۲-۳-۴- توانایی‌

۲-۳-۴-۱- تعاریف موجود در باب توانایی

توانایی، به قابلیت افراد برای انجام وظایف مختلف در یک شغل اطلاق می‌شود و شامل ارزیابی از آنچه افراد می‌توانند انجام دهند می‌باشد. شناخت توانایی افراد در محل کار سبب می‌شود که بتوان تناسب بهتری بین توانایی وکار ایجاد نمود (رابینز و جاج، ۲۰۰۸). از طرفی توانایی، یعنی میزان هوش و مهارتی که شخص به هنگام پیوستن به سازمان با خود دارد، می‌تواند بر نوع رفتار وی تأثیر بگذارد. زمانی که بین توانایی و کار فرد در سازمان تناسب وجود داشته باشد، فرد نگرش خوبی نسبت به کار پیدا کرده و در نهایت رضایت شغلی او افزایش می‌یابد. توانایی کلی یک فرد از دو عامل ساخته شده است: توانایی های هوشی و توانایی های فیزیکی. توانایی هوشی و ذهنی افراد در عملکرد کاری آنها مؤثر است. در عین حال توانایی فیزیکی مورد نیاز برای افراد در مشاغل مختلف نیز متفاوت است.

۲-۳-۴-۲- انواع توانایی

به عقیده کریتنر و کنیکی(۲۰۰۱) توانایی، تلاش و مهارت افراد در عملکرد آنها تأثیر گذار است. توانایی، یک ویژگی ثابت و وسیع فیزیکی و روانی برای داشتن عملکرد عالی در انجام وظایف است. از نظر آنها صلاحیتهای افراد همان توانایی های آنهاست که عبارتند از: ارتباطات شفاهی، ابتکار، تصمیم گیری، تحمل، حل مسأله و سازگاری. چارلز اسپیرمن^[۱۰۷] (۱۹۸۹) نیز انواع مختلفی از توانایی را شناسایی می‌کند که بر عملکرد روانی و فیزیکی افراد تأثیر گذارند. این توانایی‌ها عبارتند از : درک کلامی، روان بودن کلام، توانایی عددی، فضایی، حافظه، سرعت درک و استدلال استقرایی.
دانت^[۱۰۸] (۱۹۷۶) توانایی های افراد را به دودسته توانایی ذهنی و توانایی منحصر به خود وظیفه تقسیم می‌کند. به زعم وی انواع توانایی های ذهنی که عملکرد افراد را کنترل می‌کنند عبارتند از:
درک کلامی، روانی کلام، توانایی کار با ارقام، توانایی فضایی، حافظه، سرعت ادراک، استدلال استقرایی.
رابینز و جاج (۲۰۰۸) از طرف دیگر به توانایی عقلانی افراد توجه دارند. توانایی عقلانی از نظر آنان، در برگیرنده فعالیتهای روحی و روانی مثل تفکر، استدلال، و حل مسأله است و یکی از بهترین پیش بین ها برای عملکرد افراد در طی تمامی مشاغل است.
ترستون^[۱۰۹] (۱۹۳۸) نیز ۷ توانایی ذهنی ابتدایی را شناسایی کرد: توانایی فضایی، سرعت ادراک، استدلال عددی، استدلال کلامی، حافظه، روانی کلام، استدلال استقرایی.ولی گیلفورد^[۱۱۰] (۱۹۹۳) از اینکه تنها هوش را به تعداد کوچکی از عوامل ساده سازی می‌کنند انتقاد کرد و مدلی ابداع کرد که ۱۲۰ توانایی مختلف را شناسایی کرد و بیان کرد توانایی های هوشی نیازمند این هستند که افراد به سه بعد توجه داشته باشند:

1. 1. محتوا: فرد در مورد چه چیزی باید فکر کند، مثال: معنای کلمات یا اعداد؟

1. 1. عملکردها: فرد چه نوع تفکری باید انجام دهد؟ مثال: شناسایی ابعاد، حل مسأله یا ارزیابی یک پیامد؟

1. 1. محصولات: چه نوع پیامد یا پاسخی مورد نیاز است؟ مثال: طبقه بندی یا مرتب سازی دوباره گزینه ها؟

در این راستا گاردنر^[۱۱۱](۱۹۹۳) نیز ۷ توانایی هوشی را شناسایی کرد و بعد از آن گلمن^[۱۱۲] (۱۹۹۶) نیز عقیده داشت که دیدگاه سنتی در مورد هوش بسیار محدود بوده و به همین دلیل ویژگیهای عاطفی نیز باید مد نظر قرار بگیرند (مولینز، ۲۰۰۲).
به این ترتیب، بر اساس دیدگاه افراد مختلف، انواع توانایی های مورد نیاز افراد در محل کار را می‌توان به صورت جدول زیر خلاصه کرد:
جدول ۲-۱. انواع توانایی

