جدول ۲-۱) طبقه بندی عوامل ساخت سرمایه اجتماعی
ج)فرانسیس فوکویاما^[۱۲] :
فرانسیس فوکویاما محقق نظریات بزرگ در سال ۱۹۹۲ به یکباره در جمع اندیشمندان با ” پایان نظم ” و ” آخرین انسان ” ظاهر شد. در سال ۱۹۹۵ فوکویاما کتاب ” اعتماد ، خصایص اجتماعی و آفرینش سعادت ” را منتشر کرد . این کتاب در حوزه مطالعات سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفت .او هم چون پاتنام بر اعتماد به عنوان اساس ساختاری برای توفیق های اقتصادی تاکید دارد . در کتاب ” زوال بزرگ” فوکویاما هنجارهای اجتماعی و ارزش ها را مطرح کرد . او از اوایل سالهای ۱۹۶۰ تا اوایل سالهای ۱۹۹۰ اغلب کشورهای غربی را مورد مطالعه قرار داد و متوجه شد که در این کشورها زوال بزرگ فروپاشی خانواده در راه است . فوکویاما با تکیه بر مفهوم سرمایه اجتماعی تلاش دارد تا این نوع سرمایه را که بعد اجتماعی دارد به وضعیت بخش فرهنگی جوامع مدرن متصل نماید . فوکویاما معتقد است هنجارهای غیر رسمی متقابل که بار ارزشی دارد تولید کننده سرمایه اجتماعی و به دنبال آن سرمایه اجتماعی زاینده اعتماد و جامعه مدنی و بالاخره هماهنگی و انجام بهره ای که نصیب سیستم های کلان اجتماعی می شود . او خانواده را مهمترین سرمایه اجتماعی و عامل اصلی انباشت و انتقال آن میداند (مهدی اختر محققی :۱۳۸۵) . از دید فوکویاما سرمایه اجتماعی وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش های غیر رسمی است که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میان شان مجاز است، در آن سهیم هستند . مشارکت در ارزش ها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد ،چرا که این ارزش ها و هنجارها ممکن است ارزش ها و هنجارهای منفی باشد . هنجارهایی که تولید سرمایه اجتماعی می کنند اساساً باید شامل سجایایی از قبیل صداقت ، ادای تعهدات و ارتباطات دو جانبه باشد . واضح است که هنجارهایی که تولید سرمایه اجتماعی می کنند تقسیم پذیرند . یعنی می توانند تنها میان گروه محدودی از مردم همان اجتماع مشترک باشند و نه در میان دیگران . در حالی که سرمایه اجتماعی در همه جوامع وجود دارد اما می تواند به طرق مختلف توزیع گردد . در ارتباط با سرمایه اجتماعی توجه به دو مسئله حایز اهمیت می باشد : نخست اینکه سرمایه اجتماعی زیر مجموعه سرمایه انسان نیست چرا که این سرمایه متعلق به گروه هاست و نه افراد .هنجارهایی که شالوده سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند ، در صورتی معنی دارد که بیش از یک فرد در آن سهیم باشد . گروهی که حامی سرمایه اجتماعی هستند ممکن است به کوچکی دو دست باشند که با یکدیگر تبادل اطلاعات می کنند یا در پروژه ای مشترکاً همکاری می کنند ، و یا ممکن است در مقیاس بزرگتری تمامی یک ملت باشند . دوم ؛ سرمایه اجتماعی با توجه به علم سیاست و علم اقتصاد لزوماً چیز خوبی نیست . در این علوم همکاری و همیاری برای تمام فعالیت های اجتماعی خواه خوب یا بد ، ضروری است. (فوکویاما:۱۳۷۹)

فوکویاما در ارتباط با سرمایه اجتماعی دو نکته را تاکید می کند:
سرمایه اجتماعی متعلق به گروه هاست نه افراد ، به عبارت دیگر هنجارهایی که شالوده سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند در صورتی معنی دارند که بیش از یک فرد در آن سهیم باشند .
همکاری و همیاری برای تمام فعالیت های اجتماعی (خواه بد و خواه خوب) ضروری است .پس ارزش ها و هنجارهای غیر رسمی می تواند مثبت و منفی باشد. ( علاقه بند۱۳۸۹)
از نظر فوکویاما سرمایه اجتماعی دو بعد اصلی دارد : ۱) ارزش های غیر رسمی ۲) هنجارهای غیر رسمی
با توجه به تعاریف و بیان اجزای سرمایه اجتماعی ، چهار جزء در همه آنها مشترک هستند که می توان به عنوان ابعاد سرمایه اجتماعی در نظر گرفت :(باقر ساروخانی :۱۳۷۰)
مشارکت در شبکه ها
روابط متقابل
هنجارها و ارزشهای اجتماعی
اعتماد