۳-۱ – مقدمه

تحقیق را می توان یک فعالیت سیستماتیک تعریف کرد که به کشف و پروراندن مجموعه ای از دانش سازمان یافته معطوف است . ‌بنابرین‏ تحقیق عبارت است از : تجزیه و تحلیل و ثبت عینی و سیستماتیک مشاهدات کنترل شده که ممکن است به پروراندن قوانین کلی ، اصول یا نظریه هایی بیانجامد و به پیش‌بینی یا احتمالاً به کنترل نهایی رویدادها منتج شود . (بست ، ۱۳۷۱ ، ص ۳۵)

به طور کلی روش تحقیق در علوم اجتماعی و رفتاری ، روشی جدا از سایر علوم نیست . علوم اجتماعی نیز مانند سایر علوم ، متکی به روش تجربه و روش مشاهده است . آنچه که در این دسته از علوم بیشتر به آن توجه می شود ، جنبه انسان بودن مورد مطالعه است . به طور مثال در علوم فیزیکی کلیه عوامل در اختیار محقق قرار می‌گیرد و تجربه و آزمایش علمی بنا به میل و اراده او انجام می شود ، ولی در علوم اجتماعی هیچ مجوزی برای آزمایش روی انسان‌ها نداریم . در علوم انسانی چون مطلب مورد مطالعه انسان‌ها هستند ، ناچاریم که بیشتر به مشاهده بپردازیم و چگونگی فعالیت‌های انسانی را از طریق مقایسه شرایط حال و گذشته آنان بررسی و تفسیر کنیم . در روش تحقیق منظور از روش، مجموعه فعالیت‌هایی است که برای رسیدن به هدفی خاص صورت می‌گیرد و پژوهش در واقع ابزارهایی برای دستیابی به واقعیت به شمار می‌روند . در هر پژوهش پژوهشگر تلاش می‌کند تا مناسب ترین روش را انتخاب نماید . و آن روشی است که مناسبتر از روش های دیگر واقعیت را کشف کرده و روابط موجود بین متغیرها را نشان می‌دهد (نبوی ، ۱۳۷۶، ص۲۳)

• 1. روش تحقیق :

دستیابی به ‌هدف‌های‌ علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد . به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می‌یابد نه موضوع تحقیق . (خاکی، ۱۳۸۴، ص۱۵۵) . روش تحقیق به عنوان یک فرایند نظام مند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا راه حل یک مسأله تعریف شده است . (خاکی، ۱۳۸۴، ص۲۰۱) .

به طور کلی روش های تحقیق در علوم رفتاری را می توان با توجه به دو ملاک، هدف تحقیق و نحوه گردآوری داد ه ها، تقسیم بندی کرد .

۳-۲-۱ – دسته بندی تحقیقات برحسب هدف

تحقیقات علمی ‌بر اساس هدف تحقیق به سه دسته تقسیم بندی می شود : بنیادی، کاربردی، تحقیق و توسعه

۳-۲-۱-۱- تحقیق بنیادی

هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه ها ، تبیین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموعۀ دانش موجود در یک زمینه خاص .

۳-۲-۱-۲ -تحقیق کاربردی

هدف تحقیقات کاربردی توسعۀ دانش کاربردی در یک زمینۀ خاص است . به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می شود .

۳-۲-۱-۳ -تحقیق و توسعه

فرآیندی است که به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده آموزشی انجام می شود . هدف اساسی این نوع تحقیقات تدوین یا تهیۀ برنامه ها، طرحها و امثال آن است، به طوری که ابتدا موقعیت نامعین خاصی مشخص شده و ‌بر اساس یافته های پژوهشی، طرح یا برنامۀ ویژۀ آن تدوین و تولید می شود. (سرمد و دیگران، ۱۳۷۹، ص ۷۹) .

