که i=1,2,…,n-k است.
(۲-۱۲۷)
مرحله پنجم، تئوریBuckingham: می توان رابطه بین کمیت وابسته و کمیت های مستقل را به شکل زیر نوشت:
Π_۰=f(Q₁,Q₂,…, Q_k ; Π_۱, Π_۲,…, Π_n-k)(2-128)
که همه کمیت ها به جز Q₁, Q₂,…,Q_kبی بعد هستند. مقادیر کمیت های بی بعد مستقل از اندازه واحدهای پایه ای است. چون که معادله بالا باید از نظر ابعادی صحیح باشد، لذا Q₁, Q₂,…,Q_k باید از طرف دوم حذف شوند. لذا داریم:
Π_۰=f(Π_۱, Π_۲,…, Π_n-k)(2-129)
این معادله نتیجه نهایی تحلیل ابعادی است و مبین رابطه کاملی بین کمیت های فیزیکی در شکل بی بعد می باشد. همان گونه که مشاهده شد، تعداد کمیت های مستقل که در آن ظاهر می شود، از n به n-k کاهش می یابد. که k تعداد ماکزیمم کمیت های اصلیn است که از لحاظ ابعادی مستقل هستند. به این ترتیب با کاهش تعداد کمیت های اصلی مورد بحث در مساله می توان آن را به شکل خیلی ساده تری ارائه نمود.
Kachru (1976) and Matthessسنتیک فرایند خشک شدن مخزنی دانه برنج را با کمک تکنیک تحلیل ابعادی به دست آوردند. آنها ۸ پارامتر که در این فرایند موثر بودند را معرفی کردند: رطوبت نسبی هوای خشک کننده(φ)، نسبت خشک شدن محصول، ارتفاع کل دانه ها در مخزن (D)، ارتفاع لایه دانه از کف مخزن(λ)، زمان سپری شده (Φ)، دمای مطلق اولیه دانه (k_si) و دمای مطلق هوای خشک کننده در ورودی(k_a). از آنجایی که ۳ بُعد پایه ای در تحقیق وجود داشت (دما، طول و زمان)، تعداد گروه های بی بعد ۵ گروه به شرح زیر بودند:
(نسبت خشک شدن) (نسبت ارتفاع)، π_۳=φ (رطوبت نسبی هوای ورودی)،
π_۴=VΦ/D (نسبت سرعت) و (نسبت دما)
V: سرعت هوای خشک کننده است.
که π_۱ متغیر بی بُعد وابسته بوده و ۴ تای دیگر متغیرهای بی بُعد مستقل هستند. آنها سپس تغییرات متغیر وابسته را نسبت به هر کدام از گروه های بی بُعد، بررسی کردند. جهت انجام این کار، در هر مرحله، فقط تغییرات یکی از متغیرهای بی بُعد مستقل را بر روی متغیر بی بُعد وابسته بدست آوردند که الزاماً سایر متغیرها بایستی در این حالت ثابت باشند. پس از بدست آوردن اثر جداگانه هر کدام از متغیرهای بی بُعد مستقل بر روی متغیر بی بُعد وابسته، با کمک رابطه Murphy رابطه تجمعی بین آنها را بدست آورده شد. رابطه
Murphy (1950) به شکل زیر است:
(۲-۱۳۰)
که در این رابطه: x : تعداد متغیرهای بی بعد، : مقدار ثابت متغیر بی بعدx ام و _xπ : متغیر بی بعد x ام در حالتی که ثابت نیست.
Zare et al, (2012)، یک مدل بی بُعد برای خشک کردن لایه ضخیم دانه های برنج از اطلاعات بدست آمده از معادلات مشتقات جزئی خشک شدن برنج بر اساس تحلیل ابعادی تئوریBuckingham بدست آوردند. آنها در این معادله بی بُعد همه پارامترهای خشک شدن برای پیش بینی محتوای رطوبت دانه برنج را در طول فرایند خشک شدن مورد ملاحظه قرار دادند. آنها معادلات تعادل حرارتی و جرمی دانه و هوا را بر اساس مدل Sharp نوشتند. همچنین برای حل مجموعه معادلات مشتقات جزئی (تعادل حرارتی هوا، تعادل حرارتی دانه و تعادل جرمی دانه) از معادله لایه نازک خشک شدن دانه های برنج استفاده شد. ۱۲ پارامتر موثر درفرایند خشک شدن مزبور معرفی شد که عبارتند از: محتوای رطوبت دانه (M)، نرخ جریان جرمی هوا(G)، دانسیته توده دانه (ρ_p)، زمان خشک شدن (t)، دمای اولیه دانه (θ_in)، دمای هوای ورودی (T_in)، رطوبت مطلق هوای خشک کننده ورودی(H_i)، رطوبت اولیه دانه(M_in)، رطوبت تعادلی دانه (M_eq)، عمق بستر(x)، سطح مخصوص دانه(a_s) و شعاع معادل دانه (r₀). که ۴ بُعد پایه [جرم(M)، طول(L)، زمان(t)، دما (T)] در این تحقیق وجود داشت. در نتیجه (۸=۴-۱۲) پارامتر بی بُعد معرفی شد:

