جدول ۴-۷ سرانه تماس و بودجه مناطق بیست و دو گانه تهران ۶۸
جدول۴-۸: شاخص‌های نیکویی برازش ۷۸
جدول۴-۹: آزمون درستنمایی مدل خطی تعمیم یافته ۷۸
جدول۴-۱۰ آزمون عوامل مدل خطی تعمیم یافته ۷۹
جدول۴-۱۱ آزمون ضرایب مدل خطی تعمیم یافته ۷۹
جدول۴-۱۲ بخشی از ارتباط‌های دنباله‌ای شناسایی شده ۸۵
جدول۴-۱۳ قوانین شناسایی شده به روش GRI 86
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل ۲-۱ مراحل فرایند کشف دانش و جایگاه داده کاوی. ۱۱
شکل۲-۲ مراحل فرایند CRISP-DM 13
شکل ۲-۱ چرخه گردش پیام- ماخذ: مرکز سامانه ۱۳۷ ۳۶
شکل ۲-۲ساختار سازمانی سامانه مدیریت شهری سامانه ۱۳۷-ماخذ: مرکز مدیریت سامانه ۱۳۷ ۳۹
شکل۲-۳ مدل مفهومی تحقیق ۴۰
شکل۳-۱وضعیت ایستگاه های پنج گانه هواشناسی مستقر در شهر تهران می باشد. ۵۳
شکل۳-۲ روش اجرایی تحقیق ۵۷
شکل۴-۱: درصد فراوانی هر کدام از گروه‌های تماس ۶۴
شکل ۴-۲ :سهم مناطق در تماس های از نوع “جمع آوری خاک و نخاله” و “نصب سطل زباله مخزن دار” ۶۶
شکل۴-۳: رابطه میان تعداد تماس، جمعیت و اعتبار مصوب عمرانی ۶۹
شکل۴-۴ بررسی نه عامل اول در خوشه بندی ۷۳
شکل۴-۵ بررسی نه عامل دوم در خوشه بندی ۷۴
بررسی هفت عامل آخر در خوشه بندی ۷۵
شکل ۴-۷ اعضای خوشه های اول و دوم ۷۶
شکل ۴-۸ : آنالیز مدل خطی تعمیم یافته ۸۱
شکل ۴-۹: نمودار صعود ۸۱
شکل ۴-۱۰: مدل شبکه عصبی ۸۳
شکل ۴-۱۱: آنالیز مدل شبکه عصبی ۸۴
شکل ۵-۱ : رابطه میان تعداد تماس، جمعیت و اعتبار مصوب عمرانی ۹۳
شکل ۵-۲ اعضای خوشه اول و دوم ۹۴
۱
فصل اول
کلیات
مقدمه
تمایل به شهرنشینی و جاذبه های آن در میان جامعه، به حدی رو به افزایش است که در حال حاضر شهرها به عنوان مهم ترین پایگاه رشد و توسعه و مرکز اصلی تحولات قرار گرفته اند. بنابراین در مسیر دستیابی به توسعه ی پایدار، شهر یک شاخص مهم تلقی می گردد که رشد وبالندگی آن ارتباط مستقیم با چگونگی مدیریت و دستاورد های حاصله دارد.

مشارکت اگرچه به معنای عام آن از دیرباز با زندگی انسان پیوند داشته، اما به معنای جدید از عرصه سیاست و پس از جنگ جهانی دوم آغاز شده است. این نوع مشارکت در برخی از کشورهای صنعتی جهان، در قلمرو اقتصادی و صنعتی آغاز شد؛ تا مردم را در مالکیت شریک سازد و پایه های پایدار و تداوم صنعت و اقتصاد را مستحکم سازد.
اما تازه ترین زمینه ی مشارکت، مشارکت شهروندان در اداره ی امور شهرهاست. این نوع مشارکت یکی از الزامات زندگی شهری است و هنگامی تحقق می یابد که شهرنشینان از حالت فردی که صرفاً در مکانی به نام شهر زندگی می کنند درآیند و به شهروند بدل شوند.