۳-۲-۲ – دسته بندی تحقیقات برحسب نحوۀ گردآوری داده ها

تحقیقات علمی را ‌بر اساس چگونگی به دست آوردن داده های مورد نیاز می توان به دو دسته تقسیم کرد : تحقیق توصیفی (غیر آزمایشی) و تحقیق آزمایشی

۳-۲-۲-۱- تحقیق توصیفی (غیر آزمایشی)

در تحقیقات توصیفی محقق می‌تواند به ارزیابی شرایط کار ، موقعیت پدیده ، روش های کار ، عقاید و اطلاعات جمعیت شناسنامه بپردازد و در صورت لزوم روابط بین متغیرهای مورد مطالعه را بررسی و شناسایی کند . در این تحقیقات نوعاً از روش های مطالعه کتابخانه ای و بررسی متون و محتوای مطالب و نیز روش های می‌دانی نظیر پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده استفاده می شود . اجرای تحقیق توصیفی می‌تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد . بیشتر تحقیقات علوم رفتاری در زمرۀ تحقیق توصیفی به شمار می‌آید .

۳-۲-۲-۲ -تحقیق آزمایشی

به منظور برقراری رابطۀ علت معلولی میان دو یا چند متغیر از طرحهای آزمایشی استفاده می شود . برای این منظور ، ‌گروه‌های آزمایشی و کنترل مورد نظر قرار می گیرند و از طریق آن ها تفاوت های میان آزمودنی ها کنترل می شود . (سرمد و دیگران، ۱۳۷۹، ص ۹۱-۸۱) .

روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی از بعد هدف کاربردی و از نظر نوع روش زمینه یابی می‌باشد.

۳-۳ جامعه و نمونه آماری :

جامعه آماری عبارت است از تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخص باشند ، صفت مشخصه صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری ، مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد . هر بخش از جامعه آماری را نمونه آماری گویند که عبارت است از تعداد محدودی از اعضای جامعه آماری که بیانگر ویژگی های اصلی جامعه باشد (آذر، مومنی، ۱۳۸۰ ، ص ۱-۳ ).

در بسیاری از زمینه‌های کاربردی، محققان درصدد تعیین پارامترهای جامعه هستند ، ولی دسترسی به آن ها به طور مستقیم با سرشماری جامعه آماری امکان پذیر نیست . در چنین موقعیتهایی محققان ناچارند به نمونه هایی از جوامع آماری برای استنباط پارامترهای مورد نظر اکتفا کنند (آذر، مومنی، ۱۳۸۰ ، ص ۱-۳)

نمونه عبارت است از مجموعه ای از نشانه ها که از یک قسمت ، یک گروه یا جامعه ای بزرگتر انتخاب می شود، به طوری که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی‌های آن قسمت ، گروه یا جامعه بزرگتر باشد . (خاکی، ۱۳۸۴، ص ۲۷۳)

جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان سازمان آموزش فنی و حرفه ای استان مازندران تشکیل داده که تعداد آن ها به ۱۱۰ نفر می‌رسد. از آنجایی که کل این جامعه در دسترس بوده است، کل جامعه آماری به عنوان نمونه معرفی می‌شوند، ‌بنابرین‏ جامعه آماری در این تحقیق به صورت تمام شماری می‌باشد

۳-۴-روش گرداوری اطلاعات

با توجه اینکه تحقیق حاضر ، یک تحقیق می‌دانی و کاربردی است لذا برای جمع‌ آوری اطلاعات از روش های زیر استفاده شده است :

1. 1. روش کتابخانه ای : بسیاری از مفاهیم و اطلاعات استفاده شده در این تحقیق از مطالعه کتاب ها و مقالات و پایان نامه های مشابه در رابطه با موضوع تحقیق به دست آمده است همچنین محقق برای جمع‌ آوری اطلاعات از سایت های اینترنتی و مقاله ها و کتاب‌های فارسی و لاتین موجود در آن ها نیز استفاده ‌کرده‌است .

1. روش می‌دانی : در این روش از تکنیک پرسشنامه جهت جمع‌ آوری اطلاعات در بخش آماری استفاده می شود.

۳-۵-ابزار گرد اوری اطلاعات