F(π_۱, π_۲,…, π_۸)=۰(۲-۱۳۱)
که درنهایت به رابطه زیر دست یافتند:
(۲-۱۳۲)
نتایج تحقیق آنها نشان داد که مدل بی بُعد بدست آمده می تواند محتوای رطوبت دانه برنج را با دقت خوبی (ضریب تعیین^[۱۲۱] برابر ۸۶۶/۰ و میانگین مربعات خطا^[۱۲۲] برابر۰۱۴۶۸/۰) پیش بینی کند و به دلیل سادگی مدل بی بُعد بدست آمده و این که همه پارامترهای خشک شدن را در یک معادله ارائه می دهد، استفاده از آن برای پیش بینی محتوای رطوبت دانه برنج، بسیار آسان است (Zare et al, 2012).
در تحقیقی دیگر که توسط Pavon et al, 2002 انجام گرفت تحلیل بی بُعد برای معادلات انتقال حرارت و جرم صورت پذیرفت. گروه های بی بُعد برای تخمین مکانیزم هایی که فرایند انتقال جرم و انتقال حرارت را کنترل می کنند، مورد استفاده قرار گرفت. در تحقیق مزبور، مکانیزم های انتقال جرم و حرارت با بهره گرفتن از تحلیل ابعادی بازنویسی شدند. به جای معادلات مرسوم انتقال جرم و انتقال حرارت، معادلات بی بُعد مکانیزم های انتقال نوشته شدند. معادلات بی بُعد بدست آمده عبارتند از:
(۲-۱۳۳)
(۲-۱۳۴)
(۲-۱۳۵)
(۲-۱۳۶)
که معادله ۲-۱۳۳ مبین انتقال حرارت به روش رسانایی به داخل ماده خشک شونده بوده، معادله۲- ۱۳۴ نشان دهنده انتشار جرم از داخل ماده خشک شونده به هوای خشک کننده می باشد. همچنین معادله ۲-۱۳۵ نشان دهنده انتقال حرارت به درون ماده خشک شونده از طریق همرفتی و تابشی بوده ضمن این که معادله ۲-۱۳۶مبین انتشار جرم به روش همرفتی از ماده خشک شونده است.
در این معادلات متغیرهای بی بُعد عبارتند از:
, , , , , , , , ,
D_eff: ضریب انتشار رطوبت ماده خشک شونده (cm²/s).
k_eq: ضریب ثابت حائل بین رطوبت های هوا و ماده (گرم ماده خشک بر گرم هوای خشک).
L: طول مشخصه برای مسیری که انتشار در آن اتفاق می افتد (cm).
n_βγ: بردار واحد نرمال از فاز ماده به فاز هوا
X: محتوای رطوبت ماده (d.b)
t: زمان (s). Bi, Bi_m: به ترتیب عدد بایوت حرارتی و جرمی.
α: ضریب انتشار حرارتی ماده غذایی (cm²/s).
H_sΔ: گرمای دفع شده در اثر تبخیر آب (ژول بر کیلوگرم آب تبخیر شده).
φ_۱, φ_۲, τ, ψ_۱ , ψ_۲, Π, π, η_۱, η_۲ : گروه های بی بُعد
Q: حرارت منتقل شده به روش تابشی(W/cm²)
ρ_β: غلظت جامد ماده غذایی (گرم ماده خشک جامد بر سانتی متر مکعب)
ρ_۰: دانسیته هوای خشک (گرم بر سانتی متر مکعب)
اندیس ها : ۰: مقدار کمیت در شروع خشک شدن، β: ماده خشک شونده ، γ: هوای خشک کننده.
که این معادلات به دلیل این که به صورت بی بُعد ارائه شده اند، در سیستم های مختصات مختلف و شرایط مرزی متحرک ثابت خواهند بود. علاوه بر این جهت بدست آوردن معادلات آسان تر، برخی از محققین فرضیات ساده سازی نیز انجام داده اند:
دمای محصول ثابت بوده و لذا انتقال حرارت انجام نمی گیرد (در حالت پایدار حرارتی، معادلات را حل کرده اند).
انتشار رطوبت و دانسیته محصول در طول فرایند ثابت می باشد. در نتیجه φ_۲ و η_۲ برابر یک خواهند بود.
مقاومت مرز بین هوا و ماده خشک شونده ناچیز می باشد و لذا Bi_m>>k_eq(X_β۰-X_βe).
چروکیدگی در حین خشک شدن وجود ندارد.
فصل سوم
مواد و روش ها
دراین تحقیق یک دستگاه خشک کن پیوسته جریان مخالف ساخته شد که در آن جریان هوای خشک کننده به صورت جابجایی اجباری توسط یک فن مکنده بر قرار می گردد. خشک کن نیمه صنعتی آزمایشگاهی ساخته شده در این طرح دارای یک مخزن استوانه ای بوده که در قسمت بالا دو محل ورودی جهت ورود دانه های ذرت و ساچمه ها تعبیه شده است (شکل ۳-۱). همچنین قسمت ورود هوای گرم خشک کننده در نیمه پایینی مخزن قرار داده شده است. البته هوای محیط با عبور از یک گرم کن الکتریکی ۶ کیلوواتی توسط فن دمنده الکتریکی به داخل مخزن که در آن دانه های ذرت در جریان (به سمت پایین) هستند، دمیده می شود. همه این قسمت ها در ادامه به تفصیل توضیح داده می شوند. نحوه انجام آزمایش ها به این صورت بود که ابتدا ذرت با رطوبت اولیه تقریب ۳۰ درصد(برمبنای تر) از ورودی دانه با نرخ مشخص تغذیه می شد. همچنین ذرات بی اثر نیز با نرخ از پیش تعیین شده ای از قسمت ورودی مخصوص ذرات بی اثر به داخل مخزن تغذیه می شدند. سرعت حرکت مواد در داخل مخزن توسط نقاله خروجی که در پایین مخزن قرار داشت، کنترل می شد. سرعت موتور DC استفاده شده برای خروج مواد به وسیله اینورتور نصب شده در داخل تابلو برق کنترل می شد. البته قابل ذکر است که اینورتور قبل از استفاده با زمان گیری دستی کالیبره شد. آزمایش ها درچهار سطح نسبت دبی ورودی ذرات بی اثر به دبی دانه های ورودی، سه سطح دمای هوای خشک کن، سه سطح سرعت حرکت مواد در داخل مخزن، سه سرعت مختلف هوای خشک کننده و در سه تکرار انجام گرفت. در حین انجام آزمایش ها، نمونه گیری توسط نمونه گیر ساخته شده در بخش مهندسی بیوسیستم دانشگاه شیراز، با فواصل زمانی مشخص انجام می گرفت. نمونه های دانه ذرت از ۶ قسمت مختلف مخزن خشک کن بدست می آمد. بعد از توزین با ترازوی دیجیتال A&D با دقت ۰۰۱/۰ گرم، در داخل آون الکتریکی قرار داده می شدند. بعد از ۱۶ ساعت، نمونه ها از داخل آون بیرون آورده شده و با توزین ثانویه، درصد رطوبت آنها بدست می آمد. دقیقا، در زیر محل های نمونه گیری برای دانه ذرت، محل هایی هم مخصوص تعبیه دماسنج در داخل مخزن قرار داده شده بود. به گونه ای که از لوله هایی که به داخل مخزن جوش داده شده بودند، استفاده شد. یک سر لوله ها بسته و سر دیگر برای تعبیه دماسنج در آنها باز بود. البته دیواره این لوله ها مشبک بود تا هوای خشک کن از داخل این لوله ها عبور نماید. به طور کلی ۶ محل برای اندازه گیری رطوبت نمونه و ۶ محل جهت اندازه گیری دمای هوای خشک کن استفاده گردید (شکل ۳-۲). همچنین برای کنترل دمای هوای خشک کننده از یک ترموستات دیجیتال استفاده گردید.
شکل۳-۱- تصویر شماتیک قسمت های مختلف دستگاه خشک کن پیوسته استفاده شده

فرایندهای خانوادگی به ویژگی‎های خانواده به عنوان یک نظام اطلاق می‎گردد. این ویژگی‎ها شامل باورها و ارزش‎های خانواده، صمیمیت هیجانی بین اعضای خانواده، حمایت فراهم‎شده از سوی اعضای خانواده، و سازمان و ارتباط میان اعضای خانواده (برای مثال، انسجام خانواده) است. این فرایندها با تجارب هیجانی و سازمانی خانواده به عنوان یک واحد در ارتباط‎اند (نقل از گورمن ـ اسمیت و دیگران، ۱۹۹۶).

