نکته قابل توجه و مهم این است که باید ارائه مطالب در راستای نظر کلی شرع باشد و با دلایل محکمه پسند بتوان از انتشار آنها دفاع کرد. و به افراد ذی نفع واگذار نشود تا به بهانه مصلحت جویی حریم خصوصی افراد، مورد تعرض قرار نگیرد. مشخص است که تشخیص اهم، مقدماتی لازم دارد و وظیفه مجتهد و مرجع است که آن را روشن کند و در اختیار مقلدین قرار دهد،‌مگر در مواردی که احتیاج به برهان نداشته باشد. اما اصالت احتیاط در عرض و آبروی مؤمن اقتضا می‌کند که در موارد مشکوک نیز اقدام به تجسس و اطلاع رسانی نکنیم.^[۱۰۴]
با توجه به آنچه در شرع نسبت به تجسس وارد شده و نیز موارد قانونی که فعلاً مورد عمل است، ضوابط زیر برای فعالیت حرفه‌ای رسانه‌های خبری به اثبات می‌رسد:

۱٫ممنوعیت تهیه خبر و گزارش در مورد امور شخصی و زندگی روزمره شهروندان در صورتی که لازمه این امر تحقیق باشد.
۲٫ممنوعیت تهیه خبر و گزارش در مورد امور کشوری و لشکری و مسائل اجتماعی در صورتی که نشان دادن نقاط ضعف و آسیب پذیر حکومت اسلامی به دشمنان را موجب شود.
۳٫مساعدت رسانه‌های خبری در تهیه خبر و اطلاع رسانی در مواردی که استیفای حقوق عمومی باشد و برای این منظور ناگزیر از تجسس و تحقیق و تفحص باشیم.
۴٫ضرورت حضور فعال رسانه‌های خبری و خبرنگاران و گزارشگران ایشان با پوشش‌های مختلف در مناطق گوناگون جهان به منظور پشتیبانی اطلاعاتی نسبت به مقامات تصمیم گیر حکومت اسلامی با ارائه اخبار و اطلاعات لازم در زمینه وضعیت و اوضاع آن مناطق و مساعد بودن حرفه و پوشش خبر نگاری برای انجام دادن این مهم.^[۱۰۵]
افشای اسرار ( انتشار مسائل خصوصی):
‌ افشای اسرار (اسرار اشخاص حقیقی یا حقوقی، اسرار گروه ها و اجتماعات و اسرار مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی یک کشور اسلامی و…) از دیگر محورهای پیام ممنوع محسوب می شود.
همان طور که کتمان حقایقی که ابراز آن ها لازم و واجب است، از گناهان محسوب می شود، عکس این مطلب یعنی افشای مطلبی، که نه تنها ابراز آن لزومی ندارد، بلکه باعث ایجاد ضرر مادی یا معنوی بر فرد یا افراد یا… می شود حرام می باشد. تا ضرورتی اقتضا نکند، انسان حق ندارد با آشکار کردن اسرار پنهان مردم، اسباب هتک آبرو و لکه دار کردن شخصیت اجتماعی آنان را فراهم سازد و شاید نهی خداوند بزرگ از تجسس در امور شخصی از باب مقدمه بودن برای همین امر و یا تعاون بر آن باشد.^[۱۰۶]
هنگام تحقیق در مسئله افشای اسرار و نقش آن در اطلاع رسانی با منابعی روبرو می‌شویم، که مسئله افشای اسرار را به عنوان یک گناه اخلاقی و یک امر ناپسند مورد توجه قرار داده‌اند و حتی در کتب فقهی و استدلالی نیز که به مناسبت هایی مثل بحث غیبت، مسئله افشای اسرار مورد اشاره قرار گرفته، تنها همین جنبه مد نظر بوده است.
مسئله افشای اسرار با تفکیک مورد ، هم در مباحث حقوق جزای اختصاصی تحت عنوان جرایم علیه اشخاص مطرح گردیده است، با این بیان که افشای اسرار در مواردی که سر شخص منتشر می‌گردد نوعی تعرض به بعد معنوی شخصیت اوست و هم تحت عنوان «جرایم علیه امنیت کشور و آسایش عمومی» به این دلیل که افشای اسرار در مواردی امنیت ملی و منافع کشور را با مخاطره مواجه می‌سازد. ^[۱۰۷]
مفهوم افشای اسرار:
سر، در لغت به معنای چیزی است، که انسان مخفی و کتمان می کند و به این معنی هم در اشیاء به کار می‌رود و هم در مفاهیم و مطالب. واژه افشاء نیز به معنای انتشار و پخش کردن و اظهار است. ^[۱۰۸]
این دو واژه در اصطلاح فقها نیز به همین معنی به کار رفته است. از این رو می‌بینیم، که برخی سر را با عبارت « هر چیز پوشیده و مخفی از دیگران» شناسانده‌اند.