می توان گفت یکی از مسائل مهم در عرصه ی مدیریت شهری، نحوه ی ارزیابی شهروندان از عملکرد مدیریت شهری، اعتماد به این نهاد و مشارکت در آن است. در این میان، نحوه ی عملکرد مدیریت شهری، خود می تواند عامل مهمی برای میزان اعتماد شهروندان به مدیریت شهری و مشارکت با آن باشد.
به عبارت دیگر با توجه به گسترش شهر نشینی و مهاجرت به شهرها، به خصوص کلان شهر تهران و با
در نظر گرفتن جمعیت میلیونی این شهر، عدم کارایی مدیریت سنتی شهر و لزوم بهره گیری از مدیریت متمرکز همراه با به کارگیری از بروزترین دانش فن آوری اطلاعات، احساس می شود. یکی از مشکلات بارز شهر تهران، عدم اطلاع به موقع مدیران شهری از وجود و بروز حوادث و مشکلات در شهر می باشد که مشارکت بیشتر شهروندان در اداره ی شهر و برقراری ارتباط مستقیم مردم با سیستم مدیریت شهری از طریق یک وسیله در دسترس و ارزان قیمت راه حل این معضل بزرگ می باشد(امیری ۱۳۸۹).
از این رو شهرداری تهران در یک اقدام ابتکاری و با بهره گرفتن از فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی، به راه‌اندازی سامانه ی مدیریت شهری ۱۳۷ جهت ایجاد ارتباط مستقیم شهروندان با مدیران شهری به منظور انتقال نظرات و خواسته‌ها و بیان مشکلات مربوط به امور مدیریت شهری اقدام کرده است.
از طرفی تنوع و پیچیدگی در حوزه ی خدمات شهرداری، دسترسی به دانش مناسب برای تصمیم گیری و تولید اطلاعات از میان حجم انبوهی از داده ها را برای این سازمان، بیش از پیش ضروری می سازد. استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات نقش اساسی در حل مسائل تهران و کلان شهرها دارد. این مساله به ویژه در مدیریت شهری، اقتصاد شهری، تولید شغل و ارتقای سطح فرهنگ شهروندی نقشی اساسی ایفا می کند(هراتی زاده، ۱۳۸۶). یکی از ابزارهای مناسب جهت ایجاد این دانش سازمانی و کمک به مدیران در تصمیم سازی و تصمیم گیری صحیح به کارگیری فن آوری های نوین، نظیر داده کاوی^[۱] است.
از این رو هدف این تحقیق، به کارگیری تکنیک های داده کاوی در شناسایی و پیش بینی، نیازها و مشکلات شهری بر اساس داده های بدست آمده از سامانه ی مدیریت شهری ۱۳۷ می باشد.
بیان مساله
شهرها، امروزه بسیار پیچیده شده اند. مشکلات متعددی هم چون آلودگی هوا، آلودگی صوتی، تولید انبوه زباله، دفن زباله های تولیدی، توسعه معابر و آسفالت، فضای سبز، بهداشت، و … شهرها را احاطه کرده اند. با توسعه ی شهرها وظایف شهرداری ها در خدمت رسانی هم توسعه پیدا کرده است. در مدیریت‌ شهری‌ امروز که آن را اداره‌ امور شهر به‌منظور ارتقای مدیریت‌ پایدار مناطق‌ شهری‌ در سطح‌ محلی و‌ با تبعیت‌ از اهداف‌ سیاست های‌ ملی، اقتصادی‌ و اجتماعی‌ کشور می دانند، مشارکت و تعامل، مفاهیمی محوری می باشند(ویژه‌نامه‌ مرکز مطالعات‌ برنامه‌ریزی‌ شهری، شهرداری‌ تهران‌ ۱۳۸۷، ص ۷).