در ادامه، در ابتدا به پیشینه تأثیر خانواده بر تحول نوجوان در قالب روابط نوجوان ـ والد، والدگری، و تأثیر فرهنگ بر کنش‎وری خانوادگی می‎پردازیم و سپس به پژوهش‎هایی که به‎طور اختصاصی در مورد تأثیر خانواده بر هویت و تأثیر خانواده بر رفتارهای مشکل‎آفرین صورت گرفته‎اند، اشاره خواهیم کرد.
الف) روابط والد ـ نوجوان
نوجوانی دوره تغییر و سازماندهی مجدد روابط خانوادگی و تعامل‎های روزانه است. ماهیّت و کیفیّت روابط نوجوان با والدین یکی از موضوع‎هایی است که بیشترین تحقیقات را در دوره نوجوانی به خود اختصاص داده است. فرهنگ عامّه، نوجوانی را دوره‎ای دشوار می‎داند که مستلزم نوسان‎های خلقی^[۶۸]، طوفان و تنش و نافرمانی عمدی چشمگیر از والدین است. مع‎هذا شواهد قاطع سی سال گذشته حاکی از آن است که: (۱) بیگانگی شدید از والدین، طرد فعّال ارزش‎ها و اقتدار بزرگسالان و طغیان جوانی استثنا هستند و هنجار محسوب نمی‎شوند؛ (۲) فقط نسبت کمی از نوجوانان (۵ تا ۱۵درصد) به آشفتگی هیجانی و روابط متعارض^[۶۹] شدید با والدین دچار می‎شوند و (۳) مشکلات شدید معمولاً از قبل از نوجوانی سرچشمه می‎گیرند (کالینز^[۷۰] و لارسن^۲، ۲۰۰۴).
با وجود این، طیّ دوره نوجوانی روابط نوجوان ـ والد دچار تغییرات چشمگیری می‎شود و والدین نوجوانی را چالش‎انگیزترین و دشوارترین دوره فرزندپروری می‎دانند. ویگفیلد و دیگران (۲۰۰۶) به پاره‎ای از این تغییرات به شرح زیر اشاره می‎کنند:
الف) نوجوانان و والدین زمان کمتری را با هم می‎گذرانند؛ تا حدّ زیادی به خاطر اینکه نوجوانان بیشتر خارج از خانه به ‎سرمی‎برند و وقت بیشتری را با گروه همسال و انواع گوناگون وسایل ارتباط جمعی و دیگر فعالیّت‎ها صرف می‎کنند؛ ب) فاصله روان‎شناختی^۳ در روابط والد ـ نوجوان به این دلیل است که بسیاری از نوجوانان به استقلال بیشتر تمایل دارند و غالباً احساس‎هایشان را کمتر با والدین در میان می‎گذارند؛ پ) افزایش تعارض، جرّوبحث و مرافعه در مورد چیزهای متعدّد، احتمالاً تا حدودی ناشی از تغییرات شناختی و اجتماعی در نوجوانان است که قبلاً مطرح شدند، و ث) با مستقل‎تر‎شدن نوجوانان تأثیر والدین کم‎رنگ می‎شود و تأثیر گروه همسال افزایش می‎یابد.
جرّوبحث کردن، کلنجار رفتن و مخالفت در مورد مـوضوع‎های روزانه، مشخصه روابط والد ـ نوجـوان، به خصوص در اوایل نوجوانی است (کالینز و لارسن، ۲۰۰۴). اگرچه در نوجوانی، سطوح بالای تعارض برای تحوّل روابط و سازگاری آینده نوجوان مخرّب است، پژوهشگران در حال حاضر بر این امر توافق دارند که تعارض در اوایل دوره نوجوانی، هنجاری و موّقتی است و برای دگرگونی روابط خانوادگی مفید است. افزون بر این، تعارض کم با والدین، در مقایسه با عدم تعارض یا تعارض فراوان، با سازگاریِ بهتر مرتبط است و بر کیفیت روابط بعدی والد ـ نوجوان تأثیر نمی‎گذارد (آدامز و لارسن، ۲۰۰۱، نقل از اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶). مطالعه فراتحلیلی لارسن، و همکاران (۱۹۹۸ ، نقل از اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶) نشان داده است که میزان تعارض‎ها، یعنی، تعداد و فراوانی وقوع آنها، در اوایل نوجوانی به اوج می‎رسد و بعد کاهش می‎یابد؛ در حالی که شدّت تعارض از اوایل نوجوانی تا اواسط نوجوانی افزایش می‎یابد و رابطه مادر ـ دختر در مقایسه با دیگر انواع رابطه دو نفره والد ـ کودک با تعارض بیشتری همراه است.
اسمتانا (۱۹۹۵، ۲۰۰۰، نقل از استاینبرگ، ۲۰۰۵) در مجموعه‎ای از پژوهش‎هایی که انجام داده به این نتیجه دست یافته است که جرّ و بحث نوجوان ـ والد به این خاطر است که نوجوانان و والدینشان موضوعات مورد اختلاف را به صورت‎های متفاوت تعریف می‎کنند. چون اوایل نوجوانی دوره‎ای است که توانایی استدلال نوجوان تغییر می‎یابد، نحوه درک نوجوان از قواعد و دستورالعمل‎های خانواده هم تغییر می‎کند.
استاینبرگ (۱۹۸۹، نقل از ویگفیلد و دیگران، ۱۹۹۶) استدلال می‎کند که بلوغ در ایجاد فاصله عاطفی در روابط بین نوجوانان و والدین نقش مهمی دارد. از نظر وی، چون والدین و نوجوانان معمولاً مدت‎ها بعد از بلوغ نوجوان هم به زندگی با هم ادامه می‎دهند، فاصله عاطفی و نه جدایی کامل، اثری تکاملی در انسان‎ها دارد.
پژوهش‎هایی که در حیطه تفاوت‎های جنسی در روابط خانوادگی صورت گرفته‎اند، نشان می‎دهند که در دختران و پسران صمیمیت با والدین‎ به یک میزان است و آنها به لحاظ تعارض، قواعد و عدم توافق در مورد آن قواعد، و الگوهای فعّالیّت مشابه‎اند و مطالعه‎های مشاهده‎ای مربوط به تعامل بین والدین و نوجوانان هم نشان می‎دهد پسران و دختران با والدینشان به شیوه‎های مشابهی تعامل دارند (استاینبرگ و سیلک، ۲۰۰۲، نقل از استاینبرگ، ۲۰۰۵). این مطالعه‎ها نشان می‎دهند که جنس والد نوجوان و نه جنس نوجوان، تأثیر بیشتری بر روابط خانوادگی دارد.
روابط دختران و پسران با مادران و پدرانشان، هم از نظر کیفیّت و هم از حیث محتوا، متفاوت است. مطالعات (برای مثال، آپدگراف^[۷۱]، مک هیل^۲، کروتر^۳و کوپانوف^۴، ۲۰۰۱، نقل از استاینبرگ، ۲۰۰۵) به‎طور متداوم نشان داده‎اند که در سرتاسر سنین، نوجوانان به مادرانشان نزدیک‎تر از پدران هستند و وقت بیشتری را در تعامل مستقیم با آنها می‎گذرانند. نوجوانان همچنین در مورد موضوع‎های خصوصی، همچون قرار ملاقات با غیرهمجنس و نگرش‎ها و اطلاعات جنسی، بیشتر با مادران صحبت می‎کنند تا پدران. آنها به‎طور مساوی با پدر و مادر در مورد موضوع‎های غیرشخصی، مثل امور تحصیلی، برنامه‎های آینده و موضوعات اجتماعی، صحبت می‎کنند. این تفاوت به این ادراک نسبت داده شده است که پدران بیشتر حمایت اطلاعاتی و مادران حمایت هیجانی تدارک می‎بینند. جالب این است که نوجوانان با مادران خود بیش از پدرانشان دعوا می‎کنند اما این سطح تعارض، صمیمیت رابطه مادرـ نوجوان را خدشه‎دار نمی‎کند. با اطمینان بیشتری می‎توان گفت که روابط بین نوجوانان و مادرانشان در کل، از نظر هیجانی شدیدتر است و این شدت، تجلیات مثبت و منفی دارد (اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶ ؛ استاینبرگ، ۲۰۰۵).
۱ـ الف) نظریه‎های روابط والد ـ نوجوان
الگوهای مفهومی روابط والد ـ نوجوان بر حسب اینکه تأکید اولیه‎شان بر نوجوان باشد یا بر رابطه، متفاوت ـ اند. کالینز و لارسن (۲۰۰۴) در باب الگوهای دسته اول، چنین اظهار می‎کنند:
نظریه‎های مبتنی بر روان‎‎تحلیلگری (آنا فروید، ۱۹۵۸؛ سیگموند فروید، ۱۹۲۱/۱۹۴۹) فرض می‎دارند که تغییرات هورمونی در بلوغ موجب تمایلات اودیپی ناخوشایند می‎شوند که مشکلات مهار تکانه و اضطراب و نیز طغیان و فاصله از خانواده را در نوجوان پرورش می‎دهند. نظریه‎های جدیدتر مبتنی بر روان‎تحلیلگری (بلاس، ۱۹۷۹؛ اریکسون، ۱۹۶۸) بر تلاش نوجوان برای استقلال عمل و تحول هویت به جای مهار تکانه، تأکید می‎کنند. این نظریه‎ها در دو عقیده، همگرایی دارند: یکی اینکه آگاهی از جایزالخطا بودن والدین^۱ و آزادی روانی^۲، بین والدین و کودکان تضاد ایجاد می‎کند و دیگر اینکه اغتشاش درونی ایجاد‎شده توسط نوسان‎های هورمونی نوجوان مشکلات مرتبط با روابط را وخیم‎تر می‎کـند. اگـرچـه این نظـریه حـاکی از این است کـه افـزایش تعـارض و کـاهش صمیـمیت به‎طـور اجتناب‎ناپذیری به دنبال تغییرات رسشی^[۷۲]۳ می‎آید، همچنین فرض می‎دارد که رابطه نزدیک را می‎توان دوباره در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی برقرار کرد.
دیدگاه‎های تکاملی نیز بر نقش بلوغ در تغییر شکل روابط تأکید دارند اما پیشنهاد می‎کنند که فرایندهای تغییر از پیشرفت‎های جسمانی و شناختی نشئت می‎گیرد که نوجوانان را قادر می‎سازند که از خانواده جدا شوند و در جای دیگر به دنبال جفت باشند. افزایش تعارض با والدین و کاهش صمیمیت با آنها به‎طور اجتناب‎ناپذیری پیامد جانبی این فرایند تفرد^۴ است.
