آموزشی مورد نیاز ومدت زمان مورد نیاز، تدریس در مقاطع مختلف که جزء وظایف وتکالیف عادی یک عضو هیات علمی می باشد. که در این پژوهش سوالات ۲۰ تا ۲۵ بر اسا الگوی متداول در ارزیابی نظام آموزش عالی رایج مورد قضاوت و ارزیابی قرار می گیرد.
۱-۱۳-۳- مهارت های پژوهشی^[۲۹]
مجموعه ای از فعالیت ها واقدامات مرتبط با نشر وترویج اندیشه ها وکمک به بسط زمینه های علمی رشته مدیریت همانند تدوین مقالات، تدوین کتاب، ارائه مقاله به سمینار ها، تدوین مقالات به زبان لاتین طرح های پژوهشی اجراشده، مدت زمان اجرای طرح پژوهشی، بودجه تخصیصی به طرح های پژوهشی، ارائه سمینارهای علمی وکاربردی متناسب با نیازهای جامعه، تعداد رساله های دانشجویی که سمت استاد راهنما، مشاور و همکار داشته اند وتا کنون اجرا شده، تعداد رساله های در دست راهنمائی وغیره می باشد. که توسط اعضاء هیات علمی ودانشجویان وفارغ التحصیلان دانشگاه برای جامعه به مرحله اجراء گذاشته شده است. در این پژوهش سوالات ۱ تا ۵ مربوط به این مهارت می باشد.
۱-۱۳-۴- مهارت های اجرائی^[۳۰]
بررسی میزان پذیرش مسؤلیت های اداری واجرائی در دانشگاه ها و بهره گیری از یافته های دوران تحصیل در فعالیت های اجرائی محوله، شامل عناوین مشاغل اجرائی، تعداد مشاغل، زمان پذیرش مسئولیت، میزان تمایل به ادامه دادن آن مسئولیت ومشاغل اجرائی قبل از فراغت از تحصیل، محل ونوع مشاغل اجرائی قبلی، سمت های مشاوره قبل از فراغت از تحصیل، میزان تمایل به ادامه دادن مشاوره های قبلی، سمت مشاوره های فعلی، محل وسازمانی که سمت مشاوره دارند، میزان جذابیت سمت های مشاوره ای فعلی، میزان استفاده دانشجو در مشاغل اجرائی در زمینه تحصیلی، میزان اجراء مهارت های دیگر در دانشگاه وآموزش عالی، میزان ترکیب اجرائی درونداد وبرونداد ارزش تحصیلی با توجه به شرایط روز و غیره که در این پژوهش سولات ۳۷ تا ۴۱ پرسشنامه جهت سنجش وارزیابی این مهارت در نظر گرفته شده است.
۱-۱۳-۵- مهارت های تخصصی^[۳۱]
مجموعه ای از حوزه های خاص مطرح در رشته تحصیلی که فارغ التحصیلان ودانشجویان گرایش بیشتری به آن زمینه می توانند داشته باشند؛ همانند رفتار سازمانی یا منابع انسانی یا مدیریت مالی که افراد دانشجو وفارغ التحصیل در آن زمینه ها دارای مهارت علمی شده اند. به عبارتی میزان اشتهار شغلی وسر آمد شدن در یکی از شاخه های علمی مرتبط با رشته تحصیلی وعلاقه مندی به روز آمد شدن در آن شته شغلی، نشروانتشاراندیشه ها وغیره جزء مهارت های تخصصی دانشجویان، اعضاء هیات علمی وفارغ التحصیلان می باشد.که از طریق سوالات ۳۱ تا ۳۶ پرسشنامه مورد ارزیابی قرار می گیرد.
۱-۱۳-۶- مهارت های اقتصادی^[۳۲]
بررسی میزان تناسب بین مدت زمانی که یک دانشجو وارد دانشگاه می شود واز آن دانشگاه فارغ التحصیل می گردد؛ صرف آموختن علوم ومیزان عایدی اقتصادی به صورت رسمی و مازاد که در قبال فعالیت های خود پرداخت و یا دریافت می دارند. همچنین میزان موثر بودن افراد برای دانشگاه جهت قطع وابستگی دانشگاه به اعضاء هیات علمی خارج از دانشگاه وتامین مدرسان تخصصی از درون دانشگاه جزء مهارت های اقتصادی دانشجویان وفارغ التحصیلان می باشد وهم می تواند برای دانشگاه وهم برای دانشجویان وفارغ التحصیلان حائز اهمیت باشد.
۱-۱۳-۷- مهارت های تعهد^[۳۳] واحساس مسولیت
بررسی میزان رضایت فرد از انجام تکالیف اخلاقی که در خود نسبت به جامعه احساس می کند، شامل رعایت مسائل اخلاقی، تمایل به انتشار مطالب وفراگرفته ها، مشاوره ها وغیره یا احساس ادای دین به جامعه و اجرای تعهدات اخلاقی که اعضاء هیات علمی، دانشجویان وفارغ التحصیلان موظف به انجام آن می باشند.
۱-۱۲-۸- درونداد^[۳۴]
درونداد یا ورودی، آن چیزی است که به نحوی وارد سیستم می­ شود و سبب تحرک سیستم می­گردد. به سخنی دیگر، مجموعه­ امکانات و منابع مورد نیاز برای اجرای یک فرایند را درونداد یا ورودی سیستم می­نامند. از قبیل دانشجو، هیئت علمی ، امکانات رفاهی، شهریه و…. که در این تحقیق با مدل سیپ مورد سنجش قرار گرفته است.
۱-۱۲-۹- پردازش^[۳۵] و بازخورد^[۳۶] (فرایند)
پردازش فرایندی است که در آن داده ­های ورودی (اطلاعات خام ) طی یک سری عملیات منطقی یا محاسباتی به خروجی مطلوب ( اطلاعات پرورش یافته ) تبدیل می­شوند.
بازخورد به مفهوم بازگرداندن بخشی از خروجی یک سیستم و ترکیب آن با ورودی به منظور کنترل خروجی می­باشد. به عبارتی منظور سنجش بازخورد فارغ التحصیلان مورد مطالعه می باشد که با توجه به ارزش مدرک تحصیلی و فرایند آموزشی چه تعداد، مقدار، نسبت به دانشگاه بازگشت نموده ویا وفاداری خود نسبت به دانشگاه را حفظ می نمایند
۱-۱۳-۱۰- برونداد^[۳۷]
چیزهایی که سیستم به محیط یا سیستم­های مجاور خود صادر می­ کند، برونداد نامیده می­ شود. به عبارت دیگر، آنچه که یک سیستم با هدف قبلی(طبق انتظار) یا اتفاقی (غیرمنتظره ) تولید می­ کند، برونداد آن است. دراین تحقیق منظور کلیه اعضاء هیئت علمی، دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته مدیریت بازرگانی می باشند که با بهره گرفتن از آمار واطلاعات دریافتی از دانشگاه نجف آباد در مقایسه با دانشگاه اصفهان حاصل شده است.
