رقابت
تبعیض
محدودیت‌های فرهنگی
سروصدا
فشار روانی آسیب رسان
فشار چه مثبت باشد و چه منفی، واکنش‌های جسمانی ایجاد می‌کند. بدن هورمونها ومواد شیمیایی که کارکرد قلب، ریه‌ها وعضلات وسایر اندامها را تشدید می‌کنند، ترشح می‌کند. این پاسخ ممکن است حالت دفاعی داشته باشد و افراد را قادر کند که مثلا از یک ماشین بی احتیاط فرار کنید. اگر فشار روانی برای یک دوره طولانی تداوم یابد، هورمونها نیز بطور مرتب ترشح میشود و در نهایت این تبادل بین روان وبدن موجب فرسایش می‌گردد. (عابدی،۱۳۸۱،ص۴۰)

نشانه های فشار روانی
نشانه‌هایی وجود دارند که لازم است به هنگام تحت فشار قرارگرفتن به آنها توجه کنید. این نشانه‌ها در چهار طبقه می‌گنجند: احساسات، افکار، رفتار و نشانه‌های جسمانی. به هنگام تحت فشار قرار گرفتن، یک یا چند تا از نشانه‌های زیر تجربه میشود:
نشانه های هیجانی فشارهای روانی و استرس
تحریک پذیر شدن،احساس هراس، نوسان خلقی
اضطراب،ترس های غیر عادی،احساس خصومت،پرخاشگری
احساس گناه،بد بینی،نگرانی مفرط
حالت بغض و گریه،کابوس دیدن،درماندگی و تسلیم
احساس طرد شدگی،نداشتن روحیه شوخی و بذله گویی
عدم پذیرش مسئولیت و کناره گیری،افکار، احساس ارزشمندی پائین
ناتوانی در تمرکز،نگرانی در مورد آینده،فراموش کاری،ترس از شکست
خجالت‌زدگی،قضاوت نادرست در ارتباط با دیگران و موقعیت ها،دشوار شدن کارهای ساده
تردید و دودلی،بی دقتی،اشتباهات مکرر،ناتوانی در بیاد آوردن وقایع اخیر
افکار مزاحم و وسواسی،تصمیمات فوری و غیر منطقی،نامرتب و بی برنامه بودن
نشانه های رفتاری فشارهای روانی و استرس
افزایش مصرف دارو،مشروب خوردن یا افزایش دفعات آن
پر خوری،کم خوردن و بی اشتهایی،بی توجهی به وضع ظاهری
کناره گیری از رفت و آمده،لکنت وسایر مشکلات گفتاری
خندیدن باصدای بلند و حالت گرفتگی صدا، شروع کردن چند کار همزمان ولی نیمه کاره رها کردن آن
ناخن خوردن،کندن مو ه،نیشگون پوست،اعمال وسواسی، افزایش احتمال تصادف
گریه بدون دلیل آشکار، از جا پریدن، سائیدن دندان به روی هم، افزایش مصرف الکل و سایر داروها
سیگار کشیدن یا افزایش دفعات آن.
نشانه های جسمانیفشارهای روانی
تعریق، دستهای مرطوب،لرز،خشکی گلو و دهان
یبوست تکرر ادرار،عدم هضم غذا، استفراغ
سردردها،دردگردن یا پشت،آسیب‌پذیری به بیماری
افزایش ضربان قلب،تیک‌های عصبی،مشکلات خواب
ناراحتی معده‌ای،تنش پیش از قاعدگی،فقدان اشتها یا پرخوری افراطی
چگونگی کاهش سطح فشار روانی در بین معلمان

آرام بودن و شوخی کردن
تحریک پذیر
خوابیدن در شب
احساس مسئولیت هایتان
افزایش میزان علاقه و روابط اجتماعی
تمرکز بر فعالیت ها
عوامل و پیامدهای تاثیرگذار برفرایندهای فشار شغلی
۱. حجم کار زیاد
حجم کار زیاد از عوامل بحرانزا برای کارکنان و معلمان بوده که احتمالاً ناشی از عدم تقسیم عادلانه کار در ساختار سازمانی میباشد. حجم کار زیاد؛ عوامل انسانی درگیر را فرسوده، خسته و بیانگیزه خواهد کرد. همچنین شلوغی و انبوه کار؛ خلاقیت، نوآوری و ابتکار را زایل میکند و نیز به نوعی روزمرگی گرفتار میشوند. عدم توازن در تقسیم کار، تنشهای روحی و روانی را میان آنان را به وجود می آورد این عوامل می تواند به عنوان مکانیزم فزاینده اضطراب و استرس شغلی به حساب آید.
۲. سازمان های غیررسمی درون سازمانی
تشکیل سازمان های غیررسمی، مدیریت واحد را در فرایندی برنامه ریزی و تصمیمگیری دچار مشکل و بحران خواهد کرد به نحوی که در اجراء برنامههای تدوین شده خدشه وارد میشود. سازمانها نیز سایر کارکنان واحد را تحت تأثیر قرار داده و منجر به از هم گسیختگی در مجموعه سازمان می شوند. در این حالت اگر هر یک از اجزاء واحد سازمانی به مثابه یک حلقه از زنجیر فرایند تولید دچار خدشه شود، سایر اعضاء را نیز متأثر خواهد کرد. لذا وجود سازمانهای غیررسمی در واحدهای سازمانی از جمله عوامل فشار شغلی برای کارکنان و مدیران محسوب شده و درنتیجه بهره وری کاهش خواهد یافت.
۳. ارزشیابی نامناسب

اصطلاح استرس از زبان انگلیسی گرفته شده و معادل دقیق آن در فارسی کلمه ” فشار ” است، البته معنای وسیع و طیف گسترده آنرا نمیرساند (شاملو، ۱۳۶۳). این اصطلاح تقریباً از قرن پانزدهم در زبان انگلیسی مورد استفاده قرار گرفت. در این زبان کلمه استرس بهمعنای فشار یا کشش فیزیکی بهکار میرفت. تا قرن هفدهم کاربرد آن در حوزه های مهندسی معماری تعمیم یافت و از آن پس این کلمه در مفهوم سختی و فلاکت در مورد انسان نیز مورد استفاده قرار گرفت. بهعبارت دیگر، فشار وارد بر فرد جانشین فشار وارد بر شیء شده بود. در اوایل قرن بیستم بعضی از پژوهشگران استرس را در ارتباط با اختلالات روانتنی مطرح کردند. سپس در سال ۱۹۳۰ سلیه تمایز بین علت اختلالات بدنی و آثار آنرا مطرح کرد. او علل یا محرکهای خارجی را عامل استرس و حالت عدم تعادل بدن را استرس نامید (شفر ، ۱۹۸۲).
سلیه (۱۹۵۰) تعریف کاملاً نوینی برای استرس ارائه داد. وی با تأکید بر سیستم غدد درونریز اظهار داشت که در ارگانیسم هر عامل یا محرکی میتواند تغییرات حفاظتی و سازگار کنندهای به‌وجود آورد. بهنظر او هر محرک تنشزا، اگر فشار کافی داشته باشد، ممکن است به ایجاد واکنشی که او آن را سندرم سازگاری کلی نامید، منجر شود.