^*۷۴/۱±۳۰/۳۱

^*۷۳/۱±۹۰/۱۰

گراس یکساله

^ns49/0±۵۶/۸

^ns33/0±۴۸/۷

^*۸۱/۰±۲۷/۱۴

^*۴۶/۰±۲۷/۱۱

گراسچندساله

۰

^*۴۶/۰±۳۲/۰

۰

۲۵/۴±۴۸/۳

درختچه

^*۱۸/۰±۷۴/۲۰

^*۲۱/۰±۹۹/۱۳

^*۵۱/۰±۱۱/۷۳

^*۹۴/۰±۱۲/۷۸

جمعکل

داده ها میانگین ± انحراف استاندارد از میانگین هستند.
^*معنیدار بودن تفاوت میانگین در سطح ۵ درصد را نشان میدهد.
^ns عدم معنیداری تفاوت میانگین را نشان میدهد.
۴-۵-۱- بررسی اثر آتش بر تاجپوشش فرمهای رویشی
۴-۵-۱-۱- بررسی اثر آتش بر درصد تاجپوشش فوربهای یکساله
نتایج حاصل از آمار نشان میدهد که درصد تاجپوشش فوربهای یکساله از ۴۵/۱۱ درصد در متر مربع منطقه شاهد به ۸۵/۵ درصد در منطقه آتشسوزی میرسد.
۴-۵-۱-۲- بررسی اثر آتش بر درصد تاجپوشش بوتههای خشبی
بر اساس آمار مورد مطالعه درصد تاجپوشش گیاهان بوتهای خاردار از ۰۲/۳۵ به ۶۷/۳ درصد کاهش مییابد. در واقع آتشسوزی باعث کاهش درصد تاجپوشش گیاهان بوتهای خشبی میشود، چون این فرم رویشی نسبت شاخه به ریشه زیادی دارد، بنابراین درصد زیادی از تاجپوشش آن در معرض مستقیم آتشسوزی قرار دارد و تقریباً حدود ۱۱ درصد از تاج خود را از دست میدهد. حتی سه سال بعد از آتشسوزی این فرم رویشی نتوانسته به حالت قبلی خود بازگردد.

۴-۵-۱-۳- بررسی اثر آتش بر درصد تاجپوشش فوربهای چندساله
فوربهای چندساله از ۹۹/۵ درصد در عرصه کنترل به ۰۲/۱۸ درصد در منطقه آتش میرسد. این افزایش ناشی از افزایش پایه های Picris strigosa و Centaurea virgata در منطقه آتش به دلیل مناسب شدن رشد برای آنها بعد از حذف بوتهها میباشد.
۴-۵-۱-۴- بررسی اثر آتش بر درصد تاجپوشش گندمیان یکساله
گندمیان یکساله نسبت به آتشسوزی مقاومت بیشتری از خود نشان دادند و بعد از آتشسوزی مقدار آن تقریباً ۸/۲ برابر شد. درصد تاجپوشش گندمیان یکساله از ۹/۱۰ به ۳۰/۳۱ درصد به طور میانگین رسید. گیاهانی مانند Bromus danthonia, Bromus tectorum, Heteranthelium, Aegilops cylindrica, Taeniatherum asperum, Stipa capensis از جمله گندمیان یکساله افزایش یافته در منطقه تیمار بودند.
۴-۵-۱-۵- بررسی اثر آتش بر درصد تاجپوشش گندمیان چندساله
نتایج مقایسه میانگین درصد تاجپوشش نشان میدهد که گراسهای چندساله از ۲۷/۱۱ درصد به ۲۸/۱۴% در منطقه تیمار میرسد. گندمیان چندسالهای شامل Agropayron, Festuca ovina, Poa bulbosa و Bromus tomentellus از جمله گیاهانی هستند که بعد از آتشسوزی به درصد تاج‌پوشش خوبی ظاهر شدند، در مقابل گیاه Agrostis مقاومت کمتری نسبت به آتشسوزی از خود نشان دادند و درصدی از پوشش خود را از دست دادند.
۴-۵-۱-۶- بررسی اثر آتش بر درصد تاجپوشش درختچهها
در منطقه آتش فرم رویشی درختچه وجود نداشت ولی در منطقه شاهد تعدادی پایه Pronus با درصد تاج پوشش حدود ۴۸/۳ درصد مشاهده شد.
شکل ۴-۱- نمودار مقایسه میانگین درصد تاجپوشش گونه های گیاهی بر اساس فرم رویشی
همانطور که از نمودار بالا نیز پیداست میانگین تاجپوشش بوته خشبیها در منطقه کنترل بسیار زیاد بوده که بعد از آتشسوزی این مقدار بسیار کم و به ۶۷/۳ درصد میرسد. در مقابل درصد گراسهای یکساله، فوربهای چندساله و گراسهای چندساله به ترتیب در منطقه آتش افزایش مییابد.
۴-۵-۲- بررسی اثر آتش بر تراکم فرمهای رویشی چندساله
۴-۵-۲-۱- بررسی اثر آتش بر تراکم بوتههای خشبی

نویسندۀ کتاب الامامه و النّص مدّعی است عده ای از اصحاب امام از امامت امام برگشتند و این خود دلیلی است بر اینکه امام توسط نصّ الهی تأیید نشده بود؛ و الّا کسی بر نمی‌گشت! وی می‌گوید: «یکی از وقایع زمان حسن رضی الله عنه این بود که جماعتی از اصحاب او از قول به امامت او برگشتند و به عموم مردم پیوستند»^[۶۷]
به این ترتیب علاوه بر ادعای برگشت عده ای از اصحاب، ادعای دومی هم مطرح شده است که اکثریت مردم از قول به امامت او برگشته بودند.
شاهد سوم: نامه های اصحاب (کوفیان) و بی خبری از امامت امام حسین (×) :
در مورد اصحاب حسین (×) فیصل نور می‌گوید: «فاجعۀ عظمی این هزاران نامه ایست که شیعیان او و پدرش برایش نوشتند و ازاو خواستند که به عراق بیاید تا با وی بیعت کنند و آنان امامی بعد از حسن رضی الله عنه ندارند! »^[۶۸]

