۵) الگوی وابسته

 

در خانواده وابسته رابطه عقلی ضعیف است ولی رابطه عاطفی قوی است.افراد آن قدر همدیگر را دوست دارند که خیلی از چیزهای غیر معقول را هم تحمل می‌کنند و به آن عمل می‌کنند. در خانوده وابسته پیوندها بیشتر روی دوست داشتن ها می چرخد نه ارتباط عقلانی.

 

 

 

نظریه ساختاری – کنش نگر

 

نظریه کنش نگر خانواده، قدیمی ترین نظریه در مطالعه خانواده به شمار می‌آید مطابق این نظریه خانواده قسمتی از یک رگانیزم می‌باشد ایده های اولیه این نظریه توسط فلاسفه ای همانند کانت دورکیم^[۶۱] مطرح شده است. مطابق نظریه این فلاسفه خانواده، همانند بدن انسان می‌باشد. خانواده نیز متشکل از اعضای که هر یک دارای نقش مشخص می‌باشد. دورکیم به عنوان یکی از بنیان گذاران نظریه کنشگر براین نکته تأکید داشت که سیستم های اجتماعی تمایل به یکپارچگی با یکدیگر دارند و این یکپارچگی منجر به حیات تمام سیستم های مرتبط باهم می‌گردد(حسینی، ۱۳۸۸).

 

انواع الگوهای ارتباطی خانواده

 

از ترکیب دو بعد اساسی جهت گیری گفت و شنود و همنوایی چهار نوع خانواده که هر کدام الگوی ارتباطی خاصی دارند حاصل می شود.

 

مفهوم جهت گیری گفت و شنود

 

اولین بعد اساسی ارتباطات خانواده وضعیت گفت و شنود و مکالمه است. منظور از گفت و شنود این است که خانواده ها تا چه حد شرایطی را به وجود می آورند که در آن تمام اعضای خانواده تشویق به شرکت آزادانه و راحت در تعامل و بحث در زمینه طیف گسترده ایی از موضوعات می‌شوند. اعضای خانواده هایی که دارای گفت و شنود زیاد هستند آزادانه، به طور مکرر و خود انگیخته با یکدیگر تعامل دارند و تعاملات آن ها مدت زمان زیادی را صرف خود می‌کند، برعکس در خانواده های با گفت و شنود کم اعضای خانواده تعامل کمتری با هم دارند، اعضای خانواده کمتر افکار، احساسات و فعالیت‌های خصوصی و محرمانه خود را با یکدیگر در میان می‌گذارند.

 

مفهوم جهت گیری همنوایی

 

همنوایی ‌به این معنا است که ارتباطات خانواده تا چه حد شرایط همسان بودن نگرش‌ها، ارزش‌ها و عقاید را مورد تأکید قرار می‌دهد. خانواده های با همنوایی زیاد در تعاملات خود بر همسانی عقاید و نگرش‌ها تأکید دارند. تعاملات آن ها بر همنوایی ، اجتناب از تعارض و وابستگی متقابل خانواده به هم تکیه دارد. ارتباطات بین دو نسل در این خانواده ها منعکس کننده حرف شنوی از والدین و دیگر بزرگسالان است . همنوایی بالا به ساختار خانواده های سنتی اعضای خانواده برای روابط درون خانواده اهمیت بیشتری قایل اند. خانواده های با همنوایی بالا معتقدند برنامه های شخصی باید طوری با برنامه های اعضای خانواده هماهنگ شوند که زمان در کنار هم بودن افراد خانواده را به حداکثر برساند ( حسینی، ۱۳۸۸).

 

شکل ۲-۱ چگونگی تعامل بعد جهت گیری گفت و شنود و همنوایی و الگو های ارتباطی ناشی از آن را نشان می‌دهد.

 

خانواده های توافق کننده^[۶۲] : خانواده هایی که هم گفت و شنود و هم همنوایی زیادی دارند . از یک طرف ارتباطات در این خانواده های تحت فشار علاقه داشتن به برخورداری از ارتباطات باز و کشف عقاید تازه و از طرف دیگر حفظ سلسله مراتب در خانواده ها قرار دارد( فیتزپاتریک ، ۲۰۰۴؛ کوئرنر وفیتزپاتریک ، ۲۰۰۲).

 

خانواده کثرت گرا^[۶۳]

 

به خانواده با گفت و شنود زیاد و همنوایی کم کثرت گرا گفته می شود در این خانواده ها همه در گفت و گوها شرکت می‌کنند و والدین نیازی به کنترل فرزندان احساس نمی کنند، فرزندان یاد می گیرند خود مختار باشند ( فیتزپاتریک ، ۲۰۰۴؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، ۲۰۰۲).