سلیه بههنگام طرح تاریخی این موضوع چنین میگوید: استرس عبارت است از مجموعه واکنشهای غیراختصاصی که تحت تأثیر محرکهای گوناگون در ارگانیسم ایجاد میشود. استرس از نظر ماهیت اختصاصی است، اما منشأ غیراختصاصی دارد. اختصاصی بودن ماهیت آن یعنی این‌که دارای تغییرات کلیشهای یکسان و ویژهای است که مهمترین آنان عبارتند از: واکنش غده قشری فوِق کلیوی، کاهش میزان ائوزینوفنل در خون و رشد زخم در دستگاه گوارش. غیراختصاصی بودن آن از این نظر است که استرس براثر محرکهای گوناگون به وجود میآید (فایلا^[۷۶]، ۱۹۹۱ ؛ آیزنک، ۲۰۰۰). البته سلیه در ابتدا تصور میکرد که استرس فقط تحت تأثیر عوامل زیانآور، ایجاد میشود، ولی بعدها عنوان کرد هر چیز خوشایند و ناخوشایند موجب بروز استرس میشود.
استرس و اضطراب دو واکنش طبیعی ارگانیسم در موقعیتهای تهدیدکنندهاند که بدون آنان بقای نوع انسان به خطر میافتد. استرس عاملی است که انسان را در مواجهه با مسائلی که از آنان شناختی ندارد یا اتفاقاتی که بهوضوح ما را مورد تهدید قرار میدهد، آماده میسازد. استرس با تشدید جریان خون موجب افزایش فعالیت میشود و میتواند در دستیابی به اهداف مورد نظر مفید واقع شود. ولی میزان زیاد یا طولانی مدت آن نه تنها دیگر مفید نیست، بلکه زیانبار است.
اشخاصی که درباره استرس اطلاع کمی دارند، اغلب آنرا نوعی نیروی خارجی نیرومند می‌پندارند که نسبت به آن کنترل اندکی دارند. آنان احساس میکنند در صورت امکان باید از این فشارها ممانعت بهعمل آورند، ولی چنانچه برای شخص امکان گریزی وجود نداشته باشد، باید آنرا تحمل کند؛ ولی باید ذکر کرد که در مورد استرس عمل خودکار یا گریزناپذیر وجود ندارد. هریک از ما در مواجهه با موقعیت بالقوه پرتنش به شیوه کاملاً متفاوتی واکنش نشان میدهیم و به انتخاب سبک مقابله با آن میپردازیم. ما میتوانیم راهی را انتخاب کنیم که خود را دچار درماندگی کنیم یا از تجربیات خود لذت ببریم. در استرس عواملی چون زمینه، شرطی شدن، تجربه های پیشین، مدت زمان و شدت استرس نقش مهمی دارند. واکنش هر فرد در مقابل استرس از الگوی پیچیده افکار و رفتار او نشأت میگیرد. برای مثال، ما بر اساس نوع عقیدهمان نسبت بهخود و جهان و چگونگی ارضای خود به تنش پاسخ میگوییم. همچنین واکنش ما در مقابل تنش بهمیزان کنترل ما بر زندگی، و وضعیت فعل و انفعالات شخصی و وضعیت جسمانیمان بستگی دارد. این عوامل و بسیاری دیگر از عوامل حد خاصی از تنش را برای هریک از ما به وجود میآورند. اگر بتوانیم با استرسها بهطور صحیحی برخورد کنیم، استرس دوستی میشود که ما را برای مواجهه با مسائل زندگی نیرو میدهد، ولی اگر با ضعف با آن برخورد کنیم و اجازه دهیم از کنترل ما خارج شود، به‌شکل دشمنی درمیآید که موجب بروز بیماریهای مختلف بویژه امراض شدید قلبی و ضعف اندامهای بدن میشود.
۲-۲-۹-نظریهها و الگوهای استرس
با وجود تحقیقات وسیعی که در زمینه استرس انجام شده و استفاده گستردهای که از این مفهوم میشود، هنوز هم استرس بهطور دقیق تعریف نشده است. برخی از افراد وقتی درمورد استرس صحبت میکنند، در واقع به یک محرک محیطی اشاره میکنند. بعضی آنرا پاسخی به محرک محیطی میبینند و عدهای آنرا در تعامل بین محرک محیطی و پاسخ جستوجو میکنند. نظریه پردازان و پژوهشگران مختلف نیز هر کدام استرس را از زاویه متفاوتی تحلیل کردهاند. در اینجا به بررسی برخی از این نظریهها میپردازیم.
۲-۲-۹-۱- نظریهی روانتحلیلگری
از نظر فروید «من» هسته اصلی شخصیت است و هر نوع تهدید به ارزش و کفایت آن، در واقع هسته مرکزی وجود شخص را تهدید میکند. هنگام تهدید «من» مکانیسمهای دفاعی مختلفی بهمنظور حفظ «من» از تحقیر و درهم پاشیدگی بهکار گرفته میشوند. ما همواره از این مکانیسمها استفاده میکنیم، زیرا وجود آنان برای ناچیز جلوه دادن شکستها و حمایت در مقابل نگرانیها و احساس ارزش و کفایت فردی ضروری است. البته اگر در استفاده از مکانیسمهای دفاعی افراط شود، دفاعهایی که برای حفظ تمامیت شخص به وجود آمده، خود موجب بروز اختلال میشوند. گاهی مکانیسمهای دفاعی (برای مثال دلیل تراشی) زمانی بهکار برده میشوند که افراد برای مستدل جلوه دادن عقاید و رفتار خود در تکاپو هستند. هنگامیکه از درک اتفاقات و حواث ناموافق و مخالف عاجز میمانیم یا در مقابل عمل و رفتار خود یا وقایع خارجی، دچار استرس میشویم، دفاعهای ایمنی بخش برای حمایت ما در مقابل اضطراب وارد عمل میشوند. میزان استرس قابل تحمل در هر فرد بدون آنکه علائم اختلال و بههم خوردن سازمان رفتاری و تمامیت فردی در وی بروز کند، قدرت تحمل استرس نامیده میشود (روزنمن و سلیگمن^[۷۷] ، ۱۹۸۹).
الکساندر (۱۹۸۵؛ به نقل از دیویدسن و نیل، ۱۹۹۰)- برجستهترین نظریه پرداز روانتحلیلگری در زمینه واکنشهای روانی-فیزیولوژیک - این نوع اختلالها را پیامد حالات عاطفی یا هیجانی ناهشیار میداند. وی فرض کرد که بیماران مبتلا بهزخم معده تمایل خود را برای عشق والدین در کودکی سرکوب کردهاند. این انگیزشهای سرکوب شده سبب فعالیت بیش از حد دستگاه عصبی خودکار میشوند و در معده زخم تولید میکنند. از دیدگاه فیزیولوژیکی، معده به‌طور دائم در حال آماده ساختن خود برای دریافت غذاست و فرد بهطور نمادین آن غذا را با عشق بهوالدین معادل ساخته است. برانگیختگیهای تخلیه نشده خصمانه نیز بهوجودآورندهی حالات هیجانی یا عاطفی مزمناند و موجب ایجاد فشار خون میشوند.
۲-۲-۹-۲- نظریهی ضعف جسمانی
براساس نظریهی ضعف جسمانی، استرس در کنار اختلال خاص روانی- فیزیولوژیکی موجب بروز ضعف در اندام جسمی خاصی میشود. عوامل ژنتیکی، بیماریهای قلبی، رژیم غذایی و غیره ممکن است دستگاه عضوی خاصی را مختل سازند. این دستگاه در برابر استرسهای آتی، حتی استرسهای ضعیف و ملایم آسیبپذیر خواهد بود. براساس این نظریه، بدن انسان مانند یک تایر، که از نازکترین قسمت خود هوا را بیرون میدهد، عمل میکند. برای مثال، دستگاه تنفس ضعیف ممکن است خود را مستعد ابتلا به آسم کند. به این ترتیب بر اساس این نظریه، بیماری، ناشی از تعامل بین فیزیولوژی فرد و استرس خواهد بود (دیویدسن و نیل ، ۱۹۹۰).
۲-۲-۹-۳- نظریهی تکوین و تعادل خودکار
ج
در بدن سالم، همیشه باید توازن ظریف و پیچیدهی اعمال دو دستگاه سمپاتیک و پاراسمپاتیک حفظ شود. شلیک یا شروع فعالیت دستگاه سمپاتیک، باید بهزودی با فعالیت افزایش یابد و با پاراسمپاتیک جبران شود. برای اینکه رگهای خونی و غدد صدمه نبینند، نباید هیچیک از دستگاه ها انرژی خود را بهمدت طولانی یا بیش از حد بهجریان بیندازند. خطر جسمی واقعی معمولاً گذراست، ولی از خطرهای اجتماعی، تفکر منفی در مورد گذشته ها و نگرانی در مورد آینده، بهراحتی نمیتوان گریخت؛ آنان میتوانند دستگاه سمپاتیک را تا مدتها برانگیخته نگاه دارند و بدن را در حالت اضطراری مداوم باقی بگذارند. چنین وضعیتی به عدم توازن دستگاه سمپاتیک و پاراسمپاتیک دامن میزند و موجب بروز تغییرات بدنی میشود که ممکن است فراتر از توان جسمانی ارگانیسم باشند، در نتیجه اختلالهای روانی فیزیولوژیکی بروز میکنند (دیویدسن و نیل، ۱۹۹۰).
۲-۲-۹-۴- نظریهی پردازش اطلاعات
این نظریه تمایز بین تنشهای روان شناختی و فیزیولوژیک را ممکن میسازد. در نظریهی پردازش اطلاعات، بر چگونگی تفسیر محرکها بهعنوان عامل تنش تأکید شده است. بر این اساس، این نظریه بر ارزیابی شناختی و توجه انتخابی تأکید دارد. از این دیدگاه تصمیم فرد در مورد اینکه کدام محرکها باید در حافظهی کوتاه مدت پردازش شوند یا مورد فراموشی و غفلت قرار گیرند نیز در بروز و تشدید استرس نقش دارد. دیدگاه پردازش اطلاعات ساختارهای حافظهی بلندمدت را نیز مورد توجه قرار داده است، چرا که آمادگیهای شناختی فرد به او اجازه میدهند که تفسیرش از مجموعههایی از محرکها خوشایند یا ناخوشایند باشد (کوتاش^[۷۸] ۱۹۸۵). با افزایش ارزیابیهای مشخص از محرکها بهمنزلهی منابع تنش، فشار بیشتری بر سیستم وارد میشود. بهطور کلی، فشار بیشتر بار اطلاعاتی بیشتری روی جریانات زیستی و شناختی فرد بههمراه دارد.
براساس این نظریه، منابع تنش دو نوعاند:

1. 1. پیشبینی خطر یا درد جسمانی

1. 1. پیچیدگی محرک که مستلزم ارائه پاسخهای پیچیده است .

۲-۲-۱۰- الگوهای استرس
۲-۲-۱۰-۱- الگوی فرهنگی اجتماعی
بافت فرهنگی- اجتماعی نیز بر بروز استرس تأثیر دارد. پدیده های فرهنگی و اجتماعی متعددی میتوانند منابع استرس قلمداد شوند که مهمترین آنان عبارتند از:

1. 1. اختلاف بین ساختار ویژهی خانواده و آنچه در محیط اجتماعی، غالب است؛

1. 1. مراحلی از زندگی که در آن تغییراتی بهوقوع میپیوندد، مانند زمانیکه فرزندان خانه را ترک میکنند؛

1. 1. نقش تعارضها مانند تعارض بین نیاز بهکار کردن پدر و مادر و نیاز ویژه به نگهداری تمام وقت کودک؛

1. 1. عوامل تنشزای مربوط به کار، مانند عدم رضایت شغلی و مسئولیتهای شغلی؛

1. 1. انزوای اجتماعی، مانند زندگی در نقاط دوردست برای کشاورزی؛ و سایر مشاغل

1. 1. محل و نوع اقامت، دوستان، و فرصتهای شغلی که میتواند برای فرد تنشزا باشد.