دیگر الگوهای رسشی به تحول شناختی در تغییر رابطه والد ـ نوجوان، نقش اصلی‎تر می‎دهند. در این نظریه‎ها پیشرفت در استدلال انتزاعی درک ظریف‎تر از تمایزات بین‎شخصی و دیدگاه متقابل در روابط والـد ـ نوجوان را پـرورش می‎دهـد (کلبـرگ، ۱۹۶۹؛ سلمـن، ۱۹۸۰)؛ در نتیـجه، نوجـوانان به احتمـال بیشتری، در تعامل‎های خود با والدین قدرت برابری را فرض می‎دارند. بر اساس پیشرفت‎های شناختی، نوجوان تمایل دارد موضوع‎های خاصی را تحت اراده شخصی خود درنظرگیرد؛ اگرچه آنها قبلاً تحت اختیار والدین بوده‎اند. خودداری والدین از اینکه روابط سلسله مراتبی استقراریافته دوره کودکی را به روابط مساوات‎طلبانه‎تر تغییر دهند، میان آنها و نوجوانان تعارض ایجاد می‎کند و صمیمیت را کاهش می‎دهد.
چهارمین گروه از نظریه‎پردازان (برای مثال، سایمونز^۱و بلایت^۲، ۱۹۸۷) رشدیافتگی جسمانی و شناختی را منشأ الزام‎ها و خواسته‎های نوجوان در نظرمی‎گیرند اما به همان اندازه، به تغییر در انتظارات اجتماعی و نیاز به سازگاری با مجموعه متنوعی از موقعیت‎ها طیّ انتقال‎های مرتبط با سن اهمیت می‎دهند. از این دیدگاه اجتماعی ـ روان‎شناختی، غالباً تغییر در والدین در تغییر تعامل‎های نوجوانی نقش بازی می‎کند (کالینز، ۱۹۹۵). (ص.۳۳۲ـ۳۳۳)
در ادامه، کالینز و لارسن (۲۰۰۴) در باب الگوهای دسته دوم، به نام الگوهای تداوم و تغییر رابطه، چنین می‎گویند:
دیـدگاه‎های مبتنی بر دلبستـگی، بر پیوند هیجـانی قوی بین والدین و نوجوانان تأکید می‎کنند. والدین و کـودکان به عنوان یـک نظامِ نظم‎جـویِ متقابل^۳ برای حفظ رابطه به طرزی هماهنگ با بازنمـایی‎هایی^۴ که از تاریخچه تعـامل‎هایشان با دیـگرانِ مهم نشئت گرفته است، به‌طور مشترک تلاش می‎کنند (بالـبی، ۱۹۶۹). بـنابراین فـرض می‎شود که کیـفیت روابط والـد ـ نوجـوان، در طول زمـان ذاتاً ثابـت بـاشـد (آلن^[۷۳]۵ و لاند^۶، ۱۹۹۹).
کنش روابط ایمن برای نوجوان با کنشی که این روابط برای کودک دارد، همتراز است. در حالی که احساس ایمنی، اکتشاف محیط بلافصل را در کودکی تسهیل می‎کند، به نوجوان احساس اعتماد نسبت به حمایت خانواده برای اکتشاف محیط بیرون از خانواده، از جمله شکل‎گیری روابط با همسالان و دیگر بزرگسالان را هم می‎دهد.
در الگوهای روابط اجتماعی، وابستگی متقابل، شاخص همه روابط نزدیک است و در ارتباط‎های همیشگی، عمیق و گوناگون که طی زمانی طولانی حفظ می‎شوند، متظاهر می‎گردد. در یک رابطه مبتنی بر وابستگی متقابل، طرفین رابطه به تبادل‎های تأثیرگذار متقابل می‎پردازند و این ادراک را دارنـد که روابـط آنها متقـابل و متـداوم است ( ریـس، کالـینز و بـرشیـد^۷، ۲۰۰۰).
شرکت‎کنندگان در رابطه، این ارتباط‎های متداوم را درونی می‎کنند و آنها را در قالب طرحواره‎های ذهنی سازمان می‎دهند. این طرحواره‎ها، انتظارات در مورد تعامل‎های بعدی را شکل می‎دهند اما پیشرفت‎های شناختی این درک را در نوجوان ایجاد می‎کند که قواعد تقابل و تبادل اجتماعی، که بر تعامل با دوستان حاکم است، قابل تعمیم به تعامل با والدین نیست (یانیس، ۱۹۸۰). استقلال عمل بیشتر، به نوجوان فرصت می‎دهد تا بر تعامل‎هایش با والدین بر مبنای ادراک سود و هزینه رابطه، تأثیر گذارد.
الگوی کالینز (۱۹۹۵) با این فرض آغاز می‎شود که فرایندهای شناختی و هیجانی مرتبط با انتظارات در مورد رفتار شخص دیگر، تعامل‎های بین والدین و کودکان را واسطه‎گری می‎کند. در دوره‎هایی از تغییر تحولی سریع، مانند انتقال به دوره نوجوانی، انتظارات والدین اغلب خدشه‎دار می‎شوند. این خدشه‎دارشدن‎ها اغتشاش هیجانی و تعارض ایجاد می‎کند و والدین و کودکان را بر می‎انگیزد که انتظاراتشان را به‎طورمناسبی مجدداً سازماندهی کنند. (صص.۲۳۳ـ۲۳۴)
ب) والدگری
واژه والدگری از فعل لاتین parere به معنای"ایجادکردن^۱” است (هولدن،۲۰۱۰). آلوی^۲ (۱۹۸۷)، والدگری
را"فرایند پرورش کودکان"تعریف می‎کند. والدگری به دامنه گسترده‎ای از رفتارها یا رویدادها اطلاق می‎گردد که اساساً شامل جامعه‎پذیری کودکان به وسیله بزرگسالانی است که با آنها زندگی می‎کنند (شریور^۳، ۲۰۰۴). جامعه‎پذیری فرایندی است که از طریق آن به فرد، مهارت‎ها، الگوهای رفتار، ارزش‎ها و انگیزش‎های لازم برای کنش‎وری شایسته در فرهنگی که در آن رشد می‎کند، یاد داده می‎شود. والدین به جز نقشی که در جامعه‎پذیری کودکان دارند، عهده‎دار تکالیف بنیادی دیگری نیز هستند. برادلی^۴(۲۰۰۷، نقل از هولدن، ۲۰۱۰) شش تکلیف بنیادی والدگری را چنین بر می‎شمرد: (۱) تأمین ایمنی و معاش، (۲) حمایت اجتماعی ـ هیجانی، (۳) سازمان دادن به محیط و فعالیت‎های کودک، (۴) ایجاد انگیزه و آموزش، (۵) زیرنظر گرفتن و نظارت، و (۶) فراهم‎آوردن رابطه اجتماعی. نقشی که از سوی پژوهشگران کمتر مورد توجه قرار گرفته است،
نقش هدایت‎کنندگی^[۷۴]۵ تحول کودک به وسیله والدین است. هدایت والدین می‎تواند بر تحول کودک و کنش
او به منزله یک بزرگسال اثر عمیقی داشته باشد.
در باب اینکه چه عواملی بر رفتار والدگری تأثیر می‎گذارند، به عوامل فرهنگی همچون ملیّت و وضعیّت اقتصادی ـ اجتماعی، عوامل فردی مانند ویژگی‎های والدین، عوامل بین‎شخصی همچون ساختار خانوادگی، منابع روان‎شناختی والدین همچون تاریخچه تحولی و شخصیّت، ویژگی‎های کودک، مانند جنس و رفتار، و منابع بافتی تنیدگی و حمایت اجتماعی، مانند روابط زناشویی، شبکه‎های اجتماعی و روابط حرفه‎ای اشاره شده است (هارمون^۱ و بریم^۲، ۱۹۸۰؛ بلسکی^۳، ۱۹۸۴، نقل از هولدن، ۲۰۱۰).
۱ـ ب) الگوهای والدگری
اثر والدگری بر تحوّل نوجوان، یکی از موضوعاتی است که در باره آن پژوهش‎های زیادی صورت گرفته است. بامریند^۴ (۱۹۷۸، نقل از استاینبرگ، ۲۰۰۵) و افراد دیگری که در باب والدگری کار کرده‎اند (مکوبی^۵و مارتین^۶، ۱۹۸۳، نقل از استاینبرگ، ۲۰۰۵) آن را بر حسب دو بعد متوقع‎ بودن^۷ و پاسخ‎ده‎ بودن^۸، به چهار مقـوله اقتدارگر^۹(متوقع بودن و میزان بالای پـاسخ‎ده بودن )، استبدادگر^۱۰(پـاسخ‎ده‎ نبودن و میـزان بالای متوقع بودن)، آسان‎گیر^۱۱(میزان بالای پاسخ‎ده بودن و متوقع نبودن) و بی‏‎تفاوت^۱۲(پاسخ‎ده نبودن و متوقع بودن) طبقه‎بندی کرده‎اند. پاسخ‎ده بودن والدین، یعنی، میزان پاسخ‎دهی والدین به نیازهای نوجوان به شیوه‎ای پذیرنده، و متوقع بودن، یعنی، میزان انتظار و خواست والدین برای داشتن یک رفتار مسئولانه و رشدیافته. استاینبرگ و سیلک (۲۰۰۲، نقل از ویگفیلد و دیگران، ۲۰۰۶) اشاره کرده‎اند که این سبک‎های والدگری از نظر ابعاد مهار و صمیمیت هیجانی با یکدیگر متفاوت‎اند. از نظر آنها، سبک اقتدارگر، مهار همراه با حمایت از استقلال کودک را، که بهترین مهار است، برای او فراهم می‎آورد؛ ضمن اینکه صمیمیت هیجانی نیز در این نوع والدگری تدارک دیده می‎شود. استاینبرگ (۲۰۰۵) معتقد است که رابطه بین والدگری اقتدارگر و تحول موفق بسیار قوی است و در پژوهش‎های انجام‎شده با قومیت‎ها و طبقات اجتماعی و ساختارهای خانوادگی متفاوت، نه تنها در آمریکا بلکه کشورهای دیگر، نشان داده شده است.
نتایج تحقیقات استاینبرگ (۲۰۰۱) و پتیت، لئرد^[۷۵]۱۳، داج، بیتس و کریس^۱۴(۲۰۰۱) نشان می‎دهد که فرزندان والدین بی‎تفاوت، بیشتر احتمال دارد که به رفتار بزهکارانه، آزمایشگری جنسی، مصرف مواد و الکل مبادرت ورزند. این دسته از والدین در مورد فعالیت‎ها و مکان‎هایی که کودک می‎رود، اطلاع کمی دارند، به تجربه‎های کودک در مدرسه یا با دوستان رغبت کمی نشان می‎دهند، با کودک به‎ندرت گفتگو می‎کنند و به ندرت در موقع تصمیم‎گیری عقیده نوجوان را در نظرمی‎گیرند. این شیوه والدگری بر سلامت روانی نوجوان تأثیرات منفی دارد؛ از جمله افسردگی و مشکلات رفتاری مثل سوء استفاده جسمانی و پرخاشگری نسبت به دیگران.
پاره‎ای از پژوهشگران بر اساس روی‎آوردی ابعادی به مطالعه والدگری طی دوره نوجوانی، به جای آنکه به مهار والدین به عنوان یک بعد واحد با دامنه بالا و پایین بنگرند، بین مهار روان‎شناختی و مهار رفتاری تمایز قائل می‎شوند. در مهار روان‎شناختی، افکار و احساسات نوجوان مهار می‎شود و تحول روان‎شناختی او به تدریج ضعیف می‎گردد (باربر^۱، ۲۰۰۲، نقل از اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶) ولی در مهار رفتاری، قواعد^۲، نظارت، زیرنظرگرفتن و مدیریت فعالیت‎های نوجوان از سوی والدین وجود دارد. والدگری پیشگیرانه^۳و اعمال انضباط خشن در اوایل دوره کودکی و ادراک نوجوان از مهار زیاد والدین در مورد موضوعاتی که او فکر می‎کند باید تحت اختیار شخصی باشد، به احساس نوجوان از مهار روان‎شناختی می‎انجامد (اسمتانا و دادیس^۴، ۲۰۰۲).
