۳-تورم-افزایش شاخص قیمت های داخلی باعث نوسان در بازار بورس می‌شود .تورم باعث کاهش بازده واقعی سهام شده و نرخ سود آوری واحد های تولیدی و تجاری را کاهش می دهد.
۴-اوضاع و احوال اقتصادی – بازار بورس همچنین تحت تاثیر اوضاع و احوال اقتصادی قرار می گیرد . زمانی که اقتصاد در حالت رونق و شکوفایی است بازار بورس هم از رونق و گرمی بر خوردار است و بر عکس در حالت رکود و کسادی اقتصاد فعالیت های بازاربورس هم دچار رکود می گردد(باوندپور،۱۳۸۹).
۵-نرخ بهره-از آنجا که نرخ بهره یک هزینه سرمایه گذازی است بالا بودن آن باعث کاهش سود آوری واحد های تولیدی و تجاری می گرددو در نتیجه ارزش سهام آن ها سقوط می کند . از طرف دیگر بالا بودن نرخ بهره باعث هدایت سرمایه ها بطرف سیستم بانکی شده که باز بازار بورس را دچار مشکل می سازد .
۶-ثبات سیاسی-بی ثباتی سیاسی و عدم امنیت در جامعه علاوه برسقوط بازار بورس اقتصاد را هم نابود می‌کند .در زمانی که نا امنی و بی ثباتی بر جامعه حاکم است نه تنها کسی تمایل به سرمایه گذاری و خرید سهام نداشته بلکه سرمایه خویش را هم از کشور خارج می کند .
۷- تحریم های اقتصادی –تحریم و بایکوت های اقتصادی که گاهی برای کشوری رخ می دهدباعث سقوط ارزش سهام در بازا ر بورس و ایجاد رکود در آن می‌شود .

۸- قوانین و مقررات دولتی –قوانین و مقررات اقتصادی و سیاست هایی که گاهی دولت ها در پیش می‌گیرند باعث رکود بازار بورس و ایجاد نوسان در آن می‌شود .
با توجه به آنچه که در خصوص بازار بورس اوراق بهادار و چگونگی کارایی و حرکت آن گفته شد این سؤال مطرح می گردد. آیا روند حرکت بورس اوراق بهادار تهران نامانا بوده و از گام تصادفی پیروی می‌کند یا مانا است و از میل باز گشت به میانگین تبعیت دارد. این سؤال و پرسشی است که بایستی به آن پاسخ داده شود. و هدف این تحقیق هم پاسخ دادن به این پرسش است.

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بررسی پدیده‌ها و موضوعات اقتصاد ی اجتماعی و سیاسی زمانی احساس می شوند و ضرورت پیدا می‌کنند که انسان به درجه ای از آگاهی و کنجکاوی می رسد و این سؤال برای او مطرح می گردد که پدیده یا موضوع مورد نظر چه تأثیری بر زندگی اجتماعی او داشته یا حل مسئله چه کمکی به رفع مشکل جامعه می‌کند(باوند پور ۱۳۸۹). یکی از موضوعاتی که همواره توجه اقتصاددانان و صاحبنظران امور مالی را به خود جلب نموده و از نظر جامعه هم از اهمیت و ضرورت بالایی بر خوردار است بورس اوراق بهادار می‌باشد بازار بورس اوراق بهادار در رشد اقتصاد و حل بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی می تواند نقشی حیاتی ایفا کند. این بازار باعث مشارکت هرچه بیشتر مردم در تأمین سرمایه مالی واحدهای صنعتی و سهیم شدن آنها در مالکیت شرکت ها، کنترل تورم، رشد تولید ناخالص ملی، افزایش تعهد مدیریت نسبت به سهامداران و در نهایت ارتقا کارایی اقتصادی می گردد.در مورد عملکرد بورس و روند حرکت آن اختلاف نظر بین محققین و پژوهشگران وجود داشته است عده ای با بررسی حرکت بورس در کشوری و در یک مقطع زمانی خاص مانایی حرکت بورس را ثابت کرده اند و برخی هم در کشوری دیگر به نتیجه ای عکس یعنی حرکت نامانایی دست یافته اند.حرکت مانایی به فقدان کارایی و حرکت نامانایی به کارایی بازار بورس اوراق بهادار اشاره دارد.
با توجه به پژو هش ها و مطالعاتی که صاحب نظران در خصوص کارایی بورس اوراق بهادار در کشور ها از جمله ایران انجام داده اند این احساس بوجود آمد عملکرد بورس اوراق بهادار تهران را در یک دوره طولانی و در سطح جامع تری بر رسی گردد واین ضرورت برای محقق پیش آمد که روند حرکت بورس اوراق بهادار تهران را از نظر کارایی بار دیگر بر رسی نماید .در خصوص روند حرکت بورس تهران بطور جامع و در یک دوره زمانی طولانی می توان گفت خلاء تحقیقاتی وجود داشته و کمتر افرادی به این امر پرداخته اند. این تحقیق در صدد آن است تصویری دقیق و جامع از روند حرکت بورس در دهه گذشته ارائه دهد. اهمیت و فایده این بررسی از چند نظر مورد توجه است. ۱) روشن شدن نوع حرکت بورس اوراق بهادار تهران که آیا حرکت مانا است وبا ناهنجاری هایی مواجه است یا حرکت ناماناست یعنی روندی عقلانی دنبال می کند و از کارایی برخودار است . ۲) اثر بخش بودن این تحقیق برای مطالعات بعدی و شناخت بیشتراز بورس اوراق بهادارتهران . ۳) شناسایی روند حرکت بورس اطلاعات مفیدی در اختیار سرمایه گذاران قرار داده تا بر اساس آن تصمیم گیریهای درست انجام داده ونسبت به آینده سرمایه خود اطمینان حاصل نمایند.