۲-۲-۱۰-۲- الگوی روانتنی
در بررسی علت اختلالهای روانی فیزیولوژیکی سه پرسش مطرح میشود:

1. 1. چرا استرس فقط در بعضی افراد تولید بیماریهای روانی فیزیولوژیکی میکند؟

1. 1. چرا گاهی اوقات استرس سبب بیماری و اختلال روان شناختی میشود؟

1. 1. با توجه به اینکه استرس موجب بروز اختلالهای روانی فیزیولوژیکی میشود، چه چیزی مشخص میکند که آن اختلال موجب کدام یک نارساییهای متعدد و در کدام ناحیه بدن خواهد بود؟

پاسخ به پرسشهای مذکور مورد توجه فیزیولوژیستها و روانشناسان مختلف قرار گرفته است. رویکردهای فیزیولوژیکی، برخی از اختلالهای روانی فیزیولوژیکی را به ضعف خاص یا به فعالیت بیش از حد سیستم عضوی شخص در واکنش به استرس نسبت دادهاند. نظریههای روان شناختی هم حالتهای هیجانی و عاطفی مخصوصی را برای اختلالهای ویژه در نظر گرفتهاند.
فرض اساسی الگوی روانتنی این است که اگر ارگانیسم تحت فشار قرار گیرد، ممکن است در قسمتی از بدن شرایط بیماریزا ایجاد شود (گلدبری^[۷۹]، ۱۹۸۱). ارائهدهندگان این الگو، معتقدند وجود تعارضها و فشارهایی که ارگانیسم را در ارائه پاسخ مناسب ناتوان میسازند، فرآیندهای فیزیولوژیک بدن را تحت تأثیر قرار میدهند. البته فشارها و تعارضهایی که راه حلی برای آنان پیدا
شود، به تغییرات ارگانیک منجر نمیشوند.
برخی از پژوهشگران فرض کردهاند که واپسزدن حالات هیجانی برای مدت زمان طولانی ممکن است به اختلالات جسمی آشکاری بیانجامد. برای مثال، واپس زدن دائمی خشم به ایجاد بیماری میگرن کمک میکند و با زخمهای گوارش رابطه دارد. بازگشت حالت خشم موجب بروز تنشهای زیادی میشود (ادر و فریدمن^[۸۰] ، ۱۹۶۹).
۲-۲-۱۰-۳- الگوی واکنش حفاظتی
در این الگو باور بر این است که هرگاه بدن تهدید میشود، برای حفاظت از خود و رفع مانع، واکنشی را شکل میدهد. برای مثال، وقتی مواد سمی و مضری توسط بینی استنشاق میشود (تهدید بدنی)، مخاط بینی شروع به ترشح کرده و چشم اشک تولید میکند (واکنش حفاظتی)؛ بدین وسیله عوامل مضر از بدن خارج میشوند (رفع خطر). وقتی بدن تهدید میشود، ممکن است واکنش جسمانی یا نمادین نشان دهد یا به واکنش یا واکنشهایی مشابه روی آورد.
این الگو با الگوی روانتنی تفاوتهایی دارد. بهنظر میرسد که تفاوتها به مجموعهای از واکنشها مربوط باشند. حالتهای هیجانی به تغییرات جسمانی منجر شده و این تغییرات گاهی موجب بروز اختلال در کارکردهای جسمانی میشوند. در الگوی واکنش حفاظتی یا حالتهای هیجانی، تغییرات جسمانی و الگوهای رفتاری مدنظرند (راسموسن، اسپیسر و مارش^[۸۱] ، ۱۹۶۳).
یکی از انتقادهایی که به این الگو وارد شده، این است که تعریف استرس در آن مبهم است و این ابهام در تفسیر یافته های حاصل از پژوهش تأثیر واقعی دارد. برای مثال، در این الگو استرس هم محرک (علت) و هم پاسخ (معلول) تلقی شده است (اسوویتس و همکاران۱۹۵۵ ؛ بهنقل از راسموسن، اسپیسر و مارش، ۱۹۶۳). به این تناقض در تعریف استرس اشاره کرده و گفتهاند ساختار شخصیتی قبل از بروز نشانگان استرس بر عامل آن تأثیر دارد که اغلب نادیده انگاشته میشود. بهنظر پژوهشگران محدودیت مهم الگوی واکنش حفاظتی این است که نمیتواند تبیین کند که چرا مردم به رویدادهای تنشزا بهگونههای متفاوتی پاسخ میدهند. این الگو نشان نمی‌دهد که چرا بعضی از مردم هنگام واکنش بهعوامل مضری که استنشاق میکنند، دچار تغییرات متفاوتی میشوند، بعضی دچار ترشح مخاطهای بینی و ریزش اشک از چشم میشوند و گروهی اصلاً به آن واکنش نشان نمیدهند.
۲-۲-۱۰-۴- الگوی پاسخ فیزیولوژیکی
مبدع این الگو جانیس^[۸۲] (۱۹۸۸) است. این الگو دارای سه بعد یا جنبه اساسی است:
الف. رویداد یا عامل تنشزا (تروماتیک)؛
ب. پاسخهای فیزیولوژیک اشخاص به عامل تنشزا؛
ج. تعیین کنندههای موقعیتی پاسخها.
بنابر الگوی جانیس رویدادهای مهم میتوانند دارای سه مرحله متوالی باشند:
تهدید: اشخاص به خطری تهدیدکننده نزدیک شده یا از آن مطلع میشوند؛ البته هنوز خطری وجود ندارد.
تماس با خطر: در این مرحله اشخاص با خطر بهطور واقعی روبهرو میشوند.
خطر قربانی شدن: این امر وقتی رخ میدهد که درجه خطر بسیار بالاست؛ افراد در این مرحله به پنج واکنش مختلف اشاره دارند:
- اجتناب و ترس: شخص با بهره گرفتن از مکانیسم انکار، از لحاظ روانشناختی خود را از عامل تنش‌زا رها میسازد.