در دوره نوجوانی، زیرنظرگرفتن نوجوان از سوی والدین، به منزله شکلی از مهار رفتاری، به‎طور فزاینده‎ای اهمیت دارد. بر این اساس، والدین فعالیت‎ها و ارتباطات نوجوان با همسالانش را ردیابی می‎کنند و در عین حال به او اجازه می‎دهند استقلال عمل بیشتری داشته باشد. مطالعات متعدد نشان داده‎اند که زیرنظرگرفتن ناکافی والدین با مشکلات برونی‎سازی‎شده مثل اعتیاد، فرار از خانه، و رفتار ضد اجتماعی در ارتباط است (اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶).
کر^۵۱ و استاتین^۶(۲۰۰۰) و استاتین و کر (۲۰۰۰) مشاهده کرده‎اند که نظارت و زیرنظرگرفتن والدین، نوعاً بر حسب دانش والدین از فعّالیّت‎هایی که نوجوان انجام می‎دهد و مکان‎هایی که می‎رود، و نه ردیابی واقعی و نظارت والدین عملیاتی می‎شود. در یک مطالعه طولی بزرگ (کر و استاتین، ۲۰۰۰) در نوجوانان۱۴ساله سوئدی نشان داده شده است که فقط میل نوجوانان به افشاگری برای والدین، و نه کوشش والدین برای دست‎یافتن به اطلاعات یا مهار رفتار نوجوانانشان، بر ارتباط نوجوان با همسالان منحرف و رفتارهای مشکل‎آفرین تأثیر می‎گذارد. در تحلیل مجدد داده‎های طولی یک نمونه بزرگ از نوجوانان کالیفرنیای شمالی و ویسکانسین در آمریکا، فلچر^[۷۶]۷، استاینبرگ و ویلیامز ـ ویلر^۸(۲۰۰۴) به این نتیجه دست یافتند که مهار والدین به‎طور معناداری در دانش والدین و کاهش بزهکاری نقش دارد.
الگوهای تعامل والد ـ کودک تحت تأثیر عوامل بافتی و موقعیتی گوناگونی است که وضعیت اجتماعی اقتصادی خانواده یکی از این عوامل است. پترسون و همکاران او (۱۹۸۹، نقل از ساندرز و دیگران، ۲۰۰۰) این عوامل را “اخلالگر^[۷۷]“نامیده‎اند؛ زیرا آنها در فرایند والدگری اختلال ایجاد می‎کنند که این امر به‎نوبهخود رفتار کودک را تحت تأثیر قرار می‎دهد. مشکلات رفتاری کودک با وضعیت اجتماعی اقتصادی خانواده مرتبط است.
پژوهشگران تأثیر فقر را بر کارآمدی والدین با دقت بیشتری بررسی کرده‎اند. فقر باعث افزایش تنیدگی زندگی می‎شود که می‎تواند روابط والد ـ کودک را تغییر دهد (مگناسن و دانکن^۲، ۲۰۰۲). مک لوید^۳(۱۹۹۰ نقل از بولاک^۴و دیسهیون، ۲۰۰۷) اظهار می‎کند که محیط خانوادگی فقیر و تعداد زیاد کودکان می‎تواند احساس عاملیت و خود‎کارآمدی نوجوان را، که برای پیشرفت و سازگاری مثبت وی حیاتی هستند، به چالش بکشد.
اگرچه فرض شده است که وضعیت پایین اقتصادی اجتماعی با نظارت و زیرنظرگرفتن ضعیف ارتباط دارد، این رابطه بی‎ثبات بوده است. جالب این است که پژوهش‎های اخیر (لوتار^۵، ۲۰۰۳؛ لوتار و بکر^۶، ۲۰۰۲، نقل از اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶) نشان داده است نوجوانانی که در محله‎های بسیار ثروتمند پرورش می‎یابند، به خاطر زیرنظرنگرفتن فعالیت‎های نوجوان، عدم نظارت والدین و نیز فشار برای پیشرفت و فقدان صمیمیت هیجانی با والدین، در معرض خطر اعتیاد، اضطراب و افسردگی هستند.
مطالعه‎های مشاهده‎ای در باب تعامل خانواده، شواهد بیشتری برای ماهیت متقابل تعاملات بین والدین و نوجوانان فراهم می‎آورد. هم نتایج تحلیل‎های مقطعی و هم طولی، مبیّن آن است که تعامل‎های خانوادگی که به نوجوان فرصت بیان افکار و احساسات مستقلانه را در عین حفظ صمیمیت و پیوند با والدین می‎دهد، حرمت خود بالاتر، صلاحیت روان‎شناختی بهتر، افسردگی کمتر، ارتقای تحول هویت و افزایش تحول من و استدلال اخلاقی رشدیافته‎تر را تسهیل می‎کند. بیشتر پژوهش‎هایی که طی دهه گذشته برای درک والدگری و روابط والد ـ نوجوان انجام شده‎اند، از مطالعاتی حاصل شده‎اند که از گزارش‎های نوجوانان سود جسته‎اند و مطالعات کمتری گزارشات والدین را هم دربرگرفته است. نتایج تحقیقاتی که به هر دو نوع گزارش توجه داشته‎اند نشان می‎دهند که توافق بین دیدگاه والدین و نوجوانان در مورد والدگری یا روابط، کم تا متوسط است (اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶).
پ) فرهنگ و فرزندپروری
فرهنگ به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر تحول کودک و نوجوان مورد توجه پاره‎ای از پژوهشگران قرار گرفته است (برای مثال، برونفن برنر، ۱۹۹۴). بر اساس الگوی ساپر^[۷۸]و هارکنس^۲(۱۹۸۶، نقل از حقوقی و لانگ^۳، ۲۰۰۴) تأثیر فرهنگ بر تحوّل کودک از خلال اثر آن بر سه عنصر است: (۱) محیط فیزیکی و اجتماعی که فرزندپروری در آن واقع می‎شود، (۲) رسوم فرزندپروری و مراقبت از کودک، و (۳) روان‎شناسی والد (مراقب کودک)، یعنی، باورها و ارزش‎هایی که از لحاظ فرهنگی بنا شده‎اند و به والدگری و رفتار کودک مربوط‎اند.
تریاندیس (۱۹۸۹) در مقاله‎ای با عنوان"خود و رفتار اجتماعی در بافت‎های فرهنگی"متفاوت به الگوهای فرزندپروری متفاوت در فرهنگ‎های جمع‎نگر و فردنگر اشاره می‎کند. در فرهنگ‎های جمع‎نگر دل‎مشغولی اصلی والدین همنوایی، اطاعت، قابلیت اعتماد و رفتار مناسب و در فرهنگ‎های فردنگر، خوداتکایی، استقلال، خودیابی، تحقق خود و خلاقیت است.
مارکوس^۴و همکاران (۱۹۹۷، نقل از اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶) گزارش کرده‎اند که در ابراز تعارض و حل آن، تفاوت‎هایی از نظر قومی، نژادی و فرهنگی وجود دارد. تعارض در روابط بین‎شخصی بیشتر مشخصه فرهنگ‎های فردنگر است تا جمع‎نگر. نتایج چندین تحقیق (برای مثال، چان و دیگران، ۱۹۹۸؛ گرینبرگر^۵و چان، ۱۹۹۶، نقل از چان و فاراگیا، ۲۰۰۲ ) نشان می‎دهند که سطوح بالاتر تعارض والد ـ نوجوان، در چندین فرهنگ با سطوح کمتر صمیمیت والدین و سطوح بالاتر بدرفتاری نوجوان و نشانه‎شناسی افسردگی ارتباط دارد.
چان و فاراگیا (۲۰۰۲) در باب صمیمیت والدین، چه در شکل جسمانی (به پشت زدن، بوسیدن) و چه کلامی (تمجید و ابراز علاقه)، اظهار می‎دارند که این پدیده‎ای جهانی است که با پیامدهای مثبت روان اجتماعی مثل بهزیستی روان‎شناختی، حرمت خود و پیشرفت تحصیلی ارتباط جهانی دارد و فقدان صمیمیت والدین با پیامدهای منفی روان‎شناختی مثل پرخاشگری، بدرفتاری در مدرسه، عدم حساسیت هیجانی و نشانه‎های افسردگی ارتباط جهانی دارد. به‎رغم جهانی‎بودن صمیمیت والدین، سطح این صمیمیت در فرهنگ‌ها یکسان نیست. فرهنگ‎هایی که از نظر اجتماعی پیچیده‎ترند و جوامع صنعتی در مقایسه با جوامع سنتی، والدین را کمتر صمیمی و پذیرنده و حتی طردکننده ادراک می‎کنند. دو تبیین برای این تفاوت می‎توان مطرح کرد؛ اول اینکه والدین در کشورهای صنعتی در مقایسه با والدین جوامع سنتی، وقت بیشتری را بیرون از خانه و دور از کودکان و نوجوانان می‎گذرانند. این افزایش جدایی به افزایش احساس نوجوان از عدم مراقبت می‎انجامد. دوم آنکه، صنعتی شدن به فردنگری منجر می‎شود. یک جنبه از فردنگری، اولویت داشتن نیازهای خود بر نیازهای دیگران است. بنابراین، در جوامع فردنگر والدین آن اندازه مراقبت و محبت نثار کودکان خود نمی‎کنند. در دراز مدت، محبت و پذیرش کمتر والدین موجب آن می‎شود که نوجوان با کسانی جز افراد خانواده خود پیوندهای عاطفی برقرار سازد.
کایو^[۷۹]و تسنگ^۲(۲۰۰۲، نقل از اسمتانا و دیگران، ۲۰۰۶) گزارش کرده‎اند که بسیاری از والدین آسیایی به شدت بر وابستگی خانوادگی تآکید دارند و در تعاملات خود با کودکان و نوجوانانشان، مهار‎کننده‎ترند.
۱ـ۱ـ۳ـ۲ تأثیر خانواده بر هویت
شکل‎گیری هویت به عوامل شخصی و بافت‎هایی بستگی دارد که افراد در آن عمل می‎کنند. همان‎طور که پیش‎تر بیان شد، اریکسون در نظریه خود در باب هویت، عوامل بافتی را از مؤلفه‎های جدانشدنی شکل‎گیری هویت می‎داند. از نظر گروتوانت (۱۹۸۷، نقل از پردی^۳، تریپکونی^۴، بولتون ـ لویس^۵، فانشاو^۶، گانستون^۷، ۲۰۰۰) خانواده در شکل‎‎گیری هویت تأثیر می‎گذارد؛ به‎ویژه، وقتی نوجوانی آغاز می‎شود و رشدیافتگی شناختی فرایندهای تصمیم‎گیری را تسهیل می‎کند. در خانواده، نوجوان یاد می‎گیرد که دیدگاه خود را چگونه