 

خانواده های محافظت کننده^[۶۴]

 

خانواده هایی با گفت و شنود کم و همنوایی بالا محافظت کننده نامیده می شود. ارتباط در این خانواده ها بر اطاعت از مرجعیت و صاحب اختیاری والدین و اهمیت ندادن به تفکر و ارتباطات باز است. والدین اعتقاد دارند باید برای خانواده تصمیم بگیرند (فیتزپاتریک، ۲۰۰۴؛ کوئرنر و فیتزپارتیک، ۲۰۰۲).

 

خانواده های بی قید وشرط^[۶۵]

 

به خانواده های باگفت و شنود کم و همنوایی کم، بی قید و شرط گفته می شود میزان تعاملات در این خانواده ها کم است. والدین معتقدند که تمام اعضای خانواده باید قادر به تصمیم گیری باشند و علاقه ایی به تصمیمات فرزندان خود نشان نمی دهند، فرزندان یاد می گیرند که ارزش کمی در گفت و گوی خانواده وجود دارد و خود باید تصمیم بگیرند ( فیتز پاتریک، ۲۰۰۴؛ کوئرنر و فیتز پاتریک ، ۲۰۰۲ ؛ نقل از حیدری نژاد، ۱۳۹۲).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جهت گیری گفت و شنود زیاد کم همنوایی زیاد توافق کننده محافظت کننده کم کثرت گرا بی قید وشرط

شکل ۲-۱ : الگوهای ارتباطی خانواده

 

الگوی چفی و مک لئود

 

چفی و مک لئود نظریه ای را مطرح کردند که در آن الگوی ارتباطات خانواده شیوه های را منعکس می‌کنند که به وسیله آن ها خانواده واقعیت اجتماعی را تعبیر و تفسیر کرده و اعضایش را در آن تعبیر و تفسیر شریک می‌کند .آن ها استدلال کردند که برای رسیدن به یک واقعیت و معنای مشترک در بین اعضای خانواده دو روش متصور است یکی آن که اعضای خانواده باورها و مفاهیم را مورد بحث قرار دهند که آن ها این شیوه را ” جهت گیری مفهومی” نامیدند. دیگر آنکه فرزندان برای راهنمایی به والدین روی بیاورند که آن ” جهت گیری اجتماعی ” نامیده شد( نقل از حیدری نژاد، ۱۳۹۲) .

 

نظریه نظام خانواده (مینوچین)

 

نظریه نظام خانواده ، خانواده را نظام منظمی می‌داند که دارای ویژگی‌های و نظم خود تنظیمی سازگار است مفهوم نظریه نظام خانواده فراتر از ارتباط بین مادر و فرزند است و ارتباط پدر را با کل خانواده در سازگاری فرزندان مؤثر می‌داند( روز بهی، ۱۳۹۱).

 

تحقیقات داخلی و خارجی

 

تحقیقات انجام گرفته داخلی درباره بخشش و عاطفه

 

بساک نژاد و همکاران۱۳۹۱) طی پژوهش با عنوان ” الگوی علی رابطه بین سبک‌های مقابله و عاطفه مثبت و منفی با بخشش در دانشجویان دانشگاه چمران اهواز بر روی ۳۵۱ نفر( ۲۰۸ دختر و ۱۴۳ پسر) به روش تصادفی مرحله ایی ‌به این نتیجه دست یافت که عاطفه منفی با بخشش رابطه منفی و عاطفه مثبت با بخشش رابطه مستقیم و مثبت دارد.

 

بساک نژاد و همکاران (۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی رابطه بخشش و بهزیستی روانشناختی با توجه به نقش واسطه ایی عواطف در دانشجویان پرداخت. نمونه در این پژوهش ۳۵۲ نفر به روش تصادفی چند مرحله یی از بین دانشجویان دانشگاه شهید چمران انتخاب شد. نتیجه نشان داد که بخشش با عاطفه مثبت رابطه معنی دار و با عاطفه منفی رابطه منفی دارد.

 

پژوهش کیانی و خدابخش (۱۳۹۲) با عنوان بررسی نقش عفودر اسلام و بهزیسی روانشناختی دانشجویان که نمونه آن ۲۴۳ دانشجو (۱۱۳ پسر و ۱۳۰ دختر) ساکن خابگاه دانشگاه تهران بود، نشان داد که عفو با سلامت و بهزیستی روانشناختی، همبستگی مثبت و معنی دار دارد.