۱-۱۴- طیف مورد استفاده
در این تحقیق از طیف لیکرت استفاده شده است. طیف لیکرت طیفی است که از طریق آن می توان داده های کیفی را تبدیل به داده های کمی قابل اندازه گیری نمود.(خاکی،۱۳۷۸ص۹۵) از آنجایی که متغیر های مربوط به مهارتهای اجرایی،آموزشی،پژهشی،تخصصی،کارآفرینی وارتباطی در این پژوهش ازنوع متغیرهای کیفی هستند و نقطه نظرات افراد درخصوص این دستاوردها ملاک و مبنای بررسی قرار می گیرد. لذا طیف لیکرت می تواند در تامین اهداف این پژوهش موثر واقع گردد و مناسب ترین طیف، برای انجام این تحقیق می باشد و در علوم انسانی دارای کاربرد وسیع تری نیز می باشد که عموماً به صورت ۵ سطحی یا ۵ گزینه ای می باشد و نقطه نظرات افراد و پاسخگویان را در خصوص یک مسئله یا موضوعی که مورد توجه و خطاب قرار گرفته است را ارزیابی می نماید.
فصل ۲
ادبیات تحقیق
۲-۱- بخش اول برند و تصویر ذهنی
۲-۱-۱- تعریف برند^[۳۸]
واژه برند برگرفته از کلمه نروژی برندر، به­ معنای سوزاندن و داغ کردن است که توسط وایکینگ­ها به فرهنگ لغت انگلیسی راه یافته و در نهایت در زبان روزانه مرسوم گشته است.(کاتلروآرمسترانگ^[۳۹]،۲۰۰۸ : ۴۲)
واژه برند یک کلمه انگلیسی قدیمی به معنی هیزم است و به علامت‌گذاری حیوانات توسط مالکان برای شناسایی آن‌ها اتلاق می‌گردید. در غرب وحشی نیز گاوچرانان و گله‌داران برای جلوگیری از سرقت احشام، آن‌ها را بوسیله داغ‌های مشخص علامت‌گذاری می‌نمودند. در حدود قرن دهم علایم بازرگانی به صورت طرح‌های ساده‌ای متشکل از خطوط برای اثبات مالکیت کالاهایی که به دلیل صدمه یا غرق شدن کشتی، سرقت و یا هر دلیل دیگر ناپدید می‌شدند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. برند در حوزه بازاریابی انبوه، در قرن نوزدهم و همزمان با ظهور کالاهای بسته‌بندی شده مطرح گردید. (کاتلروآرمسترانگ،۲۰۰۸: ۴۳)
طبق تعریف انجمن بازاریابی آمریکا^[۴۰]، برند: یک نام، عبارت، طرح، نماد یا هر ویژگی دیگری است که مشخص‌کننده خدمات یا فروشنده محصولی خاص باشد که به وسیله آن از دیگر محصولات و خدمات مشابه متمایز می‌گردد. عنوان قانونی برای برند، نشان تجاری است.
برند مجموعه گره‌های ذهنی یا تداعیات کارکردی، احساسی، عقلی و مزیت‌هایی است که ذهن بازار هدف را اشغال نموده‌است. تداعی^[۴۱] معانی پیوند دادن تصاویر و نشانه‌ها با برند یا مزایا و فواید یک برند است. این مزایا یا فواید برند است که مبنای تصمیم گیری برای خرید آن واقع خواهد شد. (کاپفرر^[۴۲]،۲۰۰۸: ۱۶۷)
برند،همان چیزی است که مخاطب با دیدن، شنیدن، حس کردن و یا هرگونه ارتباطی با آن بصورت مفهومی، دیداری یا لفظی صفات و ویژگی‌های خود را در ذهن و قلب مخاطب تداعی می‌کند.
برند شامل همه احساسات، ویژگی‌ها و مفاهیمی است که به یک نام گره خورده است؛ برند، برداشت افراد از یک نام است.(چایدهاری^[۴۳]،۲۰۰۱ :۸۳)
در فارسی واژهٔ مارک یا برند معمولاً برای اشاره به محصول یا خدمتی به‌کار می‌رود که ارزش اعتباری و اجتماعی بالایی داشته باشد. به بیان دیگر «برند» دارای ماهیت اجتماعی است و برندهای قدرتمند آنهایی هستند که افراد نسبت به آنها حس مالکیت دارند و برای مثال می‌گویند: «این مارک، اسم مارک دلخواه من است. نمانام‌های برتر می‌توانند هیجان و عواطف مصرف‌کنندگان خود را برانگیزند و مشتریان نیز به این نام‌ها اعتماد داشته و از آنها انتظار خلق ایده‌های برتر و نوآوری در محصولاتشان را دارند.(جعفرپیشه،۱۳۹۰ :۸۴)
در این راستا موضوع وفاداری به برند از مهمترین موضوعات موردتوجه شرکت‌ها می‌باشد و شرکت‌ها همواره به دنبال راه‌هایی برای کسب و جلب وفاداری مشتریان می‌باشند. یکی از مهمترین معیارهای وفاداری به برند، عامل یادآوری و بازآوری برند با گروه کالایی خاص می‌باشد که زمینه را برای خریدهای مجدد مشتریان فراهم می‌آورد.(الله وردی،۱۳۹۱ : ۵)

مطابق این حدس و گمان، تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که بین تامین سرمایه خارج از شرکت و کمیّت و کیفیت افشای اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد (فرانکل، مک نیکلز و ویلسون۱۹۹۹^[۷۴]؛ هیلی، هاوتون و پالپو^[۷۵]۱۹۹۵ ،؛ لانگ و لاندهولم، ۲۰۰۰؛ به نقل از حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸).