سپس ادامه می‌دهد:
آیا این‌ها نمی‌دانستند بعد از حسن رضی الله عنه بیعت با او [حسین (×)] به نص خدا و رسول خدا (*) بر گردنشان است، چه [حسین ع] به کوفه بیاید و چه نیاید؟ آیا نشنیدند یا حتّی یکی از آن‌ها که دوازده هزار نفر بودند آنگونه که بعضی روایات گفته‌اند نشنید [که حسین منصوب از جانب خداست]؟^[۶۹]
بدین ترتیب جناب فیصل نور می‌خواهد بگوید چنانچه نصوص متعدّده بر امیرالمؤمنین و فرزندان یازده گانه او آنگونه که شیعه می‌گوید وجود می‌داشت هرگز چنین خیل عظیمی ازمسلمانان از آن بی خبر نمی‌ماندند.
اما در بخش مربوط به امام سجّاد (×) فیصل نور اصحاب این امام (×) را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد و همین مدّعای عدم آگاهی اصحاب را در مورد اصحاب این امام (×) تکرار می‌کند.
شاهد چهارم وپنجم:ابو خالد کابلی وامام سجاد ×!
فیصل نورمدعی است ابو خالد کابلی به امامت محمد حنفیه معتقد بوده است. وی در این باره می‌گوید:
شیعه از باقر ]×[ روایت کرده است که گفت: ابوخالد کابلی مدّتی در خدمت محمد حنفیه بود، و شک نداشت که او امامش است تا اینکه روزی به نزد وی آمد و گفت جانم به فدایت! به درستی من احترام و مودّتی دارم، پس تو را به حرمت رسول خدا و امیرالمؤمنین قسم می‌دهم به من بگو آیا تو همان امامی هستی که خداوند طاعتش را بر خلق واجب نموده است؟ و در جای دیگری می‌گوید: به علی بن حسین گفت: سپاس خدائی را که مرا نمی‌راند تا اینکه امامم را شناختم، پس علی بن حسین [×] گفت: چگونه امامت را شناختی‌ای اباخالد!؟ گفت: تو مرا به اسمی صدا زدی که مادرم بر من گذاشته بود، براستی که من در مورد این امر [امامت] سرگردان بودم و مدّتی محمد بن حنفیّه را خدمت می‌کردم و شکی نداشتم که او امام است.^[۷۰]
سپس فیصل نور برای آنکه اهمیت مساله عدم آگاهی کابلی را بهتر برساند می‌گوید:
چگونه ممکن است [مسأله نص بر امامت] بر چنین مردی مخفی مانده باشد در حالی که به عقیده شیعه او از سه نفری است که بعد از کشته شدن حسین رضی الله عنه مرتد نشدند و در حالی که او همواره همراه و ملازم اهل بیت و از شیعیان آن‌ها بود.^[۷۱]
همچنین فیصل نور حدیثی را نقل می کند که ابوخالد در آن از اسامی ائمه می‌پرسد به این صورت:
«می‌گوید: بر سرورم علی بن الحسین زین العابدین وارد شدم، و به او گفتم، ای فرزند رسول خدا (*) درباره آن کسانی که خداوند طاعت و محبّتشان را واجب نموده و پیروی از ایشان را بعد از رسول خدا (*) بر خلق فرض نموده است به من خبر ده»^[۷۲]
شاهد ششم وهفتم: عدم اطلاع عبیدالله بن عبدالله و جمعی از اصحاب ازنصوص امامت
فیصل نور درباره بی اطلاعی عبیدالله می‌گوید:
دیگری [از اصحاب] عبیدالله بن عبدالله بن عقبه است گفت: نزد حسین بن علی بودم که علی بن حسین اصغر وارد شد، حسین او را صدا زد و محکم در آغوش گرفت و پیشانی‌اش را بوسید سپس گفت: پدرم به فدایت چه خوش بو وخوش خلقت هستی! من گفتم: پدر و مادرم به فدایت ای فرزند رسول خدا (*) به خدا پناه می‌برم ولی اگر شما وفات فرمایید به چه کسی رجوع کنیم؟ گفت: علی فرزندم، او امام و پدر ائمه است…^[۷۳]
همچنین صاحب کتاب الامامه و النّص درباره بی خبری عمومی در میان اصحاب می‌گوید:
«از زید بن علی بن حسین رضی الله عنه روایت شده که گفت:یکبار پدرم با جمعی از اصحابش بود که مردی به سویش آمد و پرسید: ای فرزند رسول الله (*) آیا پیامبرتان به شما نفرموده که ائمه بعد از او چند نفرند؟ تو فرصت بررسی را از دست نمی‌دهی که [در روایت] گفته جمعی از اصحابش!^[۷۴]
فیصل نور می‌خواهد بگوید اگر در نمونه های قبلی سخن از یک نفر بود در اینجا جمعی نشسته بوده‌اند ووقتی کسی از تعداد ائمّه می‌پرسد، احدی از آن جمع به او معترض نمی‌شود که مگر نمی‌دانی که اسامی ائمه به نصّ پیامبر (*) سال‌ها پیش و پس از آن توسط امیرالمؤمنین (×) و … بیان گردیده است!؟
شواهد فیصل نور بر عدم آگاهی خویشان ائمه از نصوص امامت!
شاهد اول: بی خبری عبدالله فرزند امیرالمؤمنین از امامت امام حسین (×) و…
فیصل نور می‌گوید:
شیعه روایت کرده است از باقر که علی بن ابیطالب رضی الله عنه فرزندانش را جمع کرد که دوازده پسر بودند پس به آن‌ها گفت: خداوند خواسته که سنت یعقوب را در من قرار دهد، آنجا که فرزندانش را جمع کرد که دوازده پسر بودند پس به آن‌ها گفت: من به شما در خصوص یوسف وصیت می‌کنم که به دستورات او گوش دهید و او را اطاعت کنید و همانا من [هم] به شما در خصوص حسن و حسین وصیت می‌کنم که به دستوراتشان گوش فرا دهید و اطاعت کنید، عبدالله فرزندش گفت: بدون محمد بن علی! یعنی ابن حنفیه، پس به او گفت: آیا هنوز زنده‌ام و بر من جرأت و جسارت پیدا کردی؟^[۷۵]
شاهد دوم: عُمَر عموی امام سجاد بی خبر از امامت بلکه منکر امامت امام سجاد (×)!
فیصل نور می‌گوید:
و او [عمر] عموی امام سجاد (×) است، او را خواهی دید که تنها به انکار امامت اکتفا نمی‌کند بلکه در مورد صدقات نیز با او به منازعه بر می‌خیزد، شیعه روایت کرده است که عمر بن علی با علی بن حسین (×) در مورد صدقات پیامبر (*) و امیرالمؤمنین منازعه کرد و نزاع را نزد عبدالملک برد و گفت: ای امیر مؤمنان! من فرزند صدقه دهنده هستم و او نوه صدقه دهنده است، پس من به آن صدقات اولی‌تر هستم. عبدالملک به شعر ابن ابی الحقیق استشهاد کرد که «باطل را حق جلوه مده/حق را با باطل انکار مکن».^[۷۶]
شاهد سوم: احتجاج و منازعه محمّد بن حنفیّه با امام سجاد بر سر امامت!
دربارۀ احتجاج محمد حنفیه با امام سجاد (×) فیصل نور می‌گوید:
روایت می‌گوید: هنگامی که حسین بن علی (×) کشته شد، محمد بن حنفیّه نزد علی بن حسین (×) فرستاد و در جایی به تنهایی با او سخن گفت و به او گفت: پدرت کشته شد و وصیتی نکرد… در وصایت و امامت با من نزاع مکن… پس علی بن حسین (×) به او گفت: ای عمو! پدرم قبل از آنکه به سمت عراق حرکت کند به من وصیت نمود و… خداوند تبارک و تعالی اراده کرده است که وصایت و امامت در نسل حسین باشد نه غیر آن؛ اگر می‌خواهی آن را بدانی بیا تا با هم به نزد حجرالاسود برویم و او را داور قرار دهیم و از او بپرسیم… پس به نزد حجر رفتند… علی بن حسین… گفت: [خطاب به حجر]… امام و وصی بعد از حسین (×) کیست؟ سنگ از جای خود حرکت کرد به شکلی که نزدیک بود فرو افتد سپس خداوند به زبان عربی واضح آن را به سخن آورد و گفت: خداوندا، همانا وصایت و امامت بعد از حسین بن علی به علی ابن حسین بن علی فرزند فاطمه دختر رسول خدا می‌رسد.^[۷۷]
همچنین فیصل نور به روایت دیگری اشاره می کند که محمد بن حنفیّه با امام بر سر مالی که از خراسان رسیده به نزاع می‌پردازد وی روایت را این گونه نقل می‌کند:
مالیاتی از خراسان به مکه رسید، محمد بن حنفیه گفت: این مال از آن من است و من به آن سزاوارترم، علی بن حسین (×) به او گفت: حجرالاسود میان من و تو داوری خواهد کرد، به نزد حجر الاسود آمدند، ابتدا ابن حنفیّه با او به سخن پرداخت [حجر] جوابی نداد، سپس علی بن حسین با او سخن گفت و [حجر] جواب داد و گفت: مال از آن توست و تو وصی فرزند وصی هستی و امام فرزند امامی، محمد بن حنفیه گریست و گفت: ای فرزند برادرم همانا من به تو ظلم کردم.^[۷۸]
پاسخ شواهد عدم آگاهی اصحاب وخویشان
مجرد اعتراض اصحاب هرگز دلیل تامّی برای اثبات عدم آگاهی آن‌ها از نصوص امامت نمی‌باشد، زیرا این دلیل اخص از مدّعاست. ابتدا به پاسخ نقضی می‌پردازیم.
پاسخ نقضی
تاریخ صفحات فراوانی دارد که اعتراض اصحاب پیامبر(*) را نقل می‌کند.اصحابی که همگی به پیامبری پیامبر(*) علم وآگاهی داشتند. در سال ششم هجری که پیامبر اکرم (*) به قصد زیارت خانه خدا عازم مکه گردید در بین راه با ممانعت مشرکین مواجه گردید و نهایتاً پیمان صلحی بین پیامبر (*) و مشرکان بسته شد. آن‌گاه که پیامبر (*) علیرغم قصد اولیه خود و فقط بنابر مفاد قرارداد صلح تصمیم به بازگشت گرفتند عمر لب به اعتراض گشود. مسلماً جناب فیصل نور این اعتراض عمر را نشانه عدم آگاهی وی از نصب الهی پیامبر (*) نمی‌داند، خصوصاً آن‌که عمر بنابر نظر اهل سنت از اصحاب خاص رسول خدا (*) و خلیفه دوم مسلمانان است.
پاسخ حلی : عدم ملازمه ترک عمل با جهل
در صحنه‌های تلاطم برانگیز زندگی فقط دانستن، انسان را به ساحل نجات نمی‌رساند بلکه ایمان است که ضامن حفظ اوست. اما ایمان هم خود مراتبی دارد. که هر کسی به اندازه مرتبه‌ی ایمانش، توانایی ایستادگی در مشکلات را دارد.
امام رضا (×) می‌فرماید:« ایمان اعتقاد به قلب است، گفتن به زبان است و عمل به اعضاء.» ^[۷۹]
بنابراین کمترین مرتبه ایمان اعتقاد قلبی است و بالاترین مرتبه‌اش ظهور و بروز آن در تمام افعال و رفتار است.
لذا وقتی در شرایطی حساس صلح حدیبیّه منعقد شدکه غالب مفاد آن هم (به ظاهر) به زیان مسلمانان بود و از طرفی این صلح مانع زیارت آن سال مسلمانان شد،عمر لب به اعتراض گشود علیرغم اینکه وی می‌دانست پیامبر (*) منصوب از جانب خداوند است اما این دانستن کافی نبود که او را از اعتراض به پیامبر (*) باز دارد؛زیرا ایمان اوبه صحت کلام و رفتار پیامبر (*) آن قدر نبود که بتواند سکوت اختیار نماید، و همین مطلب در مورد اصحاب امام مجتبی (×) نیز جاری است.بدین معنا که آنهاگرچه به منصوص بودن ایشان آگاه بودند ولی ایمان آن‌ها به آن درجه نبود که حتی در جائی که حقائق پشت پرده صلح را نمی‌دانند بتوانند سکوت کنند؛ لذا اگر چه بعضی اعتقاد قلبی به امامت امام (×) داشتند و مرحله‌ی اقرار زبانی را هم گذرانده بودند ولی در عمل پای آن‌ها می‌لنگید حال برخی کمتر و برخی بیشتر.
اما کوفیان که نامه نوشتند و حسین بن علی بن ابیطالب(×)را دعوت کردند ولی یاریش نکردند نیز می‌تواند مؤید و شاهد دیگری باشد از اینکه آن‌ها می‌دانستند که امام حسین(×) شایسته امامت و منصوب از طرف خدا و رسولش (*) می‌باشد - به خلاف نظر فیصل نور که این نامه‌ها را نشانه عدم اطلاع آن‌ها از امامت حسین (×) می‌داند - اما آن‌گاه که دیدند ماجرای نزاع حسین (×) با یزید بالا گرفته و بوی خون می‌دهد و دستگاه حکومت، ارعاب و تهدید و سرکوب خود را دو چندان نموده و پای جان خود و حتی خانواده‌شان در میان است، ضعف ایمان مانع از وفای به عهدشان گردید.
همچنین در نامه‌شان نوشتند که ما امامی نداریم - باز هم به خلاف آن‌چه فیصل نور می‌گوید که گفتند ما بعد از حسن امامی نداریم و عبارت «بعد از حسن» راخودش اضافه نموده است - این جمله‌ی آن‌ها هم بدین معنا بود که امام عادلی که بر آن‌ها حکومت کند ندارند،چرا که از ظلم وستم حاکم زمانه به تنگ آمده بودند و چون امامت امام حسین(×)را منصوص پیامبر(*) می‌دانستند از او دعوت کردند تا به کوفه بیاید و اینکه قبل از آن او را دعوت نکردند به دلیل همان کم همتی وضعف ایمانشان بود .
ضعف ایمان یک عامل ترک عمل
اما آن‌چه که در علل واسباب این ضعف ایمان نباید از نظر دور داشت فضای فرهنگی و اخلاقی حاکم بر جامعه آن زمان است که نقش به سزایی در سست نمودن پایه‌های ایمان و دین مردم داشت، و این فساد اخلاقی کم کم به فساد عقیده و جهل مردم نسبت به عقائد مذهب تشیع وحتی دستورات اولیه اسلامی انجامید.
بیان گوشه‌ای از فساد اقتصادی و فرهنگی و اعتقادی مردم و حاکمان آن دوران موضوع رابیشتر تبیین می کند.

