فهرست شکل­ها
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
شکل ۱-۱ روش مرسوم تکثیر سیب­زمینی (استروک، ۲۰۰۷)………………………………………………………………………………………..۶
شکل ۱-۲: مرفولوژی گیاه سیب­زمینی……………………………………………………………………………………………………………………….۸
فصل سوم مواد و روش ها
شکل ۳-۱) الف: غده­ی جوانه­دار سیب­زمینی ب: گیاه حاصل از کشت غده………………………………………………………………….۳۹
شکل ۳-۲: ضدعفونی سطحی مواد گیاهی……………………………………………………………………………………………………………….۵۲
شکل ۳-۳: نمایی از اتاق رشد………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۲
شکل ۳-۴) الف: نمایی از کشت اولیه­ قلمه­های تک جوانه ب: نمایی از مواد مورد استفاده در محیط کشت…………………..۵۲
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
شکل ۵-۱) شمایی از جوانه­زنی ریزنمونه­های گره­ای پس از ضدعفونی……………………………………………………………………..۱۰۲
شکل ۵-۲) مقایسه رشد و نمو گیاهچه حاصل از ریزنمونه­های گره­ای رقم آگریا تحت تاثیر هورمون BAP. (A) فاقد هورمون. (B) غلظت غلظت mg.l-1 ۵/۰٫ © غلظت mg.l-1 ۱٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۱۰۴
شکل ۵-۳) مقایسه رشد و نمو گیاهچه حاصل از ریزنمونه­های گره­ای رقم ساوالان تحت تاثیر هورمون GA3. (A) فاقد هورمون (B) غلظت mg.l-1 ۶/۰٫ © غلظت mg.l-1 ۲/۱٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۱۰۶
شکل ۵-۴) مقایسه کالوس­زایی حاصل از ریزنمونه­های گره­ای در حضور غلظت­های گوناگون هورمون Picoloram. (A) غلظت mg.l-11. (B) غلظت mg.l-12. © غلظت mg.l-13. (D) غلظت mg.l-14. (E) غلظت mg.l-15. (F) غلظت mg.l-16……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………107
شکل ۵-۵) مقایسه ریشه­زایی ریزنمونه­های گره­ای بین محیط کشت فاقد هورمون و محیط کشت­های دارای هورمون NAA. از سمت راست به چپ به ترتیب محیط کشت فاقد هورمون، غلظت ۰۳/۰ میلی­گرم در لیتر NAA و غلظت ۰۶/۰ میلی­گرم در لیتر NAA …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..108
شکل ۵-۶) مقایسه رشد ریشه رقم آگریا. A: محیط کشت حاوی GA3 و NAA، B: محیط کشت حاوی BAP، GA3 و NAA، C: محیط کشت حاوی BAP و NAA، D: محیط کشت حاوی BAP و GA3…………………………………………109
شکل ۵-۷) مقایسه رشد گیاهچه رقم ساوالان. A: محیط کشت حاوی GA3 و NAA، B: محیط کشت حاوی BAP، GA3 و NAA، C: محیط کشت حاوی BAP و NAA، D: محیط کشت حاوی BAP و GA3……………………………110
شکل ۵-۸) مقایسه رشد و نمو گیاهچه ارقام مختلف سیب­زمینی. A: رقم ساوالان، B: رقم سانته، C: رقم آگریا و D: رقم مارکیز……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۱۰
شکل ۵-۹) ریزغده­زایی در حضور هورمون ۲iP……………………………………………………………………………………………………113
شکل ۵-۱۰) ریزغده­زایی در حضور هورمون BAP……………………………………………………………………………………………….114
شکل ۵-۱۱) ریزغده­زایی در حضور هورمون CCC………………………………………………………………………………………………115
شکل ۵-۱۲) تحریک شاخه­زایی در محیط کشت حاوی هورمون GA3 و شرایط تاریکی……………………………………………۱۱۶
شکل ۵-۱۳) ریزغده­زایی در حضور هورمون NAA………………………………………………………………………………………………117
