با تعمقی در منابع موجود در مورد یوگا به آسانی متوجه این مطلب می­شویم که یوگا نه تنها به عنوان ورزشی مفید برای سلامت جسم، بلکه به طریق اولی مؤثر بر روح و روان است و ادعا می­ شود که از مسیر هدایت ذهن و روح انسان را به سلامت جسمی هم رهنمون می­سازد. به نظر عده­ای یوگا صرفاً یک ورزش نیست، بلکه نگرشی همه جانبه به زندگی و تلاشی است برای یافتن زندگی با آرامش بیشتر(مهدوی پور،۱۳۷۸).

تحقیقات نشان می دهد که تمرینات یوگا با افزایش توان سازگاری دستگاه­های روانی،عصبی،ایمنی،شناختی و تعدیل سیستم عصبی خودکار و افزایش پایداری جسمی و مقاومت بدن و تعدیل سیستم ایمنی می ­تواند بر احساس سلامت کلی بدن تأثیر گذار باشد(پارشاد،۲۰۰۴).
همانطور که مشاهده می­کنیم پژوهشهای بسیاری در زمینه تأثیر یوگا بر روی افراد به خصوص بیماران مختلف درداخل و خارج از کشور انجام شده است و اکثر این پژوهشها بر مؤثر بودن یوگا دربهبود کیفیت زندگی، بهبود عملکرد روحی-روانی و فیزیکی، بهبود روابط اجتماعی، افزایش تمرکز و کاهش استرس و اضطراب و مؤثر بودن آن در درمان بیماری­های مختلف اذعان دارند. با این وجود جای تحقیقات بیشتر در برخی زمینه­ ها خالی است به­خصوص در زمینه تآثیر یوگا بر بیماری­های مزمن و طولانی مدت مانند سرطان.لذا در این تحقیق بر آنیم که تأثیر یوگا بر امید به زندگی و تاب آوری بیماران سرطانی رابسنجیم.
فصل سوم:
روش شناسی پژوهش
۳-۱ مقدمه:
نحوه جمع­آوری اطلاعات و روش­های به­کار گرفته شده برای کارهای تحقیقاتی و طریقه تجزیه و تحلیل داده ­ها از مهم­ترین بخش­های یک پژوهش می­باشد. در این فصل روش تحقیق، جامعه، نمونه و ابزار آماری پژوهش، چگونگی جمع­آوری داده ­ها و روش تجزیه و تحلیل داده ­های پژوهشوهمچنین ویژگی پرسشنامه ­ها بیان می­گردد.
۳-۲ روش تحقیق :
روش تحقیق با توجه به موضوع از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ شیوۀ اجرا نیمه تجربی و از لحاظ نوع گردآوری اطلاعات به شکل میدانی است.
۳-۳ جامعه آماری پژوهش:
جامعه آماری این پژوهش شامل تمام زنان سرطانی بهبود یافته در اردیبهشت و خرداد ماه سال ۱۳۹۳در شهر زنجان است که نام آنها در انجمن خیریه حمایت از بیماران سرطانی مهرانه زنجان ثبت گردیده. این افراد همگی جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی انجام داده و هم­اکنون برای چکاپ ماهانه به پزشک آنکولوژی مراجعه می­ کنند.
۳-۴ نمونه آماری و روش نمونه گیری:
نمونه آماری این تحقیق تعداد ۴۰ بیمار سرطانی بهبودیافته زن می­باشد که نام آنها در انجمن حمایت از بیماران سرطانی مهرانه زنجان ثبت گردیده و داوطلب همکاری با طرح بودند که به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند که پس از انجام مصاحبه حضوری با آنها به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند.
۳-۵متغییرهای پژوهش:
متغییر مستقل در این پژوهش هشت هفته تمرینات یوگا و متغییرهای وابسته مولفه تاب آوری و امید به زندگی می باشد.