سایر تحقیقات مقطعی تلاش کردند تا به صورت مستقیم منافع کاهش هزینه سرمایه ناشی از افشای داوطلبانه بیشتر را اندازه‌گیری کنند. یکی از تحقیقات موجود، تحقیقی است که توسط بوتوسان^[۷۶](۱۹۹۷) انجام شده است. وی شاخصی برای افشای داوطلبانه گزارش سالانه نمونه‌هایی از شرکت‌های تولیدی آمریکایی تعریف کرد و به بررسی وجود رابطه این شاخص با معیار هزینه سرمایه پیش‌بینی شده پرداخت. در تمام نمونه‌های انتخاب شده، رابطه ای معنادار بین افشای دوطلبانه و هزینه سرمایه مشاهده نکرد. اما، شرکت‌هایی که تحلیل‌گران مالی قیمت سهامشان را کمتر پیگیری می‌کردند، بین افشای و هزینه سرمایه رابطه منفی نشان دادند. این نتیجه بدست آمده دقیقاً با نتایج بدست آمده در تحقیق گراهام و همکاران (۲۰۰۵) مبنی بر ضعیف بودن رابطه بین افشا و هزینه سرمایه برای شرکت‌هایی که پیگیری کمی از سوی تحلیل‌گران درمورد قیمت سهامشان انجام می‌شود، در تضاد بود.

تحقیق در این زمینه توسط بوتوسان و پلوملی^[۷۷](۲۰۰۲) ادامه پیدا کرد و نشان داد که رابطه منفی نسبتاً معنا‌داری بین هزینه سرمایه و افشا در گزارش‌های مالی سالانه وجود دارد. با این حال، آنها شواهد متناقضی ارائه کردند که نشان می‌داد هزینه سرمایه برای شرکت‌هایی که افشای داوطلبانه به موقع بیشتری انجام می‌دهند، بیشتر است و رابطه معناداری بین هزینه سرمایه و روابط سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
سایر شواهد پیچیده در مورد هزینه سرمایه توسط هیلی، هاوتون و پالپو (۱۹۹۹) ارائه شد. آنها دریافتند که بازده تحقق یافته سهام شرکت‌ها در سال‌هایی که بهبودی در افشای اطلاعات ایجاد کرده‌اند بیشتر است. این یافته ها نشان داد که افشای بهتر، حقیقتاً هزینه سرمایه را افزایش می‌دهد. البته، باید به این نکته نیز توجه کرد که بازده تحقق یافته احتمالاً ملاک ضعیفی برای هزینه سرمایه شرکت است مگر اینکه برای یک دوره طولانی اندازه‌گیری شده باشد.
تئوری‌های زیادی به بررسی رابطه مستقیم بین افشا و هزینه سرمایه (ارزش شرکت) بدون اشاره به نقدینگی بازار و هزینه‌های گزینش نادرست پرداخته‌اند. برای مثال مرتون^[۷۸](۱۹۸۷) مدلی را ارائه کرد و این طور بیان کرد که برخی سهامداران دارای اطلاعات ناقصی هستند و از همه شرکت‌های فعال در بازار، آگاهی ندارند و این امر موجب می‌شود که ریسک بازار به صورت ناقص و ناکارا بین سرمایه‌گذاران تسهیم شود. هنگامی که شرکت‌هایی که در بازار شناخته شده نیستند، دست به افشای اطلاعات می‌زنند بدین وسیله سرمایه‌گذاران را از وجود خود آگاه نموده و این امر موجب می‌شود که ریسک‌های موجود به نحو بهتری بین سرمایه‌گذاران تسهیم شود و هزینه سرمایه کاهش یابد.
این اثر احتمالاً برای شرکت‌های بزرگ و شرکت‌هایی که با پیگیری‌های زیاد سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران مواجه هستند کمتر است.
با بهره گرفتن از افشای اطلاعات، سرمایه‌های کمیاب به فرصت‌های مطمئن سرمایه‌گذاری هدایت می‌شود. این بهبود در کارآیی را می توان به عنوان یکی از نشانه‌های کاهش هزینه سرمایه برشمرد.
۳-۲-۱۹-۲- افزایش محتوای اطلاعاتی قیمت سهام
به طور کلی قیمت سهام جایگاه ویژه‌ای در ادبیات مالی و مباحث مربوط به بازارهای سرمایه دارد. بر طبق تحقیقات دورنو، مورک و وینگ^[۷۹](۲۰۰۴) ثابت شد که قیمت سهام از طریق هزینه کیفیت تامین مالی، تصمیمات سرمایه‌گذاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کارایی قیمت سهام در اتخاذ تصمیمات درست توسط سهامداران به وسعت اطلاعات مفیدی بستگی دارد که به بازارهای مالی منتقل می‌شود.
یک سیاست افشای توسعه یافته و معتبر، ابهامات مربوط به شرکت را از طریق انتقال اطلاعات شرکت به سرمایه‌گذاران بیرونی کاهش می‌دهد (هیلی و پیلپو،۲۰۰۱).
نتیجتاً اصول تئوریک ثابت می‌کند که افشا میتواند به آگاهی دهندگی هر چه بیشتر قیمت سهام کمک کند، در نتیجه قیمت سهام حجم بیشتری از اطلاعات پایه ‌این شرکت را منعکس میکند. علت آن این است که در اختیار داشتن حجم بیشتری از اطلاعات شرکت از طریق افشا، باعث می‌شود که قیمت گذاری سهام با آگاهی بیشتری صورت گیرد که این امر از طریق سطوح بالای دادوستد آگاهانه میسر خواهد شد.(گراسمن و استیگلیتز^[۸۰]۱۹۸۰) در تحقیقات مشابه، جین و میرس^[۸۱](۲۰۰۶) مطرح کردند که عدم شفافیت شرکت این امکان را برای افراد درون سازمانی فراهم می‌کند تا نسبت به افراد بیرون سازمانی از اطلاعات مربوط به شرکت بیشتر آگاهی پیدا کنند که این امر تقسیم ریسک تحمیلی بین افراد درون سازمانی و برون سازمانی را متاثر خواهد کرد. در شرکت‌هایی که با عدم شفافیت مواجه هستند افراد درون سازمانی ریسک شرکت بیشتری را متحمل می‌شوند در حالیکه سرمایه‌گذاران بیرونی ریسک بازار بیشتری را متحمل می‌شوند (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸). در نتیجه عدم شفافیت منجر خواهد شد که قیمت سهام اطلاعات کمتری را در مورد شرکت منعکس کند. با این حال اگر شرکت‌ها اطلاعات خصوصی خود را برای سرمایه‌گذاران بیرونی افشا کنند عدم شفافیت شرکت کاهش می‌یابد، بنابراین منجر به پراکندگی بازده شرکت شده و قیمت‌های سهام آگاهی‌دهنده‌تر میشوند. در مقابل، سیاست افشای محدود، پراکندگی کمتری برای بازده شرکت به همراه خواهد داشت و همزمانی بیشتری بین بازده سهام شرکت و بازده بازار که با ضریب تعیین از مدل رگرسیون بازار اندازه‌گیری شده است خواهد داشت (همان).