بند دوم - معنی اصطلاحی جعل
در فقه به جای جعل، کلمه تزویر استعمال می شده و از این حیث تزویر مترادف جعل است قانونگذار ایران هم بدون تفاوت، گاهی فقط از عنوان جعل و زمانی فقط از عنوان تزویر، و گاهی هم از عنوان جعل و تزویر تواماً استفاده نموده است
در قوانین ما از جمله قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ و قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ و قانون جدید مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ تعریفی برای جعل ارائه نشده بلکه تنها به مصادیقی از آن اشاره شده است تعریف حقوقی جعل به سهولت امکان پذیر نمی‌باشد و سکوت قوانین جزایی نسبت به شرایط تحقق این جرم یکی از دلایل بارز این مشکل است . شاید تنها موردی که بتوان آن را تا حدی تعریف جعل تلقی کرد ماده ۵۲۳ قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵) باشد

پس ناگزیریم با مراجعه با آثار حقوقدانان صاحب نظر، تعریفی برای جعل ارائه کنیم برای روشن شدن موضوع به برخی از تعاریفی که در این باب آورده شده اشاره می کنیم :
جعل و تزویر عبارت است از ساختن متقلبانه سند و یا اشیاء مشابه آن بر خلاف حقیقت به نحوی که متضمن ضرری برای دیگری باشد^[۲۵].
جعل و تزویر عبارت است از منقلبانه حقیقت در سند یا چیز دیگر به قضد اضرار به غیر و به یکی از طرق پیش بینی شده در قانون^[۲۶].
جعل عبارت است از ساختن یا تغییر دادن آگاهانه نوشته یا سایر چیزهای مذکور در قانون به قصد جا زدن آنها به عنوان اصل برای استفاده خود یا دیگری با علم به قابلیت اضرار به غیر^[۲۷].
جعل عبارت است از قلب متقلیانه حقیقت به زیان دیگری به یکی از طرق مذکور در قانون در یک سند یا نوشته یا چیز دیگر^[۲۸]
جعل عبارت است از ساختن چیزی بر خلاف حقیقت به منظور فریب دادن و گول زدن دیگری^[۲۹].
جعل بفتح جیم به معنی تزویر و وضع است و مزور و وضاع بمعنی جاعل است همه آنها بمعنی ساختن امری است از روی قصد و بر خلاف واقع^[۳۰].
در جرم جعل آنچه بیش از همه اهمیت دارد قصد و نیت مرتکب آن است در قرآن مجید مواردی از جعل و تحریف نام برده شده است که در آن به قصد و نیت مرتکب اشاره شده است از جمله، یکی راجع به جعل وصیت نامه است که اگر وصیت نامه جعل شد ولی موروثه موافقت کردند و قبول نمودند، بر جاعل اشکالی نیست . عین عبارت، این است :
” فمن خاف من موص جنفاً او اثماً ، فاصلح بینهم ، فلا اثم علیه ” . جنف تغییر حقیقت است برحسب اشتباه و اثم تغییر حقیقت است بطور عمد^[۳۱].
به نظر نگارنده، قصد ساختن چیزی بر خلاف واقع به منظور فریب دادن از طریق جا زدن آنها به عنوان اصل ، را جعل می نامند
اگرچه قلب حقیقت عنصر اصلی جرم جعل را تشکیل می دهد اما قلب حقیقت در مورد همه چیز جعل به حساب نمی آید بلکه محصور به موارد معینی به شرح ذیل می باشد :
۱ – جعل به معنی مضیق : جعل در نوشته یا سند. بنابراین قسم دروغ یا شهادت کذب به این دلیل که قلب شفاهی حقیقت می باشد جعل محسوب نخواهد شد
۲ – جعل به معنی موسع : جعل در سایر اشیاء است که محدود به نوشته و سند نیست و ممکن است در خصوص اشیاء دیگر محقق گردد اما در مورد این اشیاء نیز ارزش قضایی یا قابلیت اثبات حق باید وجود داشته باشد مثل مهرهای ادارات علامت تجاری شرکتها
گفتار سوم - طرق مختلف جعل
مهم ترین عنصر در جرم جعل قلب حقیقت است از نظر قلب حقیقت جعل را به دو دسته تقسیم کرده اند. ۱- جعل مادی ۲- جعل معنوی
قلب حقیقت مادی یا جعل مادی عبارت است از تحریف حقیقت با عملی مادی، ضمن باقی ماندن اثر خارجی مادی جعل در نوشته یا سند و غیر آن
در جعل معنوی مفادی قلب حقیقت در مطالب و مفاد یک نوشته بدون این که اثر خارجی داشته باشد به عمل می آید. به عبارت دیگر جاعل ابتدا حقیقت یک امر را در ذهن خود منقلب می کند و سپس همان دروغ را به صورت قلب شده وارد سند می نماید
وجه تمایز جعل مادی و معنوی در این است که در جعل مادی به ظاهر نوشته یا سند خدشه ای وارد می شود و آثار آن آشکار است مانند خراشیدن عدد روی چک. اما در جعل معنوی به ظاهر سند هیچ ایرادی نیست بلکه قلب حقیقت در مضمون نوشته وجود دارد و جاعل مطالب را به صورت تحریف شده وارد سند می کند.
گفتار چهارم - جعل اسناد سجلی
بند اول - ارکان متشکله جرم جعل اسناد سجلی
جرم جعل اسناد سجلی همانند هر جرم دیگری از ۳ عنصر قانونی، مادی، و روانی تشکیل می شود که برای محکوم شدن متهم به ارتکاب جرم، باید کلیه اجزای این عناصر توسط مرجع تعقیب اثبات شود
الف - عنصر قانونی جرم جعل اسناد سجلی
عنصر قانونی جرم جعل در حقوق ایران در قوانین متفرقه پیش بینی شده است :
ماده ۱۰۰ قانون ثبت اسناد و املاک
قانون ثبت احوال مصوب ۱۳۵۵
موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب ۱۳۶۲
قانون انتخابات ریاست جمهوری ایران مصوب ۱۳۶۴
قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران مصوب ۱۳۶۷
قانون تشدید مجازات عبور دهندگان اشخاص از مرز مصوب ۱۳۶۷
موادی از قانون گذرنامه
قانون تشدید مجازات جاعلین اسکناس مصوب ۱۳۶۸
قانون تخلفات، جرائم و مجازاتهای مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصوب ۱۳۷۰
مواد ۵۲۳ به بعد قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵)
ب - عنصر مادی جرم جعل اسناد سجلی
عنصر مادی عبارت است از رفتار فیزیکی که بسته به نوع جرم، ممکن است فعل یا ترک فعل باشد در این بخش از تحقیق قبل از اینکه وارد ماهیت بحث شویم باید بدانیم که آیا جرم جعل اسناد سجلی با ترک فعل عنوان مجرمانه صدق می کند یا نه ؟ در مورد جرم جعل می توان گفت مصادیق جرم جعل هم در فعل اتفاق می افتد هم در ترک فعل . فعل مثبت که همان قلب حقیقت در یک نوشته که دارای ارزش و سندیت، به یکی از صور پیش بینی شده در قانون است و ترک فعل که در جعل مفادی یا معنوی محقق می شود زیرا ممکن است در نتیجه ترک فعل، سندی ایجاد شده که محتوای آن با واقعیت منطبق نمی باشد مثل اینکه قسمتی از تقریرات شخصی که سند را دیکته می کند حذف کرده و ننویسیم و بر اثر آن یک حقی را که موجب ضرر به غیر است مخفی کنیم.
با عنایت به ماده ۱۰ قانون جرایم و مجازات اسناد سجلی ، ممکن است چنین تصور شود که قانونگذار در جعل اسناد سجلی نظر به جعل مادی داشته است لیکن به نظر می رسد ذکر مصادیق(خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن) در ماده ۱۰ قانون جرایم و مجازات اسناد سجلی از باب تمثیل است زیرا اگرچه فعل مرتکب، فعل مثبت مادی خارجی است که با توجه به ساختن نوشته و سند، مهر یا امضاء می بایست به یکی از طرق پیش بینی شده در قانون، انجام گیرد لیکن طرق مختلف جعل مذکور در قانون مجازات اسلامی را می توان تحت عنوان جعل مادی و جعل معنوی بررسی کرد زیرا عنصر مادی بزه جعل، قلب حقیقت است اعم از اینکه به صورت مادی باشد یا معنوی.
بنابراین عنصر مادی در جرم جعل اسناد سجلی را به شرح ذیل بررسی خواهیم نمود :
اول - عنصر مادی در جرم جعل مادی اسناد سجلی
دوم - عنصر مادی در جرم جعل مفادی اسناد سجلی
اول - عنصر مادی یا رفتار مجرمانه در جرم جعل مادی اسناد سجلی
اگرچه قانونگذار در ماده ۵۲۳ قانون تعزیرات(قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵)طرق تحقق جعل مادی را بیان نموده است اما عنصر مادی جرم جعل اسناد سجلی صرفاً به سه طریق امکان پذیر است :
ساختن اسناد سجلی
تحریف و تغییر در مندرجات اسناد سجلی