قابلیت پاسخگویی مدیران

اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی تا چه اندازه مسئولیت پاسخگویی عملیاتی را افزایش می دهد؟
اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی تا چه اندازه مسئولیت پاسخگویی عمومی را افزایش می دهد؟
اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی تا چه اندازه مسئولیت پاسخگویی مدیریتی را افزایش می دهد؟
اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی تا چه اندازه مسئولیت پاسخگویی مالی را افزایش می دهد؟
اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی تا چه اندازه مسئولیت پاسخگویی حرفه ایی را افزایش می دهد؟
اجرای حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی تا چه اندازه مسئولیت پاسخگویی قانونی را افزایش می دهد؟

بودجه ریزی عملیاتی

حسابداری تعهدی تا چه اندازه می تواند بودجه عملیاتی دستگاه های اجرایی را شفاف تر بیان کند؟
حسابداری تعهدی تا چه اندازه بودجه ریزی عملیاتی دستگاه های اجرایی را آسان تر می نماید؟
حسابداری تعهدی تا چه اندازه می تواند بودجه عملیاتی هر واحد فعالیت را شفاف تر بیان نماید؟

شفافیت اطلاعات

حسابداری تعهدی تا چه اندازه می تواند عملکرد بودجه عملیاتی دستگاه های اجرایی را شفاف تر بیان نماید؟
حسابداری تعهدی تا چه اندازه می تواند به کارایی بودجه عملیاتی دستگاه های در بخش عمومی کمک نماید؟
حسابداری تعهدی تا چه اندازه می تواند به تعیین بهای تمام شده هر پروژه کمک نماید؟

تصمیم گیری

بکارگیری حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی تا چه اندازه بهای تمام شده هرواحد فعالیت را می توان دقیق تر اندازه گیری نمود؟
حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی تا چه حد می تواند بهای تمام شده واگذاری خدمات به بخش خصوصی را دقیق تر اندازه گیری نماید؟
اطلاعات حاصل از مبنای حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی تا چه اندازه می تواند در الویت بندی برنامه های مدیریت کمک می کنند؟
حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی تا چه اندازه می تواند در تصمیم گیری های مدیران برای تقویت کنترل های داخلی کمک می کند؟

اطلاعات حاصل از مبنای حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی تا چه اندازه به شفاف سازی صورتهای مالی برای ارزیابی مدیران کمک می کند؟
حسابداری تعهدی در مقایسه با حسابداری نقدی تا چه اندازه می تواند اطلاعات دقیق تری را جهت تصمیم گیری در اختیار مدیران قرار می دهد؟

۳-۸- روایی ابزار اندازه گیری
رایج ترین تعریف روایی در این پرسش خلاصه شده است: آیا چیزی را اندازه می گیریم که قصد اندازه گیری آن را داریم؟ اما باید به این نکته توجه داشت که یک تعریف قطعی از روایی وجود ندارد بلکه آزمون یا مقیاس بر اساس هدف علمی یا عملی که استفاده کننده آن دارد، روایی پیدا می کند. مطالعه پایایی بدون پرداختن به معنی متغیرها امکان پذیر است امّا مطالعه روایی بدون بررسی ماهیت و معنی متغیرها ممکن نیست. روایی بر اساس طبقه بندی کمیته مشترک انجمن روانشناسی آمریکا، انجمن پژوهشی آموزشی آمریکا و شورای ملی اندازه گیری های به کار رفته در آموزش به سه نوع تقسیم می شود. محتوا، وابسته به ملاک و سازه (۱۹۹۲، Hair et al).
بنابراین در این پژوهش در مرحله پیش مطالعه برای بررسی روایی محتوای پرسشنامه نخست بطور محدود در مرحله آغازین، پرسشنامه در اختیار تعدادی از متخصصین فنی قرار داده شده و از آنها خواسته شد نظرات خود را در این مورد بیان نمایند آنگاه با بررسی نظرات آنان و در نهایت با نظر اساتید راهنما و مشاور محتوای پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.
۳-۹- پایایی
پایایی یک سنجه، ثبات و سازگاری مفهوم مورد سنجش را نشان می دهد. ثبات سنجه ها، توانایی یک سنجه برای حفظ ثبات در طی زمان (علی رغم شرایط غیر قابل کنترل آزمون و وضعیت پاسخگویان) است که شاخصی از ثبات و آسیب پذیری کم آن در برابر تغییرات می باشد. سازگاری درونی سنجه ها بدین معنی است که بندهای سنجه باید با همدیگر به عنوان یک مجموعه عمل نموده و به طور مستقل مفهوم یکسانی را اندازه گیری کنند به گونه ای که پاسخ دهندگان معنای یکسانی را برای هر یک از مؤلفه ها قائل شوند. سازگاری درونی سنجه ها از دو طریق قابل بررسی است :
پایایی سازگاری بین سوأل ها: این پایایی نوعی آزمون از سازگاری پاسخ های پاسخ دهندگان به همه سوأل ها در یک نسخه یا یک پرسش نامه است. تا حدی که سوأل ها یا بندها، سنجه های مستقلی از مفهوم مشابهی هستند، آن ها با یکدیگر همبستگی خواهند داشت معمول ترین آزمون پایایی سازگاری درونی، ضریب آلفای کرونباخ است (۱۹۴۶،Cronbach) که برای سوأل ها یا طبقات چند مقیاسی انجام می شود. فرمول محاسبه آلفای کرونباخ به شرح زیر است :
K =تعدادسؤالات
مجموع واریانس سؤالات =
= واریانس نمره های خام آزمودنی ها
اعتبارهای کمتر از۶/۰ معمولاً ضعیف تلقی می شود، دامنه ۷/۰ قابل قبول و بیش از ۸/۰ خوب تلقی می شود. البته هر چه ضریب اعتبار به عدد یک نزدیکتر شود بهتر است پس از محاسبه، نتیجه برآورد ۷۸% بدست آمد که در فرمول کرونباخ مقدار بین صفر و یک () و ضریب اعتبار بالای ۷۰% در تست اعتبار مورد قبول است.
(دانایی فرد و همکاران ،۱۳۸۳،ص۳۱۸)
پایایی دو نیمه کردن : این پایایی همبستگی بین دو نمیه یک سنجه را انعکاس می دهد، پایای دو نمیه کردن می تواند نسبتبه آلفای کرونباخ بالاتر باشد بنابراین تقریباً در تمام موارد، آلفای کرونباخ می تواند به عنوان شاخص نسبتاً کاملی از پایایی سازگاری درونی مد نظر قرار گیرد . (دانایی فرد و همکاران ،۱۳۸۳)
ضریب آلفای کرونباخ برمبنای همبستگی های میان شاخص هایی است که در برگیرنده یک معیار هستند . (۱۹۹۱،Pedhazur and Schmelkin) . دیویس (۱۹۹۵،Davis) اشاره می کند که ضریب آلفای کرونباخ پرکاربردترین روش در سنجش پایایی در تحقیقات مدیریت عملیات است. برآورد پایایی باید به بعد از رواسازی سازه موکول شود چرا که بدون روایی سازه، پایایی امری نامربوط خواهد بود (۱۹۹۹،Koufteros) مقدار آلفای کرونباخ برای ابزار اندازه گیری پایایی این پژوهش عدد۹۶/۰ بدست آمد که نشان دهنده پایایی بسیار بالای پرسشنامه است.
و جدول (۳-۳) نشان دهنده پایایی هریک از متغیرهای تحقیق بر اساس آزمون آلفای کرونباخ می باشد.
جدول( ۳-۳) پایایی مربوط به سؤالات پرسشنامه