جین و میرس (۲۰۰۶) مطرح کردند که عدم شفافیت شرکت در سقوط بیشتر قیمتهای سهام که به صورت بازده بزرگ منفی سهام تعریف می‌شود، نقش دارد. هنگامی که عدم شفافیت برای افراد درون سازمانی این فرصت را ایجاد می‌کند که در زمانی که اخبار مربوط به شرکت خوب است در جهت کسب منافع بیشتر اقدام کنند، آنها را مجبور میکند در زمانی که اخبار شرکت بد است این شرایط را تحمل کنند. صرف‌نظر از یک مرز مشخص، افراد درون سازمانی تصمیم خواهند گرفت که همه اخبار بد را رها کنند و آن را فاش کنند و در ارزشیابی منفی قابل ملاحظه سهام شرکت شتاب می‌کنند. با این حال اگر افشا بتواند عدم شفافیت شرکت را کاهش دهد بر اساس مبانی تئوری میتوان گفت که هنگامی که شرکت به بهبود و توسعه افشا اقدام میکند چنین سقوط هایی در قیمت سهام باید نسبتاً کمتر باشد.
جین و میِرس (۲۰۰۶) مفاهیم عدم شفافیت شرکت‌ها را مورد آزمون قرار دادند. به طور کلی آنها دریافتند که عدم شفافیت به بیشتر شدن ضریب تعیین مدل رگرسیون بازار و سقوط بیشتر قیمت سهام کمک می‌کند.
با توجه به اینکه افشا به عنوان یک مکانیسم موثر برای انتقال اطلاعات مربوط به شرکت به سرمایه‌گذارن بیرونی مطرح است، تحقیقات انجام شده ثابت می‌کنند که یک سیاست افشای توسعه یافته (وسیع) میتواند پرهزینه باشد. اطلاعات افشا شده عمومی ممکن است توسط رقبای شرکت مورد توجه قرار گیرد و در نتیجه جایگاه رقابتی شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد (ورچیا،۱۹۸۳).
بنابراین، تحقیقات اولیه به سطح بهینه درونی افشا که با تهاتر منافع و هزینه مرتبط با سیاست افشای توسعه یافته بدست می‌آید توجه دارند.
گراسمن و استیگلیتز (۱۹۸۰) عنوان کردند که تا زمانی که بدست آوردن اطلاعات پرهزینه است قیمت‌ها به طور کامل نمی تواند منعکس کننده اطلاعات باشد.
از طریق این چارچوب نظری، گراسمن و استیگلیتز(۱۹۸۰) دریافتند که هنگامیکه هزینه کسب اطلاعات محرمانه کاهش یابد دادوستد آگاهانه افزایش خواهد یافت. یک سیاست افشای معتبر و موثق این امکان را برای شرکت فراهم می‌کند تا اطلاعات محرمانه شرکت را به سرمایه‌گذاران بیرونی منتقل کند. سیاست افشای یک شرکت به طور موثری هزینه کسب اطلاعات در مورد آن شرکت را کاهش می‌دهد. دورنو، مورک و ینگ (۲۰۰۴)، با این نظریه که این کاهش در هزینه به آگاهی‌دهندگی قیمت سهام منجر خواهد شد به مخالفت پرداختند. در یک بازار مالی که انواع مختلف سهامِ دارای ریسک وجود دارد در طول یک مدت معین، اطلاعات مربوط به ارزش‌های اساسی بعضی شرکت‌ها ممکن است کم ارزش باشد، در حالیکه اطلاعات مربوط به ارزش‌های اساسی سایر شرکت‌ها می تواند با ارزش باشد.
جین و میرس (۲۰۰۶) ادعا کردند که عدم شفافیت بر تقسیم ریسک بین سرمایه‌گذاران درون‌سازمانی و برون سازمانی اثر میگذارد. به ویژه، عدم شفافیت ریسک شرکت را به افراد درون سازمانی منتقل می‌کند در حالیکه ریسک بازار به سرمایه‌گذاران برون‌سازمانی منتقل می‌شود.
عدم شفافیت هنگامی که خبر خوبی در مورد شرکت منتشر می‌شود، به نفع افراد درون سازمانی خواهد بود که به آنها این اجازه را می‌دهد تا سهمی از جریان نقد غیر منتظره را کسب کنند بدون اینکه توجه سرمایه‌گذاران بیرونی جلب شود. اگرچه، هنگامی که مجبورند زیان مربوط به اخبار بد را تحمل کنند عدم شفافیت می‌تواند برای افراد درون سازمانی هزینه‌بر نیز باشد.
مطابق چارچوب نظری این دو محقق، عدم شفافیت، میزان اطلاعات شرکت را که قیمت سهام می‌تواند منعکس‌کننده آن باشد تحت تاثیر قرار می‌دهد. همانطور که افراد درون‌سازمانی ریسک شرکتی بیشتری را در شرکت‌های غیر شفاف تقبل می‌کنند، افراد برون‌سازمانی سهم بیشتری از ریسک بازار را متحمل می‌شوند. در نتیجه عدم شفافیت باعث می‌شود که قیمت سهام اطلاعات بیشتری از بازار و صنعت و اطلاعات کمتری از شرکت را منعکس کند.
مفاهیم بیشتری توسط مدل جین و میرس (۲۰۰۶) جریان یافت. آنها به طور ویژه‌ای نشان دادند که عدم شفافیت منجر به سقوط های مکرر قیمت سهام می‌شود. علاوه بر اینکه افراد درون‌سازمانی ریسک شرکتی بیشتری را در شرکت‌های غیرشفاف متقبل می‌شوند، سهم بیشتری از ریسک مرتبط با ورود اخبار خوب و بد شرکت را نیز متحمل می‌شوند. ورود اخبار بد شرکت برای افراد درون‌سازمانی هزینه‌بر است و ممکن است به سطحی برسد که افراد درون سازمانی قادر یا مایل نباشندکه زیان‌هایی را که از جانب شرکت ایجاد شده است را تحمل کنند. در این شرایط، افراد درون‌سازمانی ممکن است که یکجا همه اخبار بد مربوط به شرکت را رها کرده و منتشر کنند و یک تجدیدنظر کاهشی در ارزش‌گذاری سرمایه شرکت منتشر می‌شود. اگر شرکت یک سیاست افشای توسعه یافته را اتخاذ کند، عدم شفافیت شرکت بایستی کاهش یابد. عدم شفافیت کاهش‌یافته شرکت منجر به سقوط کمتر قیمت سهام خواهد شد (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸). بنابراین اگر عدم شفافیت شرکت به طور موثری کاهش یافته باشد، شرکت‌های دارای افشای بیشتر بایستی سقوط های کمتری داشته باشند.