شکل ۵-۱۴) ریزغده­زایی توسط ارقام مختلف. A: ساوالان، B: سانته، C: آگریا و D: مارکیز……………………………………….۱۲۰
شکل ۵-۱۵) مقایسه اندازه ریزغده­های تولیدی. A: ساوالان، B: سانته، C: آگریا و D: مارکیز……………………………………..۱۲۱
چکیده:
سیب­زمینی (Solanum tuberosum L.) مهم­ترین گیاه مغذی بعد از غلات است و پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول عمده­ی دنیا به شمار می­رود. محصول سیب­زمینی به علت دارا بودن تکثیر رویشی، مستعد آلودگی به وسیله­ باکتری­ ها، قارچ­ها، ویروس­ها و ویروئیدها می­باشد که این عوامل بیماری­زا در اثر تکثیر به نسل­های رویشی بعد منتقل می­گردند. در سال­های اخیر، یک سیستم تولید غده بذری سیب­زمینی در شرایط کشت درون شیشه با بهره­ گیری از گیاهچه یا ریز­غده سیب­زمینی طراحی و بهره ­برداری شده است. چنین شیوه­ هایی امکان تکثیر سریع­تر و تأمین حجم انبوهی از غده­های بذری سالم و عاری از عوامل بیماری­زا در فاصله زمانی کوتاه را فراهم می­نمایند. هدف از انجام این پژوهش شناسایی اثر هورمون­های رشد در شرایط درون شیشه بر روی تولید گیاهچه­های سیب­زمینی و به دنبال آن تولید ریزغده سیب­زمینی به منظور افزایش تعداد، اندازه و وزن ریزغده­ها است. بهینه نمودن شرایط کشت جهت بهبود عملکرد گیاهچه­های سیب­زمینی در شرایط درون شیشه هدف دیگر از انجام این پژوهش می­باشد. برای مطالعه­ اثر تیمارهای هورمونی از ۱۴ آزمایش مستقل بر روی رقم­های ساوالان، سانته، آگریا و مارکیز استفاده گردید. ابتدا اثر شش هورمون ۲iP، BAP، CCC، GA3، Picholoram و NAA در مقایسه با محیط کشت فاقد هورمون به منظور رشد و نمو گیاهچه و ریزغده­زایی مطالعه گردید. در مرحله­ دوم هورمون­های برتر با غلظت­های مطلوب­تر جهت بررسی اثر متقابل آن­ها بر روی رشد و نمو گیاهچه و در نهایت تولید ریزغده به روش رویه پاسخ در محیط کشت MS مورد مطالعه قرار گرفتند. با توجه به نتایج بهینه­سازی تیمارهای آزمایش، محیط کشت مناسب برای تولید گیاهچه از ریزنمونه­های گره­ای برای رقم ساوالان محیط کشت MS همراه با غلظت ۱۹/۱ میلی گرم در لیتر GA3 و ۰۶/۰ میلی­گرم در لیتر NAA، برای رقم سانته محیط کشت MS همراه با غلظت ۲۰/۱ میلی گرم در لیتر GA3 و ۰۶/۰ میلی­گرم در لیتر NAA، برای رقم آگریا محیط کشت MS همراه با غلظت ۲۰/۱ میلی گرم در لیتر GA3 و ۰۶/۰ میلی­گرم در لیتر NAA و برای رقم مارکیز محیط کشت MS همراه با غلظت ۰۶/۰ میلی­گرم در لیتر NAA پیشنهاد می­گردد. هم­چنین با توجه به نتایج بهینه­سازی تیمارهای آزمایش، محیط کشت مناسب برای تولید ریزغده و سایر صفات موثر بر آن (اندازه و وزن ریزغده و تعداد چشم در آن) برای رقم­های ساوالان، سانته و مارکیز محیط کشت MS همراه با غلظت ۱۰۰۰ میلی­گرم در لیتر CCC و برای رقم آگریا محیط کشت MS همراه با غلظت ۹۵/۹۹۹ میلی­گرم در لیتر CCC پیشنهاد می­گردد. مقایسه رشد گیاهچه برای هر رقم در محیط کشت مطلوب نشان داد بیشترین میزان رشد مربوط به رقم ساوالان و بیشترین میزان تولید ریزغده مربوط به رقم سانته بوده است. بزرگترین غده­های تولیدی مربوط به رقم مارکیز بود.