۳-۶ ابزار گردآوری اطلاعات:
۳-۶-۱ مقیاس تاب­آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC؛ کانر-دیویدسون، ۲۰۰۳)
این مقیاس یک ابزار ۲۵ سؤالی است که سازه تاب­آوری را در اندازه­ های پنج درجه­ای لیکرت از صفر(کاملاُ غلط) تا چهار(کاملاُ درست) می­سنجد.حداقل نمره تاب­آوری آزمودنی در این مقیاس صفر و حداکثر نمره وی صد است. روایی مقیاس (به روش تحلیل عوامل و روایی همگرا و واگرا) و پایایی (به روش بازآزمایی و آلفای کرونباخ) توسط سازندگان آزمون در گروه ­های مختلف عادی و در مخاطراه احراز شده است(کانر و دیویدسون،۲۰۰۳). گر چه نتایج تحلیل عاملی اکتشافی وجود پنج عامل ( شایستگی/استحکام شخصی، اعتماد به غرایز شخصی/تحمل عواطف منفی، پذیرش مثبت عواطف/روابط ایمن، مهار و معنویت) را برای مقیاس تاب­آوری تأکید کرده است، چون پایایی و روایی زیرمقیاس­ها هنوز به طور قطع تأیید نشده­اند در حال حاضر فقط نمره کلی تاب­آوری برای هدف­های پژوهشی معتبر محسوب می­ شود(کانر و دیویدسون،۲۰۰۳). درایران جوکار(۱۳۸۶) پایایی مقیاس را با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ ۹۳/. گزارش کرده است. نتایج حاصل از پژوهش جوکار با یافته­های دیگر پژوهش­هایی که روایی و پایایی این مقیاس را بررسی کرده ­اند، نزدیک است(سامانی، جوکار و صحراگرد، ۱۳۸۶ و محمدی،۱۳۸۴).اعتبار این سازه در ایران در سال ۱۳۸۶ توسط بشارت تأیید شده است.همچنین مشعل­پور در سال ۱۳۸۹ از طریق همبسته نمودن آن با مقیاس سرسختی روان­شناسی با محاسبه ضریب همبستگی ۶۴% نشان داده که این سازه از اعتبار نسبتاُ بالایی برخوردار است(بشارت،۱۳۸۹).
۳-۶-۲ مقیاس امید اسنایدر(۱۹۹۱)
این مقیاس شامل ۱۲ سؤال است که برای سنین ۱۵ سال به بالا طراحی شده است که دارای دو خرده مقیاس تفکر عامل و راهبرد می­باشد و مدت زمان کوتاهی (حدود پنج دقیقه)برای پاسخ دادن به آن کفایت می­ کند.برای پاسخ دادن به هر سؤال،پیوستاری از ۱(کاملأ غلط)تا ۴(کاملأ درست) درنظر گرفته شده است.سؤالات ۳، ۵، ۷ و۱۱ نمره­گذاری نمی­شوند و مربوط به حواس­پرتی­اند.سؤالات ۱، ۴ ،۶ و۸ مربوط به خرده مقیاس راهبردو سؤالات۲، ۹، ۱۰ و۱۲ مربوط به خرده مقیاس تفکر عامل می­باشند.نمرات امید حاصل جمع این دو خرده مقیاس است.بنابراین مجموع نمرات می ­تواند بین ۸ تا ۳۲ قرار گیرد.اسنایدر و همکاران(۲۰۰۰) اعتبار این سازه را از طریق بازآزمایی بعد از ۳ هفته ۸۵% وبرای زیر مقیاس تفکر عامل ۸۱% و برای مسیرها۷۴% گزارش کرده ­اند(خلجی،۱۳۸۶).لوپز و اسنایدر(۲۰۰۷) همسانی درونی مقیاس را از طریق آلفای کرونباخ ۷۴% تا ۸۴% و ضریب اعتبار آن را با روش باز­آزمایی۸۰% گزارش کرده ­اند(کوهساریان،۱۳۸۷).هماهنگی سؤال­های این مقیاس با نظریه امید اسنایدر نشان­دهنده روایی محتوای خوب آن است(گروال و پورتر،۲۰۰۷).همبستگی مثبت معنادار بین این مقیاس با عاطفه مثبت، خوش­بینی، رضایت از زندگی و عزت نفس و همبستگی منفی معنادار با اضطراب و بدبینی نیز به­دست آمده است(عبدالخالد و اسنایدر،۲۰۰۷). در روایی سازه از طریق تحلیل عاملی با اجرای آن در مورد۶۷۶ آزمودنی(۲۹۵ بیمار روانی،۱۱۲ بزهکار و ۲۹۶ دانش ­آموز) دو مؤلفه تفکر عامل و مسیرها به­دست آمده است(براور و همکاران،۲۰۰۸). در ایران نیز این مقیاس مورد هنجاریابی قرار گرفته و پایایی مناسبی را کسب کرده است. به عنوان مثال علوی(۱۳۸۵) در پژوهش خود برای این مقیاس آلفای کرونباخ برابر با ۷۵% به­دست آورده است. همچنین نصیری و جوکار(۱۳۸۷) در پژوهش خود برای خرده مقیاس مسیرها ضریب آلفای کرونباخ۶۲% و برای خرده مقیاس تفکر عامل ضریب ۷۴% را به­دست آورده­اند.
