۷۵۰

۱۵۰

۴۵۰۰

والیزولاو و بام گاردنر

۷۵۰

شکل (۴-۱۲): نمودار مقاییسه میانگین، ضریب تغیرات و RMSE

شکل (۴-۱۳): نقاط درونیابی شده در استان کرمانشاه

خصوصیات اقلیمی استان:

–الف دما

دما بر شکل بارش در مناطق مختلف تاثیر دارد و با کاهش دما در ارتفاعات شکل بارش به صورت برف خواهد بود. متوسط حداقل دما طبق نقشه خطوط هم دما در استان کرمانشاه در شکل (۴-۱۴)، ۴ درجه سیلیوس و حداکثر درجه حرارات ۲۴ درجه سیلیوس می­باشد. با مقایسه نقشه خطوط هم دما و توپوگرافی مشاهده شد که خطوط هم دما با نقشه توپوگرافی مطابقت دارد که نشان دهنده رابطه بین دما و ارتفاع بوده که یک رابطه عکس می­باشد یعنی در ارتفاعات دما پایین­تر و در دشت­ها دما بیشتر است.

-ب بارش

نقشه خطوط هم بارش در استان کرمانشاه در شکل (۴-۱۵) نشان داده شده است. بیشترین مقدار بارش در استان کرمانشاه در ارتفاعات منطقه پاوه و نوسود که در واقع با میزان بارش ۸۰۰ میلی متر و کمترین میزان بارش در منطقه صد و سومار با مقدار ۲۰۰ میلی­متر بدست آمده است. همانطور که مشاهده می­ شود مراکز بارش در ارتفاعات و رشته کوه زاگرس می­باشد که نقش تعیین کننده این رشته کوه در میزان بارش استان را نشان می­دهد. دشت­های استان که در بین کوهای مرتفع قرار دارند با میزان بارش تقریبا ۵۰۰ میلی­متر در سال مناطق مستعدی برای کشاورزی بوده و همچنین رودخانه­های که در این مناطق وجود دارند از کوه­های اطراف سرچشمه می­گیرند که از آنها برای آبیاری در فصل گرم سال استفاده می­ شود.

شکل (۴-۱۴): خطوط هم دمای سالانه استان کرمانشاه

شکل (۴-۱۵): خطوط هم بارش سالانه استان کرمانشاه

پهنه بندی اقلیمی

پهنه بندی به روش سلیانینوف

روش سلیانینوف براساس نسبت بارش به گرما استوار است. اما از مزایای آن ساده بودن انجام محاسبات می­باشد. با بهره گرفتن از ضریب هیدروترمیک سلیانینوف، استان کرمانشاه به شش منطقه اقلیمی تقسیم شد که در شکل (۴-۱۶) نمایش داده شده است. ۱) اقلیم خشک قسمت­ های سومار و نفت شهر را در بر می­گیرد. ۲) اقلیم نیمه خشک شدید: قسمت­ های قصر شیرین، غرب گیلان غرب و غرب سرپل ذهاب را شامل می­ شود.۳) اقلیم نیمه خشک میانه: نیمه شرقی شهرستانهای گیلان غرب، سرپل ذهاب، اسلام­آباد و کنگاور، قسمت­ های جنوبی شهرستانهای کرمانشاه، هرسین و صحنه از این نوع اقلیم برخوردار می­باشند. ۴) اقلیم نیمه خشک ضعیف: این اقلیم از قسمت­ های شرقی استان شروع شده و تا انتهای رشته­کوهای زاگرس در غرب امتداد دارد که قسمت­ های عمده شهرستانهای کنگاور، سنقر، صحنه، کرمانشاه، دالاهو، اسلام آباد، روانسر و ثلاث را در بر می­گیرد. ۵) اقلیم نیمه مرطوب: بخش عمده شهرستانهای روانسر، جوانرود و قسمت­ های مرکزی شهرستان سنقر را شامل می­ شود. نتایج بدست آمده تا حدود زیادی با نتایج بدست آمده توسط رحیم زاده و همکاران (۱۳۹۱) مطابقت دارد.