۱-۴ اهداف تحقیق

۱-هدف اصلی: ارزیابی فرضیه بازار کارا در بورس اوراق بهادار تهران .
۲- اهداف فرعی شامل
الف- تعیین وجود یا عدم وجود فرضیه بازار کارادر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران .
ب- تعیین وجود یا عدم وجود فرضیه بازارکارادرشاخص بازده – قیمت بورس اوراق بهادار تهران .
۳-هدف کاربردی:
دادن آگاهی و اطلاعات بیشتربه محققین و سرمایه گذاران در خصوص چگونگی روند حرکت بورس اوراق بهادار تهران.
کاربران این تحقیق کارگزاران، سرمایه گذاران، بانک‌ها، اعتباردهندگان و دستگاه‌های قانون گذاری می‌باشد که به نحوی با بورس اوراق بهادار مرتبط هستند.

۱-۵ فرضیات تحقیق

پس از انتخاب و تعریف مسئله محقق بایستی تصویری از ذهن خود در بارۀ چگونگی متغیرها و روند حرکت و رابطه بین آنها ارائه دهد تا از صحت و سقم آنها اطمینا
ن حاصل کند از این نظر به مطرح کردن سؤالات یا فرضیات می پردازد.فرضیه سازی مرحلۀ ای حساس استچرا که نقش راهنما را دارد. فرضیه حدس یا گمان عالمانۀ محقق در بارۀ ماهیت، چگونگی، رابطه پدیده ها یا متغیرهای مورد نظر است. در واقع فرضیه حدس و گمانی است موقتی که درست بودن یا نبودن آن باید مورد آزمایش قرار گیرد. در کار تحقیق هیچ اصراری نیست که فرضیه ها حتماً پذیرفته شوند بلکه ما آنها را آزمون می کنیم و گاهی رد فرضیه کمکی علمی به کار تحقیق می کند زیرا راه دیگری برای کشف واقعیات نشان می دهد.
با توجه به اهداف تحقیق فرضیات زیر مطرح می‌شود .
۱- درشاخص کل بورس اوراق بهادار تهران فرضیه بازارکارا وجود ندارد.
۲-درشاخص قیمت- بازده بورس اوراق بهادار تهران فرضیه بازارکارا وجود ندارد.

۱-۶ متغیرهای تحقیق

متغیرهای مطرح شده درتحقیق دو دسته هستند .دسته اول متغیرهای اصلی که نقش کلیدی و مهم در بروز پدیده یا حادثه مورد نظر دارند. در فرضیه ها آمده‌اند، شامل شاخص کل بورس اوراق بهادار، شاخص قیمت بازده و فرضیه بازار کارا یا گام تصادفی می باشند.
دسته دوم متغیر های جانبی که موضوع اصلی تحقیق را تشکیل نمی دهند بلکه در صحنه تحقیق به شکل‌های مختلف حضور دارند که گاهی آن ها را متغیرهای زمینه ساز گویند متغیرهایی هستند که بر روند حرکت بورس اوراق بهادار تاثیر گذارده شامل عوامل اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی می باشند که در اینجا به تعریف مفهومی و عملیاتی آن‌ها می پردازیم. که به عنوان متغیرهای زمینه ساز نام برده می‌شود.

تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و متغیر ها

۷-۱-۱- شاخص کل^[۳۰]

تعریف مفهومی:
شاخص کل اوراق بهادار که در لاتین بهtepixمعروف است روند عمومی قیمت کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را نشان می دهد.یاتغییرات قیمت های بورس اوراق بهادار از سال پایه تا سال جاری را نشان می دهد(سازمان بورس اوراق بهادار ایران).
این شاخص در سال ۱۹۹۰، به طور کلی سهم شاخص قیمتtepix به عنوان شاخص اصلی حرکت قیمت سهم به بازار معرفی شده استtepix. ارزش بازار وزن شده از قیمت تمام سهمی است که در هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران ظاهر شده است و هر دو دقیقه یک بار اندازه می‌شود(مهربانپورودیگران،۲۰۱۱،ص۷۸۵).

۷- ۱- ۲- شاخص بازده نقدی – قیمت^[۳۱]

شاخص بازده نقدی –قیمت یا^[۳۲]این شاخص که به شاخص درآمدی هم معروف است نشانگر چگونگی تغییرات بازده سهام در بورس در یک دوره زمانی است. یا نشان دهنده بازده بدست آمده از سرمایه گذاری‌ها در بازار بورس می باشد(ساز مان بورس اوراق بهادار ایران).
این شاخص در سال ۱۹۹۸، یک شاخص برای اندازه گیری نرخ بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران معرفی شد.

۷-۱-۳- فرضیه بازارکارا یانامانایی^[۳۳]

نامانایی یا نا ایستایی زمانی است که حرکت یک متغیر تابع عوامل پیش بینی نشده است . یا متغیر حرکتی بر اساس اصول اقتصادی و ساز و کار بازار در طی زمان دارد.نامانایی در بورس زمانی است که قیمت های سهام بر اساس اطلاعات و شرایط رقابتی تعیین می‌شود در حالت نامانایی قیمت های سهام تابعی از ریسک و بازده اوراق بهادار است(تهرانی ،۱۳۸۷).

۱-۸ مدل تحقیق

با توجه به سوالات و فرضیات مطرح شده و متغیر های اقتصادی،اجتماعی و سیاسی تاثیر گذار بر روند بورس اوراق بهادار که به آن ها اشاره شد . می توان مدلی به صورت زیر تنظیم می گردد. مدل در واقع پلی است بین ذهنیت محقق و واقعیات موجود .

(باوندپور، ۱۳۸۹)

عوامل اقتصادی

عواملی هستند که مکانیزم و ریشه اقتصادی داشته و از ساز و کار بازار یا قانون عرضه و تقاضا پیروی می‌کنند. و باعث تغییر در روند حرکت بورس اواراق بهادار می‌شوند مهم‌ترین آنها تغییرات نرخ ارز، وضعیت تراز خارجی، نرخ تورم، نرخ بهره، درجه پویایی اقتصاد، قوانین و مقررات و سیاست‌های مالی است.

نرخ ارز^[۳۴]

ارز در لغت به معنای بهاء و پول خارجی است(فرهنگ عمید ).
نرخ ارز عبارت است از نسبت بهای پول خارجی به پول داخلی. اگر پول خارجی را دلار فرض کنیم نرخ ارز عبارت است از نسبت دلار به ریال یعنی در مقابل یک دلار چند ریال پرداخت می‌شود(منوچهر فرهنگ ،۱۳۶۹ ).افزایش نرخ ارز از یک طرف باعث افزایش هزینه واردات مواد اولیه ،کالاهای واسطه ای و سرمایه‌ای می‌گردد که سودآوری واحدهای تولیدی و صنعتی را کاهش می‌دهد و از جانب دیگر بالارفتن نرخ ارز باعث تورم و کاهش تقاضا برای کالاهای تولیدی شده که باز تاثیر منفی بر فعالیت اقتصادی دارد.

تراز خارجی^[۳۵]