۳-۷ چگونگی جمع آوری داده های پژوهش:
نمونه­های تحقیق که شامل ۴۰ بیمار سرطانی بهبودیافته زن بودند به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند.سپس پرسشنامه ­های تاب­آوری و امید به زندگی در اختیار آنها قرار گرفت. پس از پر کردن پرسشنامه ­ها بر اساس نمرات تاب­آوری و امید به زندگی، آزمودنی­ها به دو گروه همسان (۲۰ نفر آزمایش و۲۰ نفر گواه) تقسیم شدند. قبل از پرکردن پرسشنامه ­ها توضیحات لازم و دستورالعمل­های مربوط به پر کردن اطلاعات پرسشنامه ­ها به بیماران داده شد. و بعد از پرکردن آنها پرسشنامه ­ها جمع­آوری گردید و سپس هشت هفته تمرینات یوگا به صورت هفته­ای دو جلسه وهر جلسه به مدت یک و نیم ساعت زیر نظر مربی مجرب برای گروه آزمایش گذاشته شد. در این مدت گروه گواه هیچ ورزش خاصی انجام ندادند. سپس در پایان این دوره دوباره پرسشنامه ­های امید به زندگی و تاب­آوری بین افراد توزیع شد.نهایتا این دو گروه براساس پاسخ هایی که به پرسشنامه ­ها داده بودند با هم مقایسه شدند.
۳-۸ روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش:
در این پژوهش ابتدا آمار توصیفی جهت توصیف اطلاعات استفاده شده است، بر این مبنا داده ­های حاصل از پژوهش در جداول و نمودار­های مربوطه نشان داده می­ شود.سپس تحلیل داده ­ها مبتنی بر استنباط آماری صورت می­گیرد. در بخش توصیف داده ­ها از میانگین و انحراف استاندارد و در بخش استنباطی،با بهره گرفتن از نرم افزار spss داده ­های مربوط به آزمون کواریانس یک طرفه و دو طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که از روش پیش آزمون و پس آزمون در گروه گواه و آزمایش با سطح معناداری p0/05استفاده شده است.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش
۴-۱ مقدمه
در این فصل داده های پژوهش با بهره گرفتن از روش های علمی مورد بررسی و ارزیابی قرار می­گیرد. هدف از جمع­آوری اطلاعات بدست آمده از سؤالات و طبقه ­بندی آنها، شناخت کامل متغیرها و روابط بین آنها است تا بتوان متناسب با اهداف پژوهش جمع­بندی و نتیجه گیری نمود. تجزیه و تحلیل داده ­ها در این فصل در دو بخش انجام شده است. ابتدا نتایج توصیفی جهت مرتب کردن اطلاعات استفاده شده است. بر این مبنا داده ­های حاصل از پژوهش در جداول مربوطه نشان داده می­ شود، سپس در بخش دوم با بهره گرفتن از آمار استنباطی هر یک از فرضیه ­ها بررسی شده اند.
۴-۲ نتایج توصیفی
۴-۲-۱ مقطع تحصیلی
جدول۴-۱ توزیع فراوانی و درصد آزمودنیها به تفکیک مقطع تحصیلی