شکل (۴-۱۶): پهنه بندی به روش سلیانینوف

نمودار هایترگراف

با توجه به اهمیت دو پارامتر هواشناسی دما و بارش در تعیین اقلیم منطقه و به جهت شناسایی موثرترین این دو پارامتر در یک منطقه از نمودار هایترگراف (شکل ۴-۱۸) استفاده می­ شود. عریض بودن نمودار نشان دهنده تغیرات شدید دما و طویل بوده نمودار نشان دهنده تغییرا ت شدید بارش می­باشد [۳۰]. نمودار هایترگراف استان کرمانشاه عریض بوده و نشان می­دهد که تغییرات دما ماه­های سال شدید بوده که نشان دهنده زمستانهای سرد و تابستانهای گرم در منطقه است. طویل بودن نمودار هایترگراف استان کرمانشاه نشان می­دهد که اکثر بارش استان در یک دوره اتفاق افتاده که با توجه به شکل (۴-۱۷) بیشتر بارش استان در فصل زمستان بوده و سهم بارش تابستانه کمتر از یک درصد است که نتایج آنالیز هایترگراف را تایید می­ کند.
شکل (۴-۱۷): نمودار درصد بارش فصلی استان کرمانشاه
شکل (۴-۱۸): نمودار هایترگراف استان کرمانشاه

پهنه بندی به روش دمارتن اصلاح شده

ضریب دمارتن از رابطه بین درجه حرارت و بارش سالانه بدست می ­آید. این ضریب مقدار خشکی مناطق را نشان می­دهدو مناطق را به شش اقلیم خشک، نیمه خشک، مدیترانه­ای، نیمه مرطوب، مرطوب و بسیار مرطوب تقسیم می­ کند [۳۰]. با بهره گرفتن از مقدار سالانه بارش و متوسط دمای سالانه در ۶۲۲ نقطه درونیابی شده مقدار ضریب خشکی دمارتن محاسبه و نقشه آن در شکل (۴-۱۹) ترسیم شد. با توجه به نقشه اقلیمی دمارتن استان کرمانشاه مشخص شد که کل شهرستان قصر شیرین دارای اقلیم خشک گرم است. شهرستانهای سرپل ذهاب، ثلاث، گیلان­غرب اقلیم نیمه خشک گرم، قسمت­ های از کرمانشاه، اسلام­آباد، جوانرود و پاوه اقلیم نیمه خشک معتدل دارند. بخش عمده دشت­های استان دارای اقلیم مدیترانه­ای معتدل می­باشند که نشان دهنده شرایط مناسب این مناطق برای کشاورزی است. بخش عمده شهرستانهای کنگاور، سنقر، صحنه، هرسین، دالاهو،جوانرود و پاوه اقلیم نیمه مرطوب و مرطوب سرد دارند. با مقایسه نقشه خطوط هم ارتفاع و ضریب خشکی دمارتن مشخص شد که تنها مناطق بسیار مرتفع در استان دارای اقلیم خیلی مرطوب سرد است همچنین اقلیم منطقه با توپوگرافی استان در ارتباط تنگاتنگی می­باشد.