در ارزیابی تاثیر افشا بر عدم شفافیت شرکت و درنتیجه تاثیر بر محتوای اطلاعاتی قیمت سهام، در می‌یابیم که سیاست افشای شرکت به طور درونی معین و ثابت است. تحقیقات اولیه ادعا می‌کردند که یک سیاست افشای توسعه یافته از طریق انتقال اطلاعات شرکت به سرمایه‌گذاران بیرونی، به شفافیت شرکت کمک می‌کند. علی‌رغم منافع ادعا شده برای یک سیاست افشای توسعه یافته، مبانی تئوری یک سطح بهینه دورنی را برای افشا پیش‌بینی می‌کند. اگر سطوح افشای افزایش یافته اطلاعات مختص شرکت، برای رقبا یا هر کسی که از لحاظ استراتژیکی با شرکت در تعامل است آشکار شود پس، چنین افشایی می‌تواند باعث شود که شرکت مزیت‌های رقابتی و یا قدرت چانه زنی خود را از دست بدهد(آدماتی و فایدرِر^[۸۲]،۲۰۰۰؛ به نقل از حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸). باتوجه به منافع و هزینه‌های افشا، شرکت‌ها منافع و هزینه‌های افشا را برای رسیدن به سطح بهینه افشا می‌سنجند. بر طبق این مباحث، تحقیقات اولیه ثابت می‌کند که سیاست‌های افشا در بین شرکت‌های مختلف متفاوت است و سیاست افشا با ویژگی‌های شرکت مغایرت دارد.
۴-۲-۱۹-۲- کاهش هزینه های ناشی از دعاوی حقوقی
خطر دعاوی ناشی از افشای ناکافی میتواند انگیزهای جهت افشای داوطلبانه به منظور کاهش هزینه‌های دعاوی حقوقی باشد (اسکینر^[۸۳]،۱۹۹۵؛ به نقل از حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸). بنابراین ممکن است مدیران به مدیریت زمانبندی افشای اخبار خوب و بد بپردازند. شرکت‌های با اخبار بد محتملتر است تا افشای بیشتری در قیاس با دیگر شرکت‌ها داشته باشند تا با از پیش افشا نمودن اخبار بد هزینه های حقوقی بالقوه کمتری را متحمل گردند. مدیران ممکن است اقدام به افشای داوطلبانه اطلاعاتی در خصوص پیش‌بینی‌های خود صورت داده تا بدین وسیله به سرمایه‌گذاران نشان دهند که از محیط اقتصادی شرکت آگاه اند و قادرند سریعاً نسبت به تغییرات واکنش نشان دهند.
سایر تحقیقات انجام شده بر این فرض استوار است که دعاوی حقوقی ذینفعان موجب عدم تمایل شرکت به افشای داوطلبانه اطلاعات آینده نگر شود.
بسیاری از تحقیقات اخیر شواهد پیچیده‌ای در خصوص تاثیر دعاوی حقوقی بر افشای اطلاعات به ویژه افشای اطلاعات و اخبار “بد” ارائه کردند (برای مثال، کازنیک و لو^[۸۴]،۱۹۹۷؛ و ، اسکینر، ۱۹۹۵ ؛ جانسن وکازنیک و نلسون^[۸۵]،۲۰۰۱، فیلد، لوری و شاو^[۸۶]۲۰۰۵) تلاش کردند تا شواهد تجربی پیچیده را با رابطه بین افشای اخبار بد و دعاوی حقوقی تطبیق دهند. آن ها به وجود رابطه درونی احتمالی بین نتایج دعاوی حقوقی مشاهده شده و افشای داوطلبانه مدیریت در خصوص اخبار بد صحه گذاردند. بعد از مدل‌سازی آزمون مورد نظر به این نتیجه رسیدند که افشای اطلاعات به طور بالقوه مانع ایجاد دعاوی حقوقی می‌شود. بنابراین، با وجود تهدید ناشی از دعاوی حقوقی، افشای بیشتر اطلاعات می تواند این مزیت را برای شرکت به همراه داشته باشد که موجب کاهش هزینه های ناشی از دعاوی حقوقی پیش‌بینی شده می‌شود (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸). از سوی دیگر، ممکن است مدیران با هزینه های شخصی عمده‌ای در افشای اطلاعات بد به سرمایه‌گذاران مواجه شوند. برای مثال، شاو و وایساکی^[۸۷](۲۰۰۷)شواهدی را درخصوص ممانعت گسترده مدیران از انتشار اطلاعات بد ارائه کردند. آنها ادعا کردند که ملاحظات حرفهای مدیریتی، آنها را به نگهداری و عدم افشای اطلاعات و اخبار بد ترغیب می‌کند به این امید که شرایط تغییر خواهد کرد و می توانند اخبار بد را پنهان و دفن کنند.
۳-۱۹-۲- مسائل اصلی در افشای داوطلبانه
یکی از موضوعاتی که در خصوص شفافیت و افشای اطلاعات داوطلبانه مطرح است، این است که شرکت‌ها به منظور کاهش ریسک اطلاعات، افشای داوطلبانه انجام می‌دهند؛ اما در عین حال تلاش می‌کنند از رویه‌های افشایی که حفظ آن در آینده دشوار است، اجتناب کنند. در تعیین سطح نهایی افشا، شرکت‌ها باید وزن عوامل هزینه خاص را در برابر منافع بالقوه حاصل از افشای بیشتر در نظر بگیرند. در تعیین مزایای اصلی افشای داوطلبانه،شرکت‌ها باید هزینه های اولیه سطح افشا را در نظر داشته باشند.این بدان معنی است که هزینه تهیه و انتشار اطلاعات وهزینه زیانهای رقابتی که به افشای داوطلبانه مرتبط است،بایدمدنظر قرارگیرد(مدهنی، ۲۰۰۹).