در این مطالعه درمجموع ۳۰۷ گونه گیاهی متعلق به۶۴ تیره و ۲۳۱ جنس در منطقه شناسایی شد.که گیاهان گلدار در منطقه غالب بودند.
تیره های Asteraceae (با ۳۹ جنس و ۴۹ گونه) و Brassicaceae (با ۲۴ جنس و ۳۰ گونه) غنی‌ترین تیره‌های گیاهی در منطقه بودند.
در این پژوهش بر اساس سیستم EUNIS در رتبه ۱، هفت زیستگاه بزرگ در منطقه یافت می‌شود که در بر دارنده۱- علفزار. ۲- بوته‌زار. ۳-درختچه‌زار. ۴- مناطق کم پوشش یا بی پوشش با بستر سنگی و صخره‌ای. ۵- آب‌های سطحی درون سرزمینی. ۶- زیستگاه‌های کشت شده زراعی، باغبانی یا مسکونی. ۷- زیستگاه‌های احداثی، صنعتی و دیگر زیستگاه‌های مصنوعی.که بیشترین گونه‌ها متعلق به زیستگاه علفزار (۳۶%) است. جهت شیب به عنوان ریز زیستگاه اصلی در این بررسی مورد توجه قرار گرفت. جهت شیب نقش اساسی در تنوع منطقه بازی می‌کند. که بیشترین تنوع گونه ای در شیبهای غربی دیده شد.
هم چنین در این بررسی تروفیت‌ها بیشترین درصد شکل زیستی (۵۷%) را دارا بودند. و منطقه از نظر جغرافیای گیاهی به ناحیه ایران- تورانی تعلق دارد که با توجه به نتایج حاصل که ۳۳% از گونه‌ها را گونه‌های ایران-تورانی تشکیل می‌دهد این مطلب را تایید می‌کند.