شکل (۴-۱۹): پهنه بندی اقلیمی استان کرمانشاه به روش دمارتن اصلاح شده

طبقه بندی اقلیمی کوپن

سیستم طبقه بندی کوپن مورد قبول اکثر اقلیم شناسان می­باشد. این روش بر اساس رابطه بین بارندگی-مقدار و توزیع آن در طول سال و درجه حرارت استوار است. نقشه اقلیمی استان کرمانشاه به روش کوپن در شکل (۴-۲۰) آورده شده است. سه منطقه اقلیمی در استان کرمانشاه با روش کوپن مشخص شده که به شرح زیر می­باشد: ۱) اقلیم بیابانی: اقلیم بیابانی قسمت غربی استان را در بر می­گیرد که مطابقت زیادی با طبقه بندی اقلیمی به روش­های سلیانینوف و دمارتن دارد. این منطقه اقلیمی از سمت شرق با رشته کوه زاگرس در ارتباط بوده و ارتفاع این منطقه با توجه به نقشه توپوگرافی کمتر از هزار متر می­باشد. ۲) اقلیم استپ: بخش عمده استان کرمانشاه دارای اقلیم استپی بوده که ارتفاع آن از ۱۰۰۰ تا ۱۶۰۰ متر از سطح دریا متغیر می­باشد و می­توان نتیجه گرفت که بخش عمده دشت­های استان در این پهنه اقلیمی قرار دارند. اقلیم استپ بدست آمده با روش کوپن با اقلیم مدیترانه­ای با روش دومارتن و با بخش زیادی از اقلیم نیمه خشک ضعیف بدست آمده از روش سلیانینوف مطابقت دارد. ۳) اقلیم معتدل با تابستانهای خشک: اقلیم معتدل با تابستانهای خشک بیشتر مناطق مرتفع با ارتفاعی بیش از ۱۶۰۰ متر از سطح دریا را به خود اختصاص می­دهد. اقلیم معتدل با تابستانهای خشک با اقلیم نیمه مرطوب و مرطوب بدست آمده با روش دمارتن و سلیانینوف مطابقت دارد.

شکل (۴-۲۰): پهنه بندی اقلیمی به روش کوپن

انتخاب مناسبترین سری دادهای هواشناسی

قبل آنالیز پروکراستس چهار سری متغیر که با روش های مختلف انتخاب شده بودند با بهره گرفتن از آنالیز KMO مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج آنالیز KMO برای چهار سری متغیر در جدول (۴-۷) آورده شده است که مقدار KMO برای هر چهار سری ۹۸/۰ بدست آمده است که با توجه به جدول (۳-۱۵) نشان دهنده نحوه درست انتخاب متغیرها و همچنین تناسب عالی داده ­ها برای آنالیز تحلیل عاملی می­باشد [۷۰].
جهت تعیین مناسبترین سری پارامتر از بین چهار سری انتخاب شده از روش آقای کرزانوفسکی که در سال ۱۹۸۷ ارائه نمودند استفاده شد. روش کرزانوفسکی با معیاری به اسم پروکراستس سنجیده می­ شود و اساس آن تشابهات بین سری داده ­های اصلی (کل داده ­ها) و سری داده ­های انتخابی می­باشد. مقدار عددی معیار پروکراستس که برای سری پارامترهای مختلف منتخب بدست آمده و در جدول (۴-۷) نمایش داده شده است. مقادیر ضریب پروکراستس بدست آمده برای چهار سری داده اختلاف زیادی با هم ندارند و در واقع نتایج نشان می­دهد که هر چهار سری متغیر مناسب می­باشند، که با نتایج بدست آمده از آنالیز KMO مطابقت دارد. مقدار پروکراستس نشان می­دهد که مناسب­ترین پارامترها برای پهنه بندی اقلیمی پارامترها می­باشد که بر اساس پوشش گیاهی انتخاب می­شوند و در واقع حاکی از نقش اقلیم بر گسترش گونه­ های گیاهی دارد که با نتایج مقدم (۱۳۷۷)، هیل (۱۹۹۱)، کروسیفیکس (۲۰۰۵) و موریسون و ماریکرفت (۲۰۰۶) مطابقت دارد. با توجه به نتایج بدست آمده، سری متغیرهای که براساس رشد پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه انتخاب شده بودند با مقدار عددی۱۰^۳×۰۱۰۸/۱برای معیار پروکراستس که کمترین مقدار ضریب پروکراستس در بین چهار سری متغیر بوده و مقدار KMO، ۹۸/۰ به عنوان مناسبترین گروه داده ­ها جهت تحلیل عاملی و انجام آنالیزهای بعدی انتخاب می­ شود.
جدول (۴-۷): مقادیر KMO و ضریب پروکراستس برای چهار سری داده ­های انتخاب شده

سری پارامترها

ضریب پروکراستس

مقدار KMO

پارامترهای که در سایر مطالعات استفاده شده ­اند