یکی از محدودیت‌های مهم شفافیت و افشای داوطلبانه، توازن بین منفعت و هزینه است. به موجب مفاهیم نظری گزارشگری مالی، منفعت حاصل از اطلاعات باید بیش از هزینه تهیه و ارائه آن باشد .از این رو ارزیابی منفعت وهزینه اساساً یک فرایند قضاوتی است که برای شرکت‌های بزرگ از اهمیت بیشتری برخوردار است .این هزینه‌ها برعهده شرکت هستند، اما استفاده‌ کنندگان نهایی از صورت‌های مالی از آن منتفع می‌شوند و در گام دوم شرکت میتواند از منافع ثانویه و کسب مزیتهای رقابتی حاصل از افشا بهره ببرد. اما نکته مهمی وجود دارد و آن اینکه آیا افشای تمام موارد توسط شرکت سبب نمی‌شود که شرکت‌ها بسیاری از اطلاعات خاص خود را به سایر رقیبان افشا نمایند و از این رو از بُعد رقابتی، در تنگناهای ناشی از افشای اطلاعات قرار گیرند؟
برخی معتقدند افشای اطلاعات توسط شرکت‌ها به صورت کامل انجام نمی‌گیرد، زیرا مدیران نسبت به در اختیار قرارگرفتن اطلاعات خاص تردید دارند (پارسائیان، ۱۳۸۸). اما آنچه مشخص است، این است که شرکت‌ها بر اساس رویکردهای قانونی و پاسخگویی، خود را ملزم به انتشارکلیه اطلاعاتی که اثر مثبتی بر کارکرد بازار نیز دارد، می نمایند.
۴-۱۹-۲- راهبری رقابتی شرکت و افشای داوطلبانه
در تئوری “علامت دهی^[۸۸]” انگیزه افشای داوطلبانه، انتقال پیام به ذینفعان است. این علامت و نشانه می تواند مزیات رقابتی ایجاد کند و صلاحیت شرکت را در بازار رقابتی افزایش دهد و ذینفعان را تشویق یا وادار به اتخاذ تصمیماتی کند که به نفع شرکت است (یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸).
فکرت و همکاران^[۸۹](۱۹۹۹) عنوان کردند که افشای داوطلبانه اطلاعات مربوط به تجزیه و تحلیل رقابتی صنعت میتواند منجر به مزیت رقابتی شود و ذینعان را ترغیب کند که تصمیماتی را اتخاذ کنند که به نفع شرکت باشد(همان). بر طبق اظهارات گاتیگنون^[۹۰](۱۹۸۴) اگر رقبا بتوانند علائم و پیامها را زودتر از آنکه رخ دهند دریافت کنند و حدس بزنند، کارایی قابل ملاحظه ای وجود دارد. اقتصاد دانان این علائم را تحت عنوان انتقال محتوای اطلاعات تعریف کرده اند. این اطلاعات ممکن است منجر به ایجاد کیفیت بهتر شود و یا حسن شهرت ایجادکند، به خصوص شهرتی که قیمت واقعی بازار را به همراه داشته باشد (همان).
پورتر^[۹۱](۱۹۸۰) معتقد است علامت بازار مقیاسی است که میتواند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم نشان دهنده اهداف شرکت و وضعیت زیرساخت های شرکت باشد. این علائم شامل دو قسمت است: یکی اطلاعات افشا و بقیه عکس العمل بازار بعد از افشای اطلاعات است (همان).
بر طبق اظهارات هیل^[۹۲](۲۰۰۲) علائم بازار رقابتی در دو مرحله قبل از افشا و زمان افشای اطلاعات ظاهر می‌شوند. این علائم می تواند به شرکت کمک کند تا اطلاعات را منتقل کند و عکس العمل بازار را برانگیزد تا از این طریق منافع شرکت تامین شود خواه عکس العمل از ناحیه رقبا باشد خواه از جانب سایر ذینفعان. نتایج حاصل از افشا بایستی منافعی را برای شرکتی که اطلاعات و یا علائمی را افشا کرده است به بار آورد. بنابراین رقبا در بازار رقابتی تشویق میشوند تا در فعالیت‌های افشا شرکت کنند حتی اگر این فعالیت‌ها بیش از الزامات مقرر شده باشد که همان افشای داوطلبانه است.
متون متعددی وجود دارد که به مطالعه افشای داوطلبانه در تحقیقات حسابداری و تحقیقات راهبری پرداخته اسات .هیلی و پالپو (۲۰۰۱) معتقد است مطالعاتی که به بررسی افشای داوطلبانه می پردازند از منظر عدم تقارن اطلاعات به این مقوله می نگرند. انگیزه افشای داوطلبانه این است که مدیران ارشد انتظار دارند که با ذینفعان ارتباط برقرار کنند و ارزش جاری شرکت و ارزش آتی پیش‌بینی شده را افزایش دهند. افشای داوطلبانه در واقع مجرایی است که از این طریق مدیریت ارشد میتواند علائم را به بازار انتقال دهد.
اسکینر (۱۹۹۵) به بررسی افشای داوطلبانه شرکت‌های پذیرفته‌شده در “نازدک^[۹۳] ” پرداخت و دریافت که افشای داوطلبانه می تواند به ارتقاء قابلیت اتکا اطلاعات مالی کمک کند و رابطه معنا‌داری بین افشای داوطلبانه و عملکرد شرکت وجود ندارد.
دی^[۹۴](۱۹۹۰) در تحقیقات خود به این مطلب اشاره می‌کند که همواره افشای اطلاعات نیازمند صرف هزینه است و این هزینه افشای داوطلبانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وی در مطالعات خود دریافت که افشای داوطلبانه اطلاعات از تجزیه و تحلیل هزینه-منفعت تبعیت میکند. دی وجود رابطه بین افشای داوطلبانه و سرمایه‌گذاران، مدیران و مقامات نظارتی بازار سرمایه را شناسایی کردند (دی، ۱۹۹۰).
وگن هوفر^[۹۵](۱۹۹۰) به بررسی و مطالعه رابطه میان افشای داوطلبانه و رقابت پرداخت. وی در مطالعاتش ابتدا به تحلیل منابع افشای داوطلبانه پرداخت و بدین نتیجه رسید که رقبا میتوانند هزینه افشا را تحت تاثیر قراردهند. اگر هیچ اطلاعاتی راجع به افشای داوطلبانه در بازار وجود نداشته باشد رقبا می‌توانند مستقلا اقدام به وضع برنامه استراتژیک (برنامه راهبری) نمایند. در حقیقت اگر افشای داوطلبانه نادیده گرفته شود برنامه استراتژیک نمی‌تواند به طور کامل همه اطلاعات را در برگیرد و رقبا ممکن است که رفتارهای رقابتی را اتخاذ نمایند که با اهداف شرکت سازگار نباشد و حتی ممکن است که به زیان ارزش آتی شرکت باشد (حساس یگانه و پژنگ، ۱۳۸۸).