۲-۱۹- پیشینه تحقیقات منابع خارجی :
آتیگان ، آکسوی و اکینچی در کشور ترکیه^[۱۹۲] ، ( ۲۰۰۵ ) در مقاله ای تحت عنوان عوامل تعیین کننده ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مصرف کنندگان نوشابه به بررسی عوامل مؤثر در تعیین ارزش ویژه نام و نشان تجاری با بهره گرفتن از مدل آکر پرداخته است که نتایچ حاصل از این تحقیق نشان داده است که فقط عامل وفاداری ، اثر مستقیم و معناداری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری دارد و سایر متغیرهای پنهان یعنی کیفیت ادراک شده ، آگاهی و تداعی از نام و نشان تجاری دارای اثر معنادار بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری نمی باشند . در این تجقیق خاصیت هم افزایی و تقویت کننده ای مناسبی نیز در بین متغیرهای پنهان ( مکنون ) وجود دارد و آگاهی از نام و نشان تجاری همبستگی قوی تری با وفاداری دارد . هنچنین روش تجزیه و تحلیل یافته ها بر اساس مدل معادلات ساختاری می باشد. در پژوهش حاضر به مطالعه این بخش پرداخته خواهد شد .
مک دونال و شارپ ( ۲۰۰۳) در تحقیق خود تحت عنوان ( ادراکات مدیریتی در مورد اهمیت آگاهی از نام و نشان تجاری یکی از بخش های اصلی مدل های معروف سلسله مراتب تأثیر تبلیغات و یکی از اهداف مهم فعالیت های ارتباطی برای مدیران بازاریابی می باشد و آن ها از این مفهوم به عنوان ابزاری برای اندازه گیری اثر بخشی فعالیت های بازاریابی و تبلیغاتی استفاده می کنند.