در این صورت سپرده قانونی بانک‌ها و موسسات اعتباری نزد بانک مرکزی را میتوان به صورت زیر مورد تجزیه قرارداد :
RR= r (TD + NTD + ED + DG ) (8)
در رابطه (۸)،
به ترتیب سپرده‌های پول الکترونیک،NTD,DG, ED سپرده‌های دولتی وسپرده‌های غیر دیداری است. اگر چه به نظر میرسد که بانک مرکزی در شرایط گسترش پول الکترونیک تسلط کمتری برکنترل آن داشته باشد، یعنی سپرده‌های دولتی و نیز ازDG لیکن از طریق طریق کنترل بیشتر بر نسبت سپرده‌های قانونی بانکهای دولتی، امکان سیاستگذاری موثرتری را در فضای بانکداری الکترونیک اعمال خواهد نمود.
۳- کشش پذیری راهبردی، در مجامع اسلامی
مسلما” توجه مسئولین مالی در جهان اسلام به نیازهای
اولیه و اساسی برای توسعه یک فضای الکترونیک که

بتواند در مقابل جریان توفنده موسسات مالی غربی
مقاومت نماید، شاید اولین اولویت باشد.
امروزه حتی در مغرب زمین هم، موسسات مالی اینترنتی، رقیبی سرسخت برای بانک‌های پرسابقه خود آنها تلقی میشوند و بدیهی است که این نهادهای مالی از طریق فناوری
الکترونیک با عبور از مرزها، بانک‌های غیر کارا را به زودی بابن بست روبرو خواهند نمود.
به همین دلیل، اولین گام برای ورود به شبکه جهانی مبادلات الکترونیک، توجه به استانداردهای قابل کاربرد و تعامل با این نظام جدید خواهد بود.
خوشبختانه مراکز مالی اسلامی به تدریج به اهمیت این اقدام وقوف می یابند. بانک توسعه اسلامی وموسسات مالی اسلامی در سراسر جهان از اوایل سال ۱۳۷۹، برای ایجاد سازمانی که بتواند استانداردهای عملیاتی در بانکداری اسلامی را شناسایی نماید، اقداماتی را انجام داده اند.
هدف از این اقدامات، سهولت بخشیدن به ایجاد شاخص‌های استاندارد و مناسب با بانکداری اسلامی و در عین حال قابل تعامل در عملیات بانکی جهانی است، به طوری که بتوان براساس آن امکان سرمایه گذاری بهینه در بانکداری اسلامی را تسهیل نمود.
درهمین حال، در کنفرانسی که تحت عنوان چالش امت اسلامی در هزاره نوین در اواخر همان سال (۱۳۷۹)، با شرکت ۳۰۰ تن از کارشناسان و مسئولان بانکداری اسلامی در کوالالامپور ( پایتخت مالزی ) برگزار شد، نماینده رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز در یک اقدام به موقع براین یکسان سازی در آستانه جهانی شدن، برای بانکداری اسلامی تاکید کرد.
در هر حال، ورود بانکداری اسلامی در این جریان وسیع بین المللی مسلما” نیازمند رعایت اصولی است که از یک طرف بتواند موسسات مالی جهانی را با جریان بانکداری اسلامی آشنا کند و از طرف دیگر ریال با تاکید بر خصوصیات ویژه آن، بار ارزشی اصول اقتصادی و بانکداری اسلامی را به عنوان یک جریان قابل دفاع حفظ کرده و از استحاله آن در جریانات مالی بین المللی جلوگیری کند.
بنابر این، تدابیر لازم برای تطبیق بانکداری اسلامی با تحولات جهانی و فناوری رایانه ای، یکی از مهمترین وظایف اقتصاد دانان و بانکداران اسلامی است که باید هر چه سریعتر برای آن برنامه ریزی شود.
۴- وحدت رویه فقهی نسبت به تنوع عملیات
فناوری الکترونیک درصورتی میتواند در موسسات مالی و بانک‌های اسلامی توسعه مطلوبی داشته باشد که اولا” استانداردهای عملیاتی آن برای کارکنان این موسسات به خوبی قابل فهم و استفاده بوده ودیوان سالاری دولتی حاکم بر سیستم بانکی در جهان اسلام، کمتر بتواند تحت تاثیر گرایش‌های سیاسی در ماهیت استانداردهای خاص بانکداری اسلامی و قدرت رقابت پذیری آن اختلال ایجاد کرده و آن را در پرده ابهام قرار دهد.
اگر چه امروزه متفکران اقتصادی و بانکداران اسلامی، تحقیق در رابطه با استانداردهای اثباتی – هنجاری را اولین الویت تلقی می کنند و متوجه این نقیصه تحقیقاتی شده اند، ولی به نظر می رسد که بدون وجود موسسات مالی و بانکهای متعهد خصوصی، استانداردهای قابل کاربرد در جهان اسلام، همچنان در چالش نگرش‌های سیاسی و جناحی در ابهام باقی خواهند ماند و این بخش خصوصی در جهان اسلام است که میتواند به راحتی هم درا ین فضای جدید تشکیل شود و هم موتور حرکت بانکهای دولتی در مسیر تشخیص و به کارگیری صحیح استانداردهای فراگیر قرار گیرد.
به طور کلی، دو خصوصیت عمده در یکنواخت سازی عملیات بانکداری اسلامی در فضای مبادله الکترونیک باید مورد عنایت قرار گیرد : یکی، گرایش به حداقل سازی استانداردهای اساسی مشترک به نحوی که بتواند پذیرش فقهی در کلیه مذاهب اسلامی و یا حداقل توافق عمده ترین مذاهب را تامین کند.
دوم : ترجمه پذیری بر اساس استانداردهای بانکداری مترادف جهانی، به طوری که بتوان حداقل در شرایط خاص، ارتباط رایانه ای با عملیات بانکی جهانی را همچنان برقرار کرد.
برای مثال، اگر فرض کنیم، نماد ، به عنوان یک نوع عملیات بانکی استاندارد TD شده با مفهوم سپرده‌های قرض الحسنه جاری و نماد با مفهوم سپرده‌های قرض الحسنه پس انداز در SD تمامی بانکهای اسلامی مورد پذیرش قرار دارد، در این صورت همچنان میتوان با توجه به شباهت ظاهری این نماد با نمادهای بانکداری متعارف، کاربرد آن را در بانکداری جهانی الکترونیک حفظ کرد.
بدیهی است، در مرحله دوم یعنی ارتباط با استانداردهای جهانی، صرفا” شباهت ظاهری استانداردهای، امکان ایجاد ارتباط را فراهم میسازد و مسلم است که مبنای قراردادی فقط یک مبنای صوری است و اصولا” لازم است ابتدا مبنای صوری مورد شناسایی قرار گیرد، تا بتوان با حیطه
ارتباط برقرارکرد.EFTوسیع
این ارتباط،
زمانی رضایت بخش خواهد بود که هماهنگی
در مفهوم نیز وجود داشته باشد ویابه تدریج به وجود آید.
البته آنچه در این جریان عظیم که در عمل تکیه بر تبادل وجوه الکترونیک به یک تحول زیر بنایی منجر خواهد شد، وظایفی است که اقتصاد دانان و بانکداران اسلامی باید برای حفظ هویت نظام اقتصادی اسلام، مورد پیگیری و در دستور کار خود قرار دهند.
برخلاف نظرات کوته بینانه، نباید تصور کرد که جریان بانکداری اسلامی، اساسا” در اصطکاک با جریان جهانی شدن، مواجه با چالش خواهد شد، بلکه این جریان درصورتی که صادقانه و عالمانه مورد کارشناسی قرار گیرد، مکمل مطمئن تری برای توسعه جهانی خواهد بود.
بنابراین، جریان توسعه اقتصاد جهانی همان اندازه که از توسعه فناوری الکترونیک سود می برد، نمی تواند در مقابل تنوع اصولی شرایط قراردادها که از نظام بانکداری اسلامی نشات گرفته است مقاومت کند (۱۶)
دولت الکترونیکى، فرصت‌ها، چالش‌ها و روند آینده
تعریف دولت الکترونیکى :
دولت الکترونیکى دراصطلاح به استفاده از فناورى اطلاعات و ارتباطات درجهت ارائه اطلاعات و خدمات به شهروندان، بخش‌هاى اقتصادى، کارمندان دولت وسایر قسمت‌هاى دولتى اطلاق مى شود.
مزایاى دولت الکترونیکى