 

بررسی لواف پور نوری و همکاران (۱۳۹۱) با عنوان بررسی اثر بخشی بخشایش درمانی گروهی در کاهش پرخاشگر نوجوان پرخاشگر ۱۱ تا ۱۳ ساله شهرستان دزفول، که حجم نمونه آن شامل ۳۰ دانش آموز ۱۱تا ۱۳ ساله بود ، حاکی از آن بود که بخشش درمانی گروهی به طور معنی داری پرخاشگری جسمی، پرخاشگری کلامی، خشم ‌و خصومت را کاهش می‌دهد.

 

اسمیت و همکاران(۱۹۸۳) به اثرات زمینه ­های شهری، روستایی بر دوحیطه رفتار مدنی دست یافتند . افراد دارای زمینه ­های روستایی بیشتر به انجام رفتارهای مدنی گرایش نشان می­ دهند . این محققان تبیین این مسئله رابسیار مشکل می­یابند، اما مطرح کردند که این یافته­هایشان ممکن است از طریق اخلاق شغلی قابل تبیین باشد . اخلاق شغلی به عنوان باورهای یک شخص مبنی بر خوب ‌و درست بودن شغل، واینکه هر چه بیشتر کار کنید بیشتر به دست می­آورید تعریف می­ شود . همچنین افراد با اخلاق شغلی قوی تمایل دارند در صورت تنبلی خودشان را مورد تحقیر قرار دهند . کارکنان با اخلاق شغلی بالا اعتقاد دارند که باید در جهت یک تلاش روزانه عادلانه همت گماردند، همچنین، این ها انگیزه بالایی برای تلاش بیشتر دارند ومعتقدند که در صورت خستگی ویا ناامیدی باید به تلاش ادامه داد . علاوه براین مسئولیت کارهایشان را می­پذیرند، خودشان را به­انجام تکلیف در بالاترین سطح از توانایی ملزم می­دانند اشخاص با اخلاق شغلی بالا وقوی وقتی باور کنند آنطور که شاید وباید سخت­کار نمی­کنند ممکن است احساس گناه کنند (گرینبرگ^[۴۲]، ۱۹۷۷) . ‌بنابرین‏ افراد با اخلاق شغلی بالا ممکن است بیشتر به انجام رفتارهای مدنی از قبیل تمیز کردن محیط­کار، داوطلب شدن برای انجام کارهایی که جزء وظایفشان محسوب نمی­ شود، اقدام کنند . در این الگو پیشنهادی اخلاق شغلی جایگزین زمینه شهری/ روستایی شده است، چون افراد با زمینه ­های شهری هم ممکن است یک اخلاق شغلی قوی را رشد دهند . ‌بر اساس این یافته­ ها پیش ­بینی می­ شود که اخلاق شغلی اثر مستقیم ومثبتی بر هر دو نوع رفتار مدنی دارد .

 

خودپایی

 

به میزان حساسیت افراد به محیطشان گفته می­ شود . این محیط شامل منابع اطلاعاتی مربوط به موقعیت یا منابع اطلاعاتی بین فردی است (بریگز، چک وباس^[۴۳]،۱۹۸۰) . افراد با خودپایی بالا نسبت به محیطشان حساسیت خیلی زیادی دارند وتحت تأثیر محیط خود هستند . همچنین این ها به رفتار دیگران به عنوان علایمی برای انجام رفتار مناسب توجه دارند وتحت تأثیر محیط خود هستند(سیندر^[۴۴]،۱۹۸۰) . حتی

 

ممکن است افراد با خودپایی بالا نیازهای شخصیتی خودشان را سرکوب کنند تا موقعیتشان را باخودشان هماهنگ کنند(سیندر وکانتور^[۴۵]، ۱۹۸۰) . از طرف دیگر، افراد باخود پایی پایین به علائم موقعیتی وبین فردی جهت تنظیم رفتارهای خود کمتر توجه دارند .

 

‌بنابرین‏، افراد با خودپایی بالا احتمالاً بیشتر اقدام به انجام رفتار مدنی بکنند، زمانی که علایم موقعیتی مانند الگوهای رهبری و همکاران وعلایم اجتماعی، این رفتارها رابه عنوان رفتارهای مناسب مطرح کنند .

 

نیازها

 

اسمیت و همکاران (۱۹۸۳) اثر مستقیم معنی­دار مقیاس دروغگویی آیزنگ(۱۹۵۸) بر روی رفتار مدنی اطاعت تعمیم یافته­ مشاهده کردند . مقیاس دروغگویی به قصد سنجش تمایل فرد به پاسخ­های مطلوب اجتماعی به پرسشنامه ­های طرح­ریزی شده است . این مقیاس ممکن است عملاً نیاز به تأیید اجتماعی را بسنجد . نیاز به تأیید اجتماعی ممکن است شخص را به انجام رفتارهای مدنی اطاعت یافته تشویق سازد . این چنین رفتارهایی بیشتر در ‌گروه‌های اجتماعی از جمله ‌گروه‌های شغلی یا سازمانی رخ می­ دهند تا در موقعیت­های انفرادی، اما این ویژگی بر رفتار مدنی نوعدوستانه که مستلزم کمک به فرد مشخصی است اثر مستقیم معنی­داری ندارد .