۴-۸- پیشنهادات

گیاهان جز اساسی منابع تجدید شونده محیط زیست هستند. با توجه به دخالتهای انسان در طبیعت منطقه نظیر احداث راه‌ها، زمین‌های کشاورزی و استفاده به عنوان تفرجگاه، چرای دام وشکار و استفاده از منابع گیاهان منطقه برای مصارف خوراکی و دارویی و استفاده از هیزم برای آتش و نابودی زیستگاه‌های طبیعی منطقه احتمال انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی در منطقه وجود دارد.

لذا با وجود این شرایط لزوم حفاظت از این منطقه افزایش می‌یابد. راهکار‌های زیر جهت حفاظت از منطقه پیشنهاد می‌شود.
- با وجود مطالعات گیاهشناسی انجام شده بر روی کوه‌های منطقه هنوز ضرورت مطالعات عمیقتر در جهت حفظ فلور، زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌های موجود در منطقه وجود دارد.
- در این پژوهش زیستگاه‌های اصلی (رتبه ۱) منطقه مشخص شد. اما ضرورت دارد زیستگاه‌ها‌ی کل منطقه و زیستگاه‌های رتبه‌های پایین‌تر مانند انواع چمنزارها یا بوته‌زار‌ها شناسایی و توصیف شوند.
- ضرورت دارد تا پویایی و توالی موجود در زیستگاه‌های مختلف منطقه مورد بررسی قرار گیرد و در مورد تاریخ گذشته زیستگاه‌ها پژوهش شود.
– بررسی تاثیر شرایط اکولوژیکی دیگر منطقه بر نحوه گسترش و پراکندگی گیاهان ضرورت دارد.