• • مدیریت دولتى کارآتر

• • ارائه بهتر خدمات دولتى به شهروندان

• • - تعامل بهتر با شهروندان و بخش‌هاى بازرگانى و صنعتى

• • - افزایش توان از طریق دسترسى به اطلاعات

• • ارائه خدمات به مردم، در هر زمان و در هر مکان

• • تسهیلات و سرعت بیشتر

• • فافیت بالاتر

• • مسئولیت پذیرى بیشتر

• • یکپارچه سازى شهروندان

• • گسترش فرهنگ خودمحورى در خدمات رسانى

همچنین با بهره گرفتن از (درگاه) پورتال دولت الکترونیکى، ( سایت مرجع دولت که ارتباط با سایت سایر سازمانها و نهادهاى دولتى را برقرار مى سازد) مردم مى توانند به کلیه اطلاعات و خدمات دولتى، روى اینترنت- بدون توجه به محدودیت‌هاى فیزیکى و زمانى- دسترسى پیدا کنند.
دولت الکترونیکى در سرتاسر جهان :
دولت الکترونیکى مزایاى مهمى براى شهروندان، مشاغل و دولت‌ها در سرتاسر جهان به وجود آورده است؛ اگر چه این فناورى هنوز دوره نوجوانى خود را طى مى کندولى قابلیت‌هاى انعطاف پذیر اینترنت شامل پتانسیل بالاى آن براى کاستن فوق العاده هزینه‌ها، افزایش سود، گسترش موارد قابل دسترسى و از بین بردن فاصله‌ها است. دولت الکترونیکى در حقیقت روش کلیدى براى دستیابى به بسیارى از اهداف مذکوراست.
چالش‌هاى آینده فراروى دولت الکترونیکى

متغیر

ابعاد متغیرها

شماره سئوالات

بانکداری الکترونیک

اینترنت

۱ تا ۱۷

خودپرداز

۱۸ تا ۳۴

پایانه های فروش

۳۵ تا ۴۲

تلفن بانک

۴۳ تا ۵۰

تلفن همراه

۵۱ تا ۶۱

رضایت مشتریان

۶۲ تا ۷۰

لازم به ذکر است که جهت پاسخ به تمامی سئوالات از طیف پنجگانه لیکرت استفاده شد. به این ترتیب که امتیاز ۵ به کاملاً موافق ، امتیاز ۴ به موافق ، امتیاز ۳ به نه موافق نه مخالف، امتیاز ۲ به مخالف و امتیاز ۱ به کاملاً مخالف داده می شود.
۳-۴)روایی و پایایی ابزار سنجش و اندازه گیری
پیش از اطمینان نهایی به ابزار های اندازه گیری وبه کار گیری آنها در مرحله اصلی جمع آوری داده ها ضرورت دارد که پژوهشگر از طریق علمی ، اطمینان لازم را نسبت به روا بودن به کار گیری ابزار مورد نظر ویا پایا بودن آن پیدا کند ،در واقع روایی وپایایی ویژگی هایی هستند که هر ابزارسنجش از جمله پرسشنامه باید دارا باشد.
۳-۴-۱)روایی
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سوالات مندرج در ابزار دقیقاً متغیر ها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد ؛ یعنی اینکه هم داده های گرد آوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد یا به عبارت دیگر، عین واقعیت را بخوبی نشان دهد (حافظ نیا ،۱۳۸۶،ص۱۵۵).
برای سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی محتوا استفاده شده است . برای سنجش این نوع روایی از نظرات جمعی از متخصصان ، اساتید دانشگاهی و کارشناسان خبره استفاده شد که در این مرحله پرسشنامه ها با هم گرایی زیادی میان نظرات این متخصصان ، تأیید شد و بدین ترتیب اطمینان حاصل گردید که پرسشنامه همان ویژگی مورد نظر پژوهشگران را می سنجد.

۳-۴-۲)پایایی
پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقّت ،و اعتماد پذیری نیز تعبیر می شود ، عبارت است از اینکه اگر یک وسیله ی اندازه گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرارگیرد ، نتایج مشابهی از آن حاصل شود ؛ به عبارت دیگر ، ابزار پایا یا معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرار پذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد(حافظ نیا ،۱۳۸۶،ص۱۵۵) .
برای اندازه گیری پایایی از شاخصی به نام “ضریب پایایی"استفاده می کنیم و اندازه آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می کند .ضریب پایایی صفر معرّف عدم پایایی و ضریب پایایی یک ، معرّف پایایی کامل است ( خاکی ، ۱۳۸۲، ص ۲۴۵ ) .
در این تحقیق جهت محاسبه ضریب پایایی درونی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است . چراکه تقریباً در همه موارد ، آلفای کرونباخ را می توان شاخص کاملاً مناسب برای اعتبار و هماهنگی درونی به کار برد (سکاران ،۱۳۸۱،ص۲۲۹) . در این روش ، اگر ضریب آلفا کمتر از ۶۰% باشد معمولاً اعتبار آن ضعیف تلقی می شود ، دامنه ۷۰% قابل قبول و بیش از ۸۰% خوب تلقی می شود (سکاران ،۱۳۸۱،ص۳۸۵) . با توجه به موارد مذکور میزان آلفای کرونباخ متغیرها با استفاده ازپرسشنامه بصورت زیر بدست آمد.
جدول ۳-۲) ضرایب آلفای کرونباخ مربوط به متغیر ها

متغیر

تعداد سوال

ضریب آلفا

اینترنت