با پیگیری نصوص دینی به این نکته دست می ‌یابیم، که طلب کتمان ، شرط تحقق سر نیست، بلکه هر چیز مربوط به شخص (حقیقی یا حقوقی)، که در صورت انتشار ناخشنود می‌شود، سر او محسوب می‌شود. به همین جهت حتی بیماری ای که فرد مبتلای به آن از آن بی خبر است نیز سر به حساب می‌آید. ^[۱۰۹]
ادله حرمت افشای اسرار:
از نظر قانون جرم افشای اسرار مردم به خودی خود عنوان مجرمانه و قابل تعقیب کیفری نیست، بلکه تنها در صورت وجود پاره‌ای شرایط مثل اطلاع یافتن فرد افشاء کننده بر اسرار از رهگذر شغل خاص خود و به کارگیری تهدید و ارعاب علیه شخص به منظور افشای اسرار و از این قبیل، جرم شمرده می‌شود.
اما می توان گفت که در فقه امامیه افشای اسرار به خودی خود گناه محسوب می شود یعنی گناه بودن آن منوط به شرایط دیگر نیست بلکه خود عنوان افشاء سر حکم حرمت را به دنبال می آورد.
روایات:
در روایت عبد الله بن سنان از امام صادق (ع) نقل شده است:
“به امام صادق (ع) عرضه داشتم که عورت مومن بر مومن حرام است؟ فرمود: بلی. گفتم: منظور دو عضو جنسی او (پیش و پس) است؟ فرمود: نه چنین است که تو گمان کرده ای، بلکه افشای اسرار اوست.”^[۱۱۰]
نیز در روایت زید از امام صادق (ع) در مورد حدیثی که می گوید:
“عوره المومن علی المومن حرام” آمده است: منظور این نیست که چیزی از او بر تو کشف شود، بلکه منظور این است که بر او عیب جویی کنی یا آن چه را می دانی به جهت نقص او بر ملا سازی^[۱۱۱].
در روایت صحیحه از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است:
“مجالس امانت هستند و باید از خیانت در نقل مطالب برحذر بود.”^[۱۱۲]
در روایتی دیگری از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است:
“مجالس امانت هستند. اگر کسی سخنی گفت باید این مکتوم بماند کسی حق ندارد از مجلس این مطالب را بیرون برده و نقل نماید. ^"[۱۱۳]
اسراری که افشای آنها جایز است:‌
حرمت افشای اسرار در دو حالت برداشته شده است:
اول، مواردی که ملاک این حرمت با مصلحت اهم تزاحم پیدا کند از این قبیل است؛ اصطکاکی که میان حق صاحبان اسرار و حق عموم مردم در رسانه‌های خبری پیدا می شود. همچنین مواردی که مخفی ماندن اسرار موجب سلب آسایش عمومی یا امنیت ملی یا منافع کشور و شهروندان باشد.
دوم، افشای اسرار در مقام تظلم و دادخواهی که دلیل این امر آیات شریفه زیر می باشد:
“و لمن انتصر بعد ظلمه فاولئک ما علیهم من سبیل انما السبیل علی الذین یظلمون الناس و یبغون فی الارض بغیر الحق”^[۱۱۴].
بر کسانی که مظلوم گشته اند و یاری می جویند و داد می خواهند عقابی متوجه نیست؛ همانا عقاب متوجه کسانی است که بر مردم ظلم روا می دارند و به ناروا در زمین ستم می کنند.
“لایحب ا… الجهر بالسوء من القول الا من ظلم”^[۱۱۵]
خداوند اظهار سخنان ناروا را دوست ندارد، مگر از سوی کسی که مورد ستم قرار گرفته است.
نکته:
نشر و افشای اسرار مردم در رسانه‌های خبری با داشتن مخاطبان عام که نسبت به همه ایشان احتمال رفع ستم نمی‌رود، در اکثر موارد نه از باب تظلم مجاز است و نه از باب تعارض با مصلحت اهم، بررسی موارد استثنا در قالب این پژوهش نمی گنجد.
بنابراین رسانه‌های خبری به هیچ عنوان حق افشای اسرار مردم و اظهار آن را ندارند، مگر آن که این اسرار جنبه شخصی خود را از دست داده و در قالب اقداماتی بر ضد امنیت و آسایش عمومی در آمده باشد، که از بحث ما خارج است.