منابع

منابع فارسی

۱- اداره کل مطالعات و بررسی های اقتصادی (۱۳۸۸). خلاصه آب و هوا، اقلیم و منابع آب استان فارس.
۲- اسدی، علی(۱۳۹۱). “مطالعه فلورستیکی کوه های تاسک، لیزکی پایینی، لیزکی بالایی و کوه بوان در شهرستان ممسنی (استان فارس)". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
۳- اسدی، م. و همکاران (۱۳۶۷-۱۳۸۳). فلور ایران، جلدهای (۷۰-۱). انتشارات وزارت کشاورزی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
۴- آ. هوئتز دولمپز (۱۳۶۸). پوشش گیاهی زمین. چاپ اول. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران.
۵- بردبار شیبانی، پوراندخت (۱۳۸۶).” بررسی تنوع زیستی تعدادی از تیره های گیاهان گلدار در استان فارس". پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۶- بهادری خسروشاهی، فاطمه. علیزاده شعبانی، افشین. کابلی، محمود. کرمی، محمود. عطارد، پدرام. شریعتی، میترا (۱۳۸۹)."مدل سازی مطلوب زیستگاه کمرکلی جنگلی در نیمکره شمالی البرز"، دوره ۶۳، ص ۲۲۵-۲۳۶، نشریه محیط زیست طبیعی ایران.
۷-پور مهدی، ساره (۱۳۸۵).” بررسی تنوع زیستی چهار تیره مینا Compositae، علف مار Capparidaceae، پیچک Convolvulaceae، علف هفت بند Polygonaceae در استان فارس". پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی. دانشگاه شیراز.
۸- جعفر پور، مرجان(۱۳۸۵).” بررسی تنوع زیستی چهار تیره گیاهی در استان فارس. گندمیان Poaceae، شاهترهFumariaceae، خشخاشPapaveraceae، چغندر Chenopodiaceae". پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۹- جم‌زاده، زیبا و همکاران (۱۳۸۷)."برنامه راهبردی تحقیقات گیاهشناسی و رده بندی گیاهان در محیط‌های طبیعی ایران". بخش تحقیقات گیاهشناسی: موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
۱۰- حاتمی، احمد (۱۳۸۴).” بررسی تنوع زیستی گیاهان آبزی در استان فارس. پایان نامه کارشناسی ارشد". در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۱۱- خادم الحسینی، زینب (۱۳۸۷).” بررسی فلورستیکی و ویژگی های زیستی گیاهان دارویی منطقه بناب ارسنجان". دومین همایش منطقه‌ای محیط زیست و منابع طبیعی.
۱۲- خادم الحسینی، زینب. شکری، مریم. حبیبیان، سید حمید. (۱۳۸۶).” بررسی نقش عوامل توپوگرافی و اقلیم در پراکنش پوشش گیاهی مراتع مشجر ارسنجان (مطالعه موردی زیر حوزه بناب)"،.سال اول، شماره سوم، جلد اول، ص۲۲۲-۲۳۵، مجله مرتع.
۱۳- خسروی، احمد رضا (۱۳۸۵). تاکسونومی گیاهی و سیستماتیک زیستی. چاپ دوم. شیراز: انتشارات مرکز نشر دانشگاه شیراز.
۱۴- خواجه الدین، سید جمال الدین. یگانه، حسن (۱۳۹۱)."معرفی فهرست،شکل زیستی و گونه های در معرض خطر منطقه شکار ممنوع کرکس"، ج۲۵، شماره ۱، ص ۲۰-۷، مجله زیست شناسی ایران.
۱۵- ربیعی، مینا (۱۳۹۲). اکولوژی مرتع. انتشارات دانشگاه پیام نور.
۱۶- رستگاری لاری، علیرضا. (۱۳۸۸). ” محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند فهلیان در مرکز فارس” ، شماره دوم، ص ۱۱۱-۱۲۰، فصلنامه زمین شناسی.
۱۷- روانبخش، مکرم. امینی، طیبه. (۱۳۹۱)."بررسی فلور، پراکنش جغرافیایی و ساختار اکولوژیکی ذخیرگاه جنگلی گیسوم تالش". جلد ۲۵، شماره ۱، ص ۲۱-۲۲، مجله زیست شناسی ایران.
۱۸- زارع، معصومه. (۱۳۹۲)."مطالعه فلوریستیکی کوه خم منطقه تنگ شکن در شهرستان ارسنجان استان فارس". پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۱۹-ژرژلمه. ترجمه جلال اسلامی (۱۳۸۹). کلیات اکولوژی. انتشارات دانشگاه بو علی سینا.
۲۰- سادات سیدی، سعیده. (۱۳۹۲).” مطالعه فلوریستیکی کوه تودج(توده) در شهرستان استهبان استان فارس". پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۲۱- سازمان جهاد کشاورزی استان فارس (۱۳۸۷). سیمای بخش کشاورزی استان فارس در سال ۱۳۸۶. مولف معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی. اداره آمار، فناوری اطلاعات و تجهیزه شبکه.
۲۲- صفری، مریم. (۱۳۸۴).” بررسی تنوع زیستی پنج تیره گیاهی گل سرخیان Rosaceae، نعناعیان Lamiaceae، سوسنیان، Liliaceae، کلگه ئیان ، Plumbaginaceae سیب زمینی‌ئیانSolanaceae. در استان فارس". پایان نامه کارشناسی ارشد . در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۲۳- عصری، یونس. (۱۳۷۸)، “بررسی اکولوژیک جوامع گیاهی مناطق خشک(مطالعه موردی: ذخیره گاه بیوسفر توران، استان همدان)"، ص۳۰۲، رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
۲۴- فرج الهی، اصغر. زارع چاهوکی، محمد علی. آذرینوند، حسین. یاری، رضا. قلی خانی، بهرام (۱۳۹۱). ” بررسی عوامل محیطی موثر بر پراکنش اجتماعات گیاهی مراتع در منطقه حفاظت شده بیجار"، جلد۱۹، شماره‌ی ۱، ص ۱۰۸-۱۱۹. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات و مرتع و بیابان ایران.
۲۵- فرج زاده، منوچهر. فتح نیا، امان اله. علیخانی، بهلول. ضیائیان، پرویز (۱۳۹۰). ” ارزیابی تاثیر عوامل اقلیمی بر رشد پوشش گیاهی در مراتع متراکم ایران با بهره گرفتن از تصاویر AVHRR” شماره ۷۵، ص۱، پژوهش های جغرافیای طبیعی.
۲۶- قهرمانی، احمد (۱۳۸۳). کروموفیت های ایران (سیستماتیک گیاهی). جلد اول. ویراستار دوم. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران.
۲۷- کاکر، پدی، کنت، مارتین (۱۳۸۰). توصیف وتحلیل پوشش گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاه فردوسی مشهد.
۲۸-کوکس و مور(۱۳۸۱). جغرافیای زیستی رویکرد اکولوژیکی و تکاملی. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
۲۹- گروه مولفان (تدوین دکترغلامرضا بخش خانیکی) (۱۳۸۴). تنوع زیستی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
۳۰- محتشم نیا، سعید (۱۳۹۰)."بررسی محیطی موثر بر پراکنش جنس Artemisia در استان فارس (مطالعه موردی: مراتع استپی فارس)". سال اول، شماره ۳، ص ۷۵- ۸۶ فصلنامه علمی تخصصی اکوسیستم های طبیعی ایران.
۳۱- مرادی محمود آبادی، عصمت (۱۳۸۵).” بررسی تنوع زیستی تعدادی از تیره های گیاهی آوند دار نهاندانه در استان فارس".پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۳۲- محسن زاده، ساسان. هرتمنی، علی (۱۳۸۵). گیاه شناسی۱ تشریح، ریخت شناسی و فیزیولوژی. انتشارات دانشگاه شیراز.
۳۳- مصدقی، منصور (۱۳۸۴). بوم شناسی گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
۳۴- مظلومی، شیما (۱۳۸۵)."بررسی تنوع زیستی تعدادی از تیره های گیاهان آوندار باز دانه دراستان فارس". پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته سیستماتیک اکولوژی، دانشگاه شیراز.
۳۵- نصراللهی، سید ابوالفضل. سرمدیان، فریدون. آذرنیوند، حسین. جعفری، محمد (۱۳۷۸). ” بررسی خصویات فیزیکوشیمیایی خاک و پوشش گیاهی به منظور یافتن گیاهان معرف در وردآورد کرج" دوره ۲۵، شماره ۲۳، ص۴۰.
۳۶- نقیپور برج، علی اصغر. حیدریان آقاخانی، مریم. توکلی، حسین (۱۳۸۹). “بررسی فلور، شکل های زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه سیساب در استان خراسان شمالی". سال پنجم، شماره چهارم،ص ۱۲۱، فصلنامه علوم وفنون منابع طبیعی.
۳۷- نکوخو، مسعود (۱۳۹۰). “فلور و پوشش گیاهی فریدون شهر". ص ۴۶-۴۸، مجله آموزش زیست شناسی.
۳۸- واثقی، پروین. اجتهادی، حمید. ذکایی، محمود. جوهرچی، محمدرضا (۱۳۸۷)."بررسی فلور، شکل زیستی و کورولوژی عناصر گیاهی در ارتفاعات کلات_زیر جان گناباد_خراسان رضوی_ایران". دوره سوم، ص۸۸-۷۵ ، نشریه دانشگاه تربیت معلم.
۳۹- یوسفی مهدی (۱۳۶۸). فلور ایران. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