۲۰-۲- شاخص‌های افشای داوطلبانه
شاخص افشا به عنوان معیاری جهت اندازه‌گیری سطح افشای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس ایجاد شده است. ساختار شاخص افشا مبتنی بر اطلاعاتی است که شرکتها از طریق صورت‌های مالی سالانه خود در اختیار سهامداران قرارمی‌دهند.
این امکان وجود دارد که از طریق سایر مجاری وکانال ها از جمله تلویزیون و روزنامه برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده گردد. اما تکیه بر چنین ابزارهایی جهت تعیین افشای داوطلبانه، با مشکلات کاربردی مواجه خواهد بود. به طور خلاصه، گزارش‌های مالی سالانه مرجع اصلی شاخص افشای داوطلبانه محسوب می‌شود. زیرا اساساً این طور فرض می‌شود که یکی از ابزارهای مهم برای انتقال اطلاعات است.
هدف از تعیین شاخص افشا این نیست که تعیین شود شرکت‌ها چه اطلاعاتی را باید افشا کنند بلکه برای اهداف کنترلی و اندازه‌گیری اختلاف بین رویه های افشا در بین شرکت‌ها ایجاد شده است.
رویکرد اول: استفاده از شاخص غیر وزنی
در رویکرد اول فهرستی از موارد افشا تهیه شده سپس با مطالعه صورت‌های مالی و گزارش‌های مالی ارزشهای “صفر” و"یک” و “مورد ندارد” به ترتیب برای افشا، عدم افشا یا عدم شرایط لازم برای افشا داده خواهد شد. به عنوان مثال یکی از موارد افشای لازم، ارائه “جمع دارایی ها و بدهی های جاری ” در صورت‌های مالی است که اگر افشای این مبلغ انجام شده باشد، ارزش “یک ” در نظر گرفته شده و در صورتیکه این مبلغ افشا نشده باشد ارزش “صفر” در نظر گرفته می‌شود.
همچنین در مواردی که افشای قسمتی، متناسب با شرایط شرکت نباشد از “مورد ندارد” استفاده می‌شود .مثلاً افشای مبلغ و ماهیت معاملات با اشخاص وابسته الزامی اسات که اگر شرکتی معاملات با اشخاص وابسته نداشته باشد، افشای مبلغ چنین معاملاتی بدون معنی خواهد بود. در این صورت نبود مبلغ چنین معامله ای دلیلی بر عدم رعایت افشا نبوده و باید از ارزش “مورد ندارد” برای آن استفاده شود.
پس از ارزش‌گذاری های لازم، شاخص تحت عنوان شاخص افشای اختیاری با بهره گرفتن از رابطه زیر محاسبه میگردد. Qf =
در این رابطه Σdj بیانگر کلیه اقلامی است که ارزش های “یک” یا “صفر” در مورد آن ها لحاظ گردیده است. به همین ترتیب در مورد هر شرکت، شاخص افشای اختیاری اندازه‌گیری شده در دامنه “صفر ” یا “یک” قرار می گیرد. از این رویکرد در تحقیق افرادی همچون والاس^[۹۶] (۱۹۸۷) کوک^[۹۷] (۱۹۹۲،۱۹۹۱،۱۹۸۹) احمد و نیکولس^[۹۸] ،(۱۹۹۴) و میک و همکاران^[۹۹](۱۹۹۵)استفاده گردیده است.
رویکرد دوم: استفاده از شاخص وزنی
رویکرد دوم نسبت به رویکرد اول مرحله اضافه تری دارد که در آن ابتدا فهرست موارد افشا استخراج می‌شود و با بهره گرفتن از نظرات افراد مختلف و طیفی از “بسیار کم” تا “خیلی زیاد” اهمیت هر قلم مشخص می گردد. در مرحله بعدی ارزشگذاری مانند رویکرد اول انجام می‌شود و تنها تفاوت آن این است که امتیازهای حاصله در ضریب اهمیت استخراج شده از نظرات افراد مختلف ضرب شده و معیار وزنی ماورد استفاده قرار می گیرد. سینگوی و دسای (۱۹۷۱) و بارت^[۱۰۰](۱۹۷۷) در تحقیق های خود از این رویکرد استفاده نموده‌اند.
۱-۲۰-۲- اقلام شاخص افشا

۱-۴-۲ مولفه های اصلی تعریف شیوع شناسی
جمعیت: تمرکز اصلی شیوع شناسی بر تاثیر بیماری در جمعیت به جای افراد است.
فراوانی: این نشان می دهد که شیوع شناسی یک علم کمی است. شیوع شناسی مرتبط با فراوانی (وقوع) بیماری ها و دیگر شرایط مرتبط با سلامتی است. فراوانی به وسیله میزان شیوع مرضی و مرگ ومیر اندازه گیری می شود.
شرایط مرتبط با سلامتی: شیوع شناسی نه تنها مرتبط با بیماری ها است بلکه با دیگر شرایط مرتبط با سلامتی نیز ارتباط دارد زیرا هرچیزی که اطراف ما است و نیز هر کاری که ما انجام می دهیم سلامت ما را تحت تاثیر قرار می دهد.شرایط مرتبط با سلامت، شرایطی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامتی تاثیر می گذارد. آنها ممکن است صدمات، موالید، رفتارهای مرتبط با سلامتی از قبیل سیگار کشیدن، بیکاری، فقر و غیره باشند.
توزیع: به توزیع جغرافیایی بیماری ها، توزیع در زمان وتوزیعی که به وسیله سنخ افراد تحت تاثیر قرار گرفته است، اطلاق می شود.
عوامل تعیین کننده: تعیین کننده ها، عواملی هستند که تعیین می کنند کدام یک از افراد دچار بیماری خواهند شد یا نخواهند شد.