برای این که فرایند ارتباطات رخ دهد،آگاهی از نام و نشان تجاری یکی از مراحل لازم و ضروری است بر تمامی دیگر مراحل فرایند ارتباطات اولویت دارد و بدون رخ دادن آن هیچ یک از دیگر اثرات ارتباطات نمی تواند رخ دهد.در مورد آگاهی از نام و نشان تجاری این این فرضیه مطرح شده است که آن نام و نشان تجاری که در مورد آگاهی وجود ندارد،نمی تواند انتخاب شود.در شرایطی که یک مصرف کننده از تعدادی از نام و نشان تجاری که معیارهای مورد نظر او تناسب دارند آگاه است،بعید است که او تلاش زیادی برای جستجوی اطلاعات در مورد نام و نشان تجاری نا آشنای حریف کند.
آگاهی از نام تجاری می تواند به وسیله موارد زیر ارزش آن را افزایش دهد:
قرار دادن نام و نشان تجاری در ذهن و خاطر مصرف کننده
عمل کردن به عنوان یک مانع در برابر ورود نام و نشان تجاری جدید تثبیت نشده
اطمینان دادن به مشتری درمورد تعهد سازمانی و کیفیت محصول
فراهم کردن اهرم در کاناهای توزیع(واسطه ها هم مشتری هستند و همانند مصرف کنندگان محصولات ناشناخته،به آن ها شک دارند.)
طریقه دیگر که از آن طریقه آگاهی از نام و نشان تجاری می تواند بر تصمیم به انتخاب آن نام و نشان تجاری از درون یک مجموعه در نظر گرفته شده اثر بگذارد بوسیله تأثیر گذاری آن بر افزایش کیفیت درک شده از محصول یا خدمت توسط مصرف کننده است به طور شهودی ، این امر این مفهوم را می سازد که اگر مصرف کننده در مورد یک نام و نشان تجاری چیزی شنیده باشد شرکت باید مبلغ زیادی برای تبلیغ آن صرف کند . از آنجایی که آگاهی از نام و نشان تجاری چیزی شنیده باشد شرکت باید مبلغ زیادی برای تبلیغ آن صرف کند . از آنجایی که آگاهی از نام و نشان تجاری دارای تعدادی کارکرد مهم است ، باید یکی از اهداف مهم تلاش های بازاریابی یک شرکت باشد . این امر کاملا تصدیق شده ،‌که بدون این که آگاهی از نام و نشان تجاری اتفاق بیافتد ، نگرش نسبت به نام و نشان تجاری و تصویر ذهنی از نام و نشان تجاری نمی تواند شکل بگیرد . سرمایه گذاری بر روی ایجاد ارزش نام و نشان تجاری و به خصوص آگاهی از آن می تواند به مزایای رقابتی قابل دوام و در نتیجه ارزش بلند مدت منجر شود.
در زمینه ارائه مقیاس های ارزیابی ارزش نام و نشان تجاری می توان به تحقیق یو و دانتو( ۲۰۰۲) اشاره کرد که ویژگی های سیکو متریک را مورد ارزیابی قرار دادند . این دو محقق در تلاش خود برای ایجاد مقایسی که بتواند ارزش ویژه نام و نشان تجاری را از دیدگاه مصرف کننده بسنجد ، مطالعه خود را بر روی چهار بعد از ابعادی که آکر ( ۱۹۹۱) آن ها را اجزای تشکیل دهنده سازه ارزش ویژه نام و نشان تجاری قلمداد نموده بود ، متمرکز نمودند . این دو محقق با بهره گرفتن از چهار عامل که همان ابعاد مدل دیوید آکر بود و همچنین ۲۲ آیتم دو مقیاس را جهت ارزیابی ارزش ویژه نام و نشان تجاری و مقیاس چند بعدی ارزش ویژه نام و نشان تجاری که بر روی دومی تمرکز بیشتری داشتند . بر اساس مقیاس دوم آن ها تحقیق تجربی خود را بر شش مارک از طبقه کفش های ورزشی ، چهار مارک از فیلم دوربین عکاسی و دو مارک از تلویزیون های رنگی در سه نمونه از جامعه دانشجویان و با بهره گرفتن از تحلیل های علّی ، این مقیاس را به سه فاکتور وفاداری به نام و نشان تجاری ، کیفیت درک شده و آگاهی / تداعی کننده و هفده آیتم تقلیق دادند .
همچنین این محققان برای بررسی ارتباط میان ارزش کلی نام و نشان تجاری با نگرش نسبت به نام و نشان تجاری و قصد خرید از تحلیل تمایز استفاده کردند . یو و دانتو با بهره گرفتن از دو مقیاس معرفی شده اثر عوامل آمیخته بازاریابی را بر ارزش نام و نشان تجاری مورد بررسی قرار دادند و این فرضیات را به تأیید رسانده و دریافتند که سطح ارزش ویژه نام و نشان تجاری و آگاهی نسبت به نام و نشان تجاری مربوط است و کیفیت و تداعی گرهای نام و نشان تجاری با اثر گذاشتن بر وفاداری نسبت به نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری اثر می گذارد .
از جمله تحقیقات دیگر می توان به تحقیق یو و دیگران ( ۲۰۰۱ ) اشاره کرد که تحقیق خود را با هدف بررسی اثر تداعی کننده نام و نشان تجاری برواکنش رفتاری مصرف کنندگان آغاز نمودند . آن ها در مطالعه خود تداعی نام و نشان تجاری را بر اساس مزایا و کارکردهای که مصرف کننده با آن علائم مربوط می کند ،‌تحلیل نمودند . این کارکردها عبارت بودند از :‌هویت اجتماعی ، گارانتی ،‌ منزلت اجتماعی و هویت شخصی جهت سنجش واکنش رفتاری مصرف کنندگان نسبت به هر یک از کارکردها ، از شاخص هایی چون صرف قیمت ، توصیه نام و نشان تجاری به دیگران و خرید سایر محصولات آن نام و نشان تجاری استفاده شده است . نتایج به دست آمده از داده های حاصل از نمونه مرکب از ۴۰۰ پاسخگو و شش علامت برتر از طبقه محصول کفش ورزشی ، روشن ساخت که هر یک از این کارکردها اثر مختلفی را بر رفتار مصرف کننده به جای خواهد گذاشت . از یک طرف اثر کارکرد هویت اجتماعی بر اضافه دریافت قیمت و پذیرش تعمیم و گسترش نام و نشان تجاری و نیز پذیرش تعمیم و گسترش نام و نشان تجاری و نیز پذیرش تعمیم و گسترش سایر محصولات مربوط به آن نام و نشان بسیار چشمگیر است . ضمن این که اثر کارکرد گارانتی بر هر یک از این سه واکنش رفتاری مؤثر تشخیص داده شد .
هولت ، کوئلش و تیلور ( ۱۳۸۳) در سال ۲۰۰۲ یک تحقیق دو مرحله ای در مورد نحوه ارزش گذاری نام و نشان های تجاری توسط مصرف کنندگن به اجرا در آوردند . ابتدا در ۴۱ کشور یک تحقیق کمی اجرا شد تا مشخصات اصلی نام و نشان های تجاری به دست آید. سپس در بین دوازده کشور و از بین ۱۸۰۰ نفر ، مرحله دوم تحقیق به امر شناسایی اهمیت هر یک از ابعاد اختصاص یافت . نتایج به دست آمده نشان داد مصرف کنندگان در سرتاسر دنیا نام و نشان های تجاری را با سه ویژگی می شناسند و به هنگام خرید آن ها توجه می کنند . ارزش آمریکایی به عنوان یکی از عوامل برای مصرف کننده زیاد مهم نبود گرچه شرکت ها فکر می کردند این عامل خیلی مهم است.
نشانه های کیفیت، مصرف کنندگان معمولاً اعتقاد دارند شرکت های جهانی محصولات با کیفیت ارائه می کنند اسطوره های جهانی، مصرف کنندگان به نام و نشان های تجاری جهانی به عنوان نماد فرهنگی نگاه می کنند . شرکت های فراملی نه تنها تلاش می کنند ارزش های برتری را ارائه کنند؛ بلکه سعی می کنند نمادهای فرهنگی با چهره جهانی داشته باشند . مسئولیت اجتماعی، مردم متوجه شده اند شرکت های جهانی می توانند نقش مثبت و منفی درمورد آنها داشته باشندآن ها انتظار دارند این شرکت ها مشکلات اجتماعی آنها را پاسخگو باشند. افکار عمومی معتقد است غول های جهانی نظیر شرکت بریتیش پترولیوم^[۱۹۳] باید در مورد گرم شدن کره زمین کاری انجام دهند ولی این انتظار را از شرکت های بومی و محلی ندارند ( هولت ،‌ کوئلش ، و تیلور ، ۱۳۸۳ ، صص ۴۱-۴۷ )
۲-۱۹-۱- پیشینه تحقیق ارزش ویژه برند در منابع خارجی:
مفهوم ارزش ویژه برند طی دو دهه اخیر در ادبیات بازاریابی جهان مطرح گردیده و تا کنون تحقیقات بسیاری در خصوص آن انجام شده که مهمترین آنها به شرح زیر می باشد (هاشمی، ۱۳۸۸):

محقق/ محققین

سال انتشار

نتایج تحقیق

دیوید آکر

۱۹۹۱

مفهوم سازی رفتاری و ادراکی برند

سریواستاوا و شوکر

۱۹۹۱

قدرت برند

کاپفرر

۱۹۹۲

ابعاد رفتاری ارزش ویژه برند

کاماکورا و راسل

۱۹۹۳

ارزش برند

إننی أسکنتُ جیفهَ ذِلتی لحَدا
و اضمُم یَدَیکَ إلی یَدَیَّ
نشیدُ معاًٌ صَرحَ المجته بیتا شیدا ( اغانی افریقیا ، ص ۴۱ – ۴۳ )
یعنی : اکنون چهره من سیاه و چهره تو سفید است و مرا برده ناامیدی و انسانیتم را لگد مال نمودی و معنویتم را تحقیر کردی و مرا در غل و زنجیر قرار دادی و از تاکستانم شراب نوشیدی و کاشته ام را خوردی و کینه را برایم باقی گذاشتی و آنچه که دستهایم ریسیده بود را پوشیدی ، اما بر تن من عذاب و شکنجه کردی و در بهشت هایی که دستانم صخره های سخت آن را تراشیده بود ساکن گشتی ، اما بدان که احساساتم برافروخته شده است و آرام نمی گیرد و تا کی خواهی مرا از حقوقم محروم گردانی ؟ زیرا من بیدار می شوم و این تبر من است که قبرها را ویران می سازد و زندگی از من می خواهد که آتشی باشم و من لاشه ذلتم را در گور نهادم. پس باید دست در دست هم دهیم و با یکدیگر کاخ محبت را بنا نهیم.