افشای اسرار دولتی و مرتبط با امنیت و منافع کشور:
همه حکومت‌ها و دولت‌های جهان ناگزیرند که بخشی از اقدامات و فعالیت‌های خود را مکتوم داشته و از اطلاع همگان جلوگیری کنند. این امور را اسرار دولتی و حکومتی می‌نامیم. امروزه به وسیله سیستم‌های حفاظت اطلاعات طبقه‌بندی شده و پیچیده از این اسرار و اسناد محرمانه که حاوی ناگفته‌های یک حکومت است، مراقبت می شود، که می‌توان نمونه‌های بیشماری از این پرده پوشی و حفظ و مراقبت از اسرار را در سیره حکومتی پیامبر اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) مشاهده کرد.^[۱۱۶]
افشای اسرار و ورود به حریم خصوصی افراد:
در جامعه اسلامی حفظ حریم و آبروی افراد لازم است و تا آن زمان که ضرورتی ایجاب نکند، کسی حق ندارد با آشکار کردن اسرار پنهان مردم، اسباب هتک آبرو و لکه دار شدن شخصیت اجتماعی آنان را فراهم آورد. از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در نهی از ورود در حریم خصوصی زندگی مردم نقل شده است:
” در پی افشای حریم خصوصی مسلمانان نباشید، چرا که خداوند کسی را که این چنین کند درونش را فاش و او را مفتضح سازد. ^"[۱۱۷]
انسان شناسان و دانشمندان علوم اجتماعی به ما می گویند، که نیاز به حریم شخصی امری بسیار ریشه دار و یک نیاز فطری و مساله ای است، که تنها به انسان محدود نمی شود^[۱۱۸].
جان لاک در بحث پیرامون این موضوع می گوید: هر انسانی در درون خود یک قلمرو شخصی دارد و هیچ کس غیر از خود شخص هیچ حقی برای ورود به این قلمرو را ندارد.
تجزیه و تحلیل جان لاک به رغم کوتاه بودن آن نشان می دهد که حریم شخصی که تعبیر مناسب تری برای آن یافت نمی شود میزان احساس امنیتی است، که ما از کنترل و مالکیت خود بر آن فضای خصوصی داریم .
در مورد حفظ حریم خصوصی افراد، در دستورالعمل برنامه سازی BBC آمده است:
بی بی سی باید حریم خصوصی افراد را محترم بشمارد، و این را تشخیص بدهد، که تنها توجیه نقض این حریم، انجام دادن این کار در خدمت هدفی والاتر است. چهره‌های شناخته شده در جایگاه خاصی قرار دارند، اما آن ها هم حریمی برای زندگی خصوصی خود دارند. مردم باید از واقعیات مربوط به توانایی تناسب این مقامات برای کسب یا حفظ مقام یا انجام وظیفه خود آگاه شوند، اما حق ندارند چیزی در مورد رفتارهای خصوصی آنان بدانند، مگر آن که رفتارهایشان غیر قانونی باشد یا پیامدهای مهمتر و گسترده تر از حوزه زندگی خصوصی آنان داشته باشد. به عنوان یک اصل کلی، برنامه‌های خبری بی بی سی نباید گزارشی در مورد رفتار شخصی قانونی مقامات دولتی پخش کنند، مگر آن که به واسطه خود آن رفتار یا پیامد‌های علنی شدن آن، مسائلی آشکار شود که مردم حق دارند از آن ها آگاه شوند. صرف این واقعیت که رفتار شخصی در قلمرو عمومی قرار دارد(یعنی کس دیگری آن را قبلا گزارش کرده است)،برای توجیه پخش گزارش آن توسط بی بی سی کافی نیست^[۱۱۹].
رسانه‌های غربی با هدف جلب مشتری بیشتر روز به روز تقید خود را به رعایت اصول اخلاقی همچون حفظ حریم خصوصی افراد بیشتر از دست می دهند. نات هنتاف یکی از نویسندگان نشریه صدای روستا که به تدریس روزنامه نگاری تفحصی اشتغال داشته است، می گوید مطبوعات به یکی از دهشتناکترین دشمنان حریم خصوصی تبدیل می شوند. وی معتقد است مطبوعات دیگر نمی توانند جنبه‌های انسانی خود را حفظ کنند و به ابزاری برای کسب درآمد تبدیل شده اند“.^[۱۲۰]
منشور اصول بین المللی اخلاق حرفه ای خبرنگاری که در سال ۱۹۸۳ در چهارمین نشست یونسکو در این زمینه، که به تصویب سازمان‌های بین المللی و منطقه ای خبرنگاران رسید. در اصل ششم خود بر احترام به اسرار محرمانه و حیثیت انسانی تاکید کرده است، در این اصل آمده است. بخش مکمل استانداردهای حرفه ای خبرنگار همانا احترام به حق اشخاص در حفظ اسرار محرمانه و حرمت انسانی شان بر پایه موارد موجود در قانون بین المللی و قوانین ملی از جمله حمایت از حقوق و آبروی دیگران و منع افترا, بهتان و لطمه به حیثیت و آوازه اشخاص است^[۱۲۱].
نمیمه(سخن چینی):
مفهوم نمیمه:
یکی از اموری که ذیل بحث افشای اسرار از آن بحث می شود، نمیمه است.