کاربرد مطالعات برای ارتقا سلامتی و پیشگیری وکنترل مشکلات سلامتی: این به این معنا است که تمام هدف مطالعه فراوانی، توزیع و تعیین کننده ها بیماری این است که پیشگیری های موثر بیماری و راهبردهای کنترلی را شناسایی کنند)کبید^[۹۸] ،۲:۲۰۰۴-۳). تمرکز مطالعات شیوع شناسی بر روی جمعیت است که در شرایط جغرافیایی یا دیگر شرایط تعریف شده باشد. برای مثال، یک گروه خاص از بیماران بیمارستان یا کارگران کارخانه می توانند واحدی از مطالعه باشند. جمعیت هایی که اکثرا در شیوع شناسی استفاده می شود آنهایی هستند که از یک منطقه یا کشور در یک زمان خاص انتخاب شده باشد.این اشکال پایه ای برای تعریف زیرگروه ها با درنظر گرفتن جنس، سن یا نژاد می شود.ساختار جمعیت بین مناطق جغرافیایی و دوره های زمانی متفاوت است. تحلیل شیوع شناسی باید این تنوع را در نظر داشته باشد. مطالعات اخیر شیوع شناسی مرتبط با علل(سبب شناسی) بیماری های واگیر است و این قبیل کارهای مداوم برای شناسایی روش های پیشگیری ضروری است. از این جهت، شیوع شناسی یک علم پزشکی پایه است که هدفش بهبود سلامت سلامت عمومی و به ویژه سلامتی در شرایط نامساعد است (کجلستورم^[۹۹]،بیگلهول^[۱۰۰]، بونیتا^[۱۰۱]،۳:۲۰۰۶-۴).

اگرچه بسیاری از بیماری ها تنها به وسیله عوامل ژنتیکی ایجاد می شوند، اما بسیار دیگر از تعامل بین ژنتیک و عوامل محیطی نتیجه می گیرینند. ما محیط را به طور وسیع به هر گونه عوامل زیست شناختی، شیمیایی، جسمانی، روانی و اقتصادی یا فرهنگی تعریف می کنیم که می تواند سلامت را تحت تاثیر قرار دهد. رفتارهای فردی از این تعامل متقابل تاثیر می گیرند و شیوع شناسی برای مطاالعه این تاثیرات و تاثیر مداخله های پیشگیرانه در ارتقای سلامت به کار گرفته می شود. دانش ظرفیت بیماری در جمعیت ها برای مسولان سلامت ضروری است، تا به وسیله شناسایی اولویت ها، از منابع محدود بهترین استفاده ممکن را جهت برنامه های پیشگیری و مراقبت، ببرند(کجلستورم، بیگلهول، بونیتا،۳:۲۰۰۶-۴).
۲-۴-۲ مفهوم میزان بروز و همه گیری در مطالعات شیوع شناسی
میزان بروز بیماری ،میزان ظهور موارد جدید در زمان معین در یک جمعیت خاص گفته می شود. در حالی که همه گیری فراوانی موارد موجود در جمعیت تعریف شده در مدت زمان معلومی، تعریف می شود. اصولا شیوه های متفاوتی از اندازه گیری وقوع و ارتباط بین میزان بروز و همه گیری متنوع در بین بیماری ها وجود دارد. ممکن است یک بیماری میزان بروز کم و همه گیری بالایی- مانند دیابت - وجود داشته باشد یا میزان بروز بالا و همه گیری پایین- مانند سمارخوردگی معمولی وجود داشته باشد. سرماخوردگی ها با فراوانی بالا نسبت به دیابت وقوع پیدا می کند اما در یک زمان کوتاه سپری می شود در حالی که دیابت در تمام زندگی وجود دارد.
جدول ۸-۲ تفاوت بین همه گیری و میزان بروز

اندازه گیری همه گیری و میزان بروز شامل در نظرگرفتن مواردی است که در جمعیت در خطر تعریف شده است.گزارش دادن تعداد موارد بدون ارجاع به جمعیت در خطر ،می تواند برداشتی از مقدار کلی مشکلات سلامتی را به دست بدهد.
اطلاعاتی که از همه گیری و میزان بروز به دست می آید بسیار مفیدتر خواهد بود اگر به مقدار تبدیل شود.یک مقدار به وسیله تقسیم تعداد مواردی که بیانگر جمعیت در خطر است و مواردی که ظاهر شده در ۱۰ به توان nافراد.برخی شیوع شناسان از اصطلاح “مقدار” تنها برای اندازه وقوع بیماری ها ضرب در واحد زمانی استفاده می کنند (کجلستورم، بیگلهول، بونیتا،۳:۲۰۰۶-۴). اگرچه این اندازه ها به شیوع شناس اجازه می دهد که وقوع بیماری ها را در یک جمعیت توصیف می کند، وقوع بیماری ثابت نیست، اما از یک مکان تا مکان دیگر و از یک زمان تا زمان دیگر و از یک گروه تا گروه دیگر متفاوت است. این تنوع تفاوت هایی در پدیده های زیستی، تفاوت های زیستی، تفاوت های محیطی و اجتماعی و تفاوت در مراقبت های پزشکی و فهم تصادفی و ضعیف از پدیده ها اطلاق می شود( فلاندرز^[۱۰۲]، کلینبام^[۱۰۳]، ۱۹۹۵).
۱-۲-۴-۲ همه گیری
همه گیری(p)بیماری ها به این ترتیب محاسبه میشود:
اطلاعات جمعیت در خطر همیشه در مطالعات در دسترس نیست و در بسیاری از مطالعات جمعیت کلی در منطقه مطالعاتی به عنوان تقریب استفاده می شود. همه گیری اغلب باضرب موارد در ۱۰۰(درصد) یا در۱۰۰۰ جمعیت، بیان می شود.p به وسیله عامل مناسب  تکثیر می شود. اگر اطلاعات برای یک نقطه زمانی جمع آوری شود، p ” مقدار همه گیری نقطه ای^[۱۰۴]” است. برخی اوقات مناسب تر است که از “مقدار همه گیری دوره ای” استفاده شود، که با تعداد کل موارد در هر زمانی در طول دوره مشخصی، تقسیم بر متوسط جمعیت در خطر در یک زمان مشخص محاسبه می شود. به همین صورت، “همه گیری تمام عمر” تمام افرادی است که بیماری را حداقل در برخی از دوره های عمر خود داشته اند. از آنجایی که همه گیری می تواند توسط عوامل بسیاری غیر مرتبط با علت بیماری تحت تاثیر قرار بگیرد، مطالعات همه گیری معمولا شواهد محکمی از علیت را فراهم نمی کند. با این وجود، اندازه همه گیری در سنجش نیازهای پیشگیرانه، مراقبت سلامتی و طرح های خدمات سلامتی یاری رسان است (کجلستورم، بیگلهول، بونیتا،۳:۲۰۰۶-۴).
۲-۲-۴-۲ میزان بروز
میزان بروز به مقداری که رویدادهای جدید در یک جمعیت اتفاق می افتد، اطلاق می شود. میزان بروز از طریق محاسبه کردن دوره های زمانی متغیر در مدتی که افراد از بیماری رها هستند و سپس “در خطر” بیماری قرار می گیرند (کجلستورم، بیگلهول، بونیتا،۳:۲۰۰۶-۴).