منابع انگلیسی

۴۰- Andersson, L (2001). Habitat classification in the light of disturbance and succession, p. 10-13.
۴۱ - Davies, Cynthia E. Moss, Dorian. Hill, Mark O. (2004). Eunis habitat classification revised 2004. European Topic Center on Nature Protection and Biodiversity, Paris.
۴۲- Davis, P.H (ed) (1965- 1985). Flora of Turkey vol.1-9, Edinburgh. Edinburgh University Press.
۴۳- Endemism: The Uniqueness of Species”. Hong Kong: World Wide Fund Hong Kong.. [Online]. < http:// www.wwf.org.hk/factsheets/factsheet7.PDF. Cited 23 January 2005.

وآنکه کوپال گران از کف بهرام گرفت

۱۱۹/۳
در این بیت که قاآنی در آن به مدح حسنعلی میرزا پرداخته است، نام بهرام را می بینیم.
شاعر در این بیت ممدوح خود را پهلوانی در میان پهلوانان سینه شکاف می پندارد و او رادر گرز گرفتن از بهرام فراتر می بیند. در واقع ما در این بیت به گوشه ای از خلاقیت شاعر دست می یابیم که چگونه پهلوانی ممدوح خود را به کوپال گرفتن از کف بهرام ربط می دهد.
۳-۵-۱-۴- دارا
«آخرین پادشاه کیان است که پسر داراب و از فرزند ناهید است به روایت شاهنامه اسکندر در عهد او به ایران حمله کرد. بنابراین دارای دارا همان داریوش سوم هخامنشی است که مغلوب اسکندر مقدونی شد و داستان او با سرگذشت داریوش سوم که هنگام فرار به دست نزدیکان خود کشته شد شباهت و قرابت بسیار دارد.» (صفا، ۱۳۳۳: ۵۴۵)

«دارا مدت پادشاهیش چهارده سال بود در زمان وی فیلقوس پادشاه روم می میرد و اسکندر به جایش صاحب تخت و تاج مقدونیه می شود.» (رزمجو، ۱۳۸۱: ۱۷۱)

زدور گنبد گردون زجور اختر وارون

هماره فارع و مأمون وجود حضرت دارا

۱۷/۱۴
وجود حضرت دارا دراین بیت ازگردش جهان وجودوستم روزگاروبخت وارونه همواره گویی درقلعه ای امن وامان است.

روح دارا زان دو محرم شاد گردد

گر ببیند خنجر پهلو گذارت

۸۲/۱۵
۳-۵-۱-۵- داراب
«داراب از فرزند همای چهره زاد و بهمن بود که پس از تولد مادر او را در صندوقی نهاد و به آب افکند و گازری از آب برآورد و از اینروی داراب نامید.» (صفا، ۱۳۳۳: ۵۴۴)
«در یکی از نبردهای خود به روم با فیلقوس (فیلیپ مقدونی ) نبرد می کند و سپاه او را در
هم می شکند و پس از آشتی، داراب دختر او ناهید را به همسری بر می گزیند و به ایران می آورد.» (آموزگار، ۱۳۷۴: ۷۰)
دراین بیت شکست ایران وایرانی وغلبه اقوام گوناگون براین سرزمین به تصویر کشیده است.همان طورکه شاعربیان می کند سپاهیان اسکندر،دارا،داراب وقوم های دیگر که در طول تاریخ به آنها اشاره شده است،دراین بیت آمده است.

چه داراب و چه دارا و چه اسکندر که از رومی

سپاه آورد و غالب شد بر ایران و برایرانی

۷۹۱/۲۲
۳-۵-۱-۶- شیرویه
«شیرویه پسر خسرو پرویز مدت پادشاهی هفت ماه بود مهمترین رخداد کوتاه پادشاهی شیرویه کشتن برادران و پدر خود خسروپرویز را به پیشنهاد برخی از بزرگان کشوراست.» (رزمجو، ۱۳۸۱: ۱۸۰)

پسران دشنه فولاد زسرگرمی کین

هم چو شیرویه به خون پدر آمیخته اند