دانلود پایان نامه - مقاله - پروژه
واژگان کلیدی: سیب­زمینی، گیاهچه، ریزغده، کشت­بافت و هورمون.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱- مقدمه:
در مقیاس جهانی، سیب­زمینی (Solanum tuberosum L.) یکی از با ارزش­ترین مواد غذایی محسوب شده و از جمله محصولاتی است که قسمت عمده­ای از نیازهای غذایی بشر را تأمین می­ کند. سیب­زمینی مهم­ترین گیاه مغذی بعد از غلات است و پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول عمده­ی دنیا به شمار می­رود (اسپونر[۱] و همکاران، ۲۰۰۵).
به علت قدرت تولید بالا و سازگاری با دامنه بسیار وسیعی از اقلیم­ها، تولید سیب­زمینی به عنوان یک منبع غذایی رو به افزایش است، به طوری که هر ساله حدود ۳۲۰ میلیون تن سیب­زمینی در سراسر جهان تولید می­ شود (فائو[۲]، ۲۰۰۹). این محصول در ۱۴۰ کشور کشت می­ شود که بیش از ۱۰۰ کشور آن در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری واقع شده ­اند. با این وجود، هنوز بیشترین تولید در مناطق دارای شرایط آب و هوایی معتدل و در کشورهای صنعتی متمرکز است. تقریبا یک سوم این محصول در کشورهای در حال توسعه و عمدتا در کشورهای آسیایی تولید می­ شود (رضایی و سلطانی، ۱۹۹۶).
محصول سیب­زمینی عملکرد بالایی داشته و در واحد سطح و زمان، انرژی و پروتئین بیشتری نسبت به سایر محصولات غذایی تولید می کند. سیب زمینی منبع غذایی مهمی برای جمعیت در حال افزایش بوده، بصورت تازه، فرآوری شده، در تغذیه دام و صنعت مورد استفاده قرار می­گیرد و به لحاظ محتوای پروتئین، کلسیم، ویتامین C و پتاسیم غنی می­باشد (بوون[۳]، ۲۰۰۳). تولید سالیانه بیش از ۵/۳ میلیون تن در کشور، این محصول را در ردیف مهم­ترین ماده غذایی قابل مصرف بعد از گندم قرار داده است (خزاعی و ارشدی، ۲۰۰۸).
متوسط مصرف سرانه در کشور بیش از ۳۵ کیلوگرم بوده و مصرف آن روز به روز در حال افزایش است و با توجه به روند رو به رشد جمعیت و گرانی سایر منابع غذایی، نیاز به تولید بیشتر این محصول اجتناب ناپذیر است (خزاعی و ارشدی، ۲۰۰۸).
با وجود مزایای بی­شمار، محصول سیب­زمینی به علت دارا بودن تکثیر رویشی، مستعد آلودگی به وسیله­ باکتری­ ها، قارچ­ها، ویروس­ها و ویروئیدها می­باشد که این عوامل بیماری­زا در اثر تکثیر به نسل­های رویشی بعد منتقل می­گردند. این آلودگی­ها می­توانند عملکرد و کیفیت بازار پسندی محصول را بطور موثری تحت تاثیر قرار دهند (تاور[۴] و همکاران، ۱۹۸۵).