۵ – ۷ – دعوت به دوری از خواری و ذلت
فیتوری از جمله شخصیتها و شاعرانی است که همواره مردم را به مبارزه علیه ظلم و ستـم سوق
داده و آنها را به برخورداری از روحیه آزادگی و استکبار ستیزی تشویق می کند ، وی در بخشی از دیوان خود چنین می گوید :
وَها أنا أشهد
أنَّ الزَّمانَ عَجیبٌ
وَ أعجَبَهُ أن هذِی الجموع
تغنّی و ترقُص فی قفصٍ مِن حدید !
و أشهَدُ
أنَّ الترابَ الذی عَجّنته الهَزیمه
کان جمیلاً
وأضحی قبیحاً
وَ أقبح من لونِه فی العیون
تألُّقُ تاجِ المِهانه
فَوقَ جِباه الرّجالِ العبید ( اغانی إفریقیا ، ص ۱۴۴ )
فیتوری با دعوت از مردم برای تن ندادن به خواری و ذلـت از آنان می خواهد که با ظلـم و ستم
جباران روزگار مبارزه نمایند. او می گوید :
من شاهدم که روزگار عجیب اسـت و تعـجب می کـنم کـه ایـن مـردم در قفـسی آهنیـن ترانه
می خوانند و می رقصند. و شاهدم که خاکی که شکست آن را عجین کرده است زیبا بود اما زشت شده است و زشت تر از آن در پیش چشم ها درخشش تاج ذلت و خواری بر سر مردان آن است که همچون بردگانند.
۵ – ۸ – میهن گرایی فیتوری
شعر میهنی و ملی را می توان شعری نامید که پیرامون وطن و مشکلات و مسائل مبتلا به مردم
آن سرزمین سروده می شود ابزار محبت و عشق به وطن و ملت و از احساسات مردم آن دیار سخن می راند. شاعران این دوره با بهره گرفتن از این نوع شعر رنگی عاطفی به آن بخشیده تا بتوانند اوج تأثیرگذاری را بر مردم داشته باشند.
شعر میهنی تصویری از درون مردم و بیان آرزوها و رؤیاهای آنـان است . شعـر وطنـی و ملـی به
شکل های مختلفی ظاهر می شود : آه و ناله برای وطن هنگامی که شاعر از وطن دور است ، احساس فخر و وابستگی به وطن و مردم ، احساس همدلی با مردم هنگامی که به گرفتاری دچار شنود ، دفاع از کرامت و ملیت هنگامی که به جهاد دعوت می شوند. ( ناصف ، ۲۰۰۲ م ، ص ۹ )
اما درباره اشعار میهنی فیتـوری شایـد نتـوان میـهن گـرایی او را در آغـاز تجربـه های شعـری
او میهن گرایی عمیق قلمداد نمود. او در آغاز چیزی جز احساس گمگشته ای نداشت و انتساب واقعی به وطن را درک نمی کرد. پدر بزرگ او زنگی و مادرش مصری و پدرش سودانی بود. علاوه بر اینها او بخش بزرگی از زندگی خود را در شهری بزرگ در سواحل دریای مدیترانه یعنی اسکندریه گذرانده بود و از کودکی صدای طبل در گوش او نواخته شده بود و رقص صوفیان را به چشم دیده بود. اما پوست سیاه او مانع ارتباط وی با ساکنان اسکندریه می گشت. او صفصافه^[۷] را چنین خطاب می کند :
وَ اَنتَ مِثلی فِی فرارِ نَفسِی
مِن صخب المَدِینَهِ المُثِیرِ
لکِنَنیِ أَقتاتُ بِانفِعالی
مِن زَحمَهِ المُجتَمِعِ الشَّرِیرِ ( الاعمال الشعریه ، ص ۵۳ )
یعنی گویی تو هم مانند من در فرار از خود هستی ، فرار از غوغای شهر
و من از ازدحام این جامعه شّر به ستوه آمده ام
فیتوری نهایتاً برای احساسات خود وطنی جز غربت و گمگشته ای و بی مکانی می یابـد. وطنـی
دور به نام آفریقا هرچند از مصر نیز که طی جنگ جهانی دوم دو سال از عمر خود را در آغاز سپری کرده بود غافل نبود.
در آغاز آفریقا راهی برای نجات شخصی او بود . آفریقا هم مانند او می خـواست از بغـض و کینـه
بیدار شود و از غل و زنجیرهایش رهایی یابد.
أِفرِیقِیا اِستَیقِظِی مِن ذاتِکَ المُظلِمَه
اِستَیقِظِی مِن نَفسِکَ القابعه
( همان ، ص ۵۷ )
آفریقا وطن دوردست فیتوری بود که هدف او گشت و او را با احساسات رنگ کرد و از خـلال آن
رهایی خود را می دید.
لِتَنتَفِض جثه تاریخنا
و لینتصب تمثال أحقادنا
آنَ لهذا الأسوَد المُنزَوِی
المُتواری عن عُیونِ السنَی
آنَ لَهُ أن یَتَحدَّی الوَری ( اغانی إفریقیا ، ص ۲۷ )
آری آفریقا برای فیتوری رؤیایی گشت که از زبان آفریقا و یا آفریقا به زبان او می گوید :
إِنَنِّی مَزَقتُ أکفانَ الدُّجَی
إِنَنِّی هدمت جُدلانَ الوَهَن
لم أَعُد مقبرهً تَحکی البلا
لم أَعُد ساقیهً تَبکِی الدَّمن