یکی از راه های مشارکت شهروندان در اداره ی امور شهر برقراری ارتباط با شهرداری از طریق سامانه ۱۳۷ می باشد. این سامانه که در رویکردی نوین توسط شهرداری تهران و با بهره مندی از دانش فن آوری اطلاعات، ایجاد شده است سعی در انجام سریع و دقیق امور شهری با نظر مستقیم و مشارکت فعال شهروندان دارد و تلاش می نماید ساکنین شهر را نسبت به محیط زندگی خویش وارد عرصه ی مدیریت نماید.
از نگاهی دیگر سامانه ۱۳۷ یک بانک اطلاعاتی است که داده های ارزشمندی در مورد مسایل شهری را در خود جای داده است. کلیه پیام ها و درخواست های مردم در بانک اطلاعاتی مرکز سامانه ۱۳۷ ذخیره شده و با بهره گرفتن از این داده ها می توان تحلیل هایی کاربردی در بازه های زمانی مختلف و به تفکیک لایه های مختلف اطلاعاتی مانند مناطق، نواحی و واحدهای مختلف سازمانی ارائه کرد. با بهره گرفتن از این تحلیل ها می توان وقایع و مشکلاتی که ممکن است در آینده گریبان شهر را بگیرد پیش بینی کرد و آماده مقابله با این مشکلات شد. توانایی استخراج دانش مفید نهفته در این داده ها در جهان امروزی خود یک توانایی رقابتی محسوب می شود و در چنین شرایطی است که باید از رشد تکنولوژی برای استفاده موثر از این ثروت بالقوه سود جست و داده کاوی نیز یک جواب بهینه برای استخراج این ثروت است.
داده کاوی که یکی از ده دانش در حال توسعه می باشد امروزه در امور کسب و کار مورد توجه بیشتر سازمان ها قرار گرفته است و هدف آن استخراج اطلاعات از پایگاه های داده و یافتن الگوهای جدید، معتبر، مفید و قابل فهم در داده ها می باشد (http:// www.wikipedia.org).
در طول دهه گذشته، حجم زیادی از داده ها در پایگاه داده ها انباشته و ذخیره شده اند و نتیجه این انباشتگی این است که سازمان ها در داده غنی ولی در کسب دانش بسیار ضعیف می باشند. امروزه میزان داده های در دسترس هر ۳ سال دو برابر می شود و سازمانی تواناست که قادر باشد حداقل ۷ درصد از اطلاعاتش را مدیریت نماید. تحقیقات انجام یافته نشان از آن دارد که سازمان ها امروزه کمتر از یک درصد از داده هایشان را برای تحلیل استفاده می نمایند. به عبارت دیگر امروزه سازمان ها در اطلاعات غرق شده اند در حالی که گرسنه دانش هستند؛ چرا که سازمان ها داده های زیادی را در تصرف خود دارند درحالی که هنوز با فقدان دانش پنهان درون داده ها مواجه هستند(www.irandatamining.ir).
هدف تحقیق
به کارگیری برخی از قابلیت های داده کاوی نظیر Clustering، Association Rules و … بر روی اطلاعات سامانه ی۱۳۷ و کشف روابط و الگوهای پنهان میان داده ها با بهره گرفتن از تکنیک های مختلف هریک از آن ها و بررسی و تحلیل نتایج به دست آمده به منظور ارتقای کیفیت خدمات شهری.
سوالات تحقیق
چگونه می توان با بهره گرفتن از تکنیک های داده کاوی بر روی داده های سامانه ۱۳۷ شهرداری تهران به پیش بینی مشکلات مناطق۲۲ گانه شهرداری در حوزه ی کلان شهری پرداخت؟
چگونه می توان با بهره گرفتن از تکنیک های داده کاوی بر روی داده های سامانه ۱۳۷ شهرداری به کشف الگوی پنهان میان مشکلات مناطق و حوزه های مختلف شهرداری دست یافت؟