در شرایط طبیعی کشت حدود ۲۵ ویروس و یک ویروئید سیب­زمینی را آلوده می­سازند که از این ویروس­ها، ویروس­های X، Y، A و S در آلوده­سازی سیب­زمینی تاثیرات بیشتری دارند. بر اساس مطالعات انجام شده خسارات ویروسی به محصول سیب­زمینی تا %۴۰ می­باشد (سدیکوئی[۵] وهمکاران، ۱۹۹۶).
یکی از راه ­هایی که تا حد زیادی مشکل کاهش عملکرد محصول سیب­زمینی در اثر پاتوژن­های گیاهی، مخصوصا ویروس­ها را برطرف می­ کند، استفاده از بذر سالم سیب­زمینی است (استروک[۶]، ۲۰۰۷). در سال­های اخیر، یک سیستم تولید غده بذری سیب­زمینی در شرایط کشت درون شیشه[۷] با بهره­ گیری از گیاهچه یا ریز­غده سیب­زمینی طراحی و بهره ­برداری شده است. چنین شیوه­ هایی امکان تکثیر سریع­تر و تأمین حجم انبوهی از غده­های بذری سالم و عاری از عوامل بیماری­زا در فاصله زمانی کوتاه را فراهم می­نمایند (بیوکما[۸] و زاگ[۹]، ۱۹۹۰). گیاهچه و غدهچه های عاری از عوامل بیماری زا در سیب­زمینی که از طریق کشت بافت تولید شده ­اند، می ­تواند به عنوان یکی از بهترین روش­ها در برنامه ­های تولید بذور گواهی شده مورد استفاده قرار گیرد (حسن­پناه، ۲۰۱۰).
با توجه به اهمیت سیب­زمینی در تولید اقتصاد و تغذیه مردم و نیاز ۷ میلیون ریز­غده در سال، همچنین اهمیت استفاده از بذر سالم در تولید محصول، که از جمله مهم­­ترین عوامل موثر در افزایش عملکرد محصول سیب­زمینی در واحد سطح می­باشد، انجام بررسی و تحقیق در این زمینه ضرورت دارد. بر این اساس، بایستی شرایط مناسب تهیه­ ریزنمونه­های عاری از عوامل بیماری­زا، تعیین شرایط فیزیکو شیمیایی برای رشد بهینه و تکثیر سیب­زمینی، تولید گیاهان از طریق ریزازدیادی و انتقال به خاک، تولید ریزغده در شرایط درون شیشه تعیین گردد تا در نهایت تهیه منشاء بذری سالم ارقام تدوین گردد و امکان تهیه و تولید منشاء­های بذری ارقام تجارتی موجود به صورت سالیانه بوجود آید (موحدی، ۲۰۱۱).
هدف از انجام این رساله شناسایی اثر هورمون­های رشد در شرایط درون شیشه بر روی تولید گیاهچه­های سیب­زمینی و به دنبال آن تولید ریزغده سیب­زمینی به منظور افزایش تعداد، اندازه و وزن ریزغدها است.
بهینه نمودن شرایط کشت جهت بهبود عملکرد گیاهچه­های سیب­زمینی در شرایط درون شیشه هدف دیگر از انجام این تحقیق می­باشد.
هم­چنین این تحقیق جهت دست­یابی به دانش فنی تولید ریزغده­های سالم (خفتگی مناسب، پژمردگی کمتر، قابلیت نگهداری مطلوب­تر و وزن مناسب ریز غده­ها) که به عنوان منشاء ریز غده­های بذری قلمداد می­شوند انجام می­گیرد.
در نهایت مقایسه رفتار رشد گیاهچه و عملکرد ریز غده­ی رقم­های زودرس و دیررس گیاه سیب­زمینی در شرایط یکسان تولید جهت تشخیص رقم­های با کارایی عملکرد بیشتر از جمله اهداف مورد بررسی در این تحقیق می­باشند.

 

        1. مبداء و تاریخچه سیب­زمینی:

       

       

 

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...