 

همچنین در این الگو پیش ­بینی شده که نیاز به موفقیت اثر مستقیم ومثبتی بررفتار مدنی اطاعت تعمیم یافته دارد . نیاز به استقلال ممکن است زمینه را برای تمایل به انجام رفتارهای یاری­دهنده که منافع سازمان یا کارکنان دیگر را تأمین کند فراهم نیاورد . در این الگو مطرح شده که نیاز به استقلال اثر منفی مستقیمی بر هردو حیطه رفتار مدنی دارد .

 

عدالت ادراک شده

 

ارگان(۱۹۸۸) به طور متقاعد کننده ­ای مطرح کرده که مقیاس­های خشنودی شغلی بیشتر شناخت را دربر می­ گیرند تا عواطف را . علاوه برآن این جزء شناختی از ادراک عدالت یا بی­ عدالتی نشأت ‌می‌گیرد . این ادراک از عدالت ‌بر اساس مقایسه اجتماعی انجام ‌می‌گیرد (آدامز^[۴۶]، ۱۹۶۵) . ‌بنابرین‏ افرادی که ادراک بی­ عدالتی دارند ممکن است از انجام رفتارهای مناسب خودداری کنند .

 

 

 

وان­داین وگراهام(۱۹۹۴) اخیراًً برای بررسی رفتارمدنی سازمانی الگو جدید و جالبی را ارائه داده ­اند که نگاره آن در شکل ۴-۲ گردیده است .

 

نگرش­های مثبت شغلی

 

+

 

بدگمانی

 

–

 

رفتار مدنی سازمانی

 

رابطه قراردادی دو

 

طرفه

 

ارزش‌های محل کار

 

+

 

خصوصیات شغلی برانگیزاننده

 

 

 

+

 

 

 

 

 

سابقه استخدام

 

–

 

 

 

 

 

سطح شغل

 

شکل۴-۲ :الگو جدید رفتار مدنی سازمانی ، وان­داین و گراهام (۱۹۹۴)

 

همان‌ طور که در این شکل مشاهده می­ شود وان­داین وگراهام شش متغیر را به­عنوان پیشایندهای رفتار مدنی در نظر ‌گرفته‌اند که عبارتند از: نگرش­های شغلی مثبت، بدگمانی، ارزش­های محل کار، ویژگی­های شغلی برانگیزاننده، سابقه استخدام وسطح شغل می­باشند . در این الگو مطرح شده که این متغیرها به شکل مستقیم بررفتار مدنی اثر نمی­گذارند، بلکه این متغیرها بر یک متغیر میانجی با عنوان رابطه قراردادی دوطرفه اثر می­گذارند واین رابطه قراردادی دوطرفه منجر به بروز رفتار مدنی سازمانی می­گردد . وقتی که در محل کار نگرشهای مثبت شغلی وجود داشته باشد، بدگمانی در سازمان وجود نداشته باشد وکارکنان در سازمان دارای ارزش‌های مشترک باشند وکار از ویژگی‌های شغلی برانگیزاننده برخوردار باشد وهمچنین کارکنان به مدت زیادی در سازمان مشغول کار باشند ونسبتاً از سطح شغلی بالایی برخوردار باشند این عوامل بیانگر اهمیت سازمان به کارکنان است . در چنین شرایطی کارکنان نیز نسبت به سازمان متعهد می­شوند و در نتیجه یک میثاق دو طرفه بین کارکنان وسازمان ایجاد می­ شود که باعث بروز رفتار مدنی سازمانی از سوی کارکنان می­گردد .

 

در اینجا این متغیرهای پیشایند ونقش آن ها را درفتار مدنی سازمانی از دید وان­داین وگراهام (۱۹۹۴) مورد بررسی قرار می­دهیم .

 

۱- نگرشهای مثبت شغلی

 

۱- شناخت مشکل

 

۲- تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات

 

۳-ارزیابی گزینه ها

 

۴٫تصمیم گیری درباره خرید

 

۵-رفتار پس از خرید

 

روشن است فرایند خرید بسیار پیش از زمان خرید واقعی آغاز می شود و پی آمدهای آن تا زمانی طولانی پس از خرید ادامه دارد. مراحل فوق این مفهوم ضمنی را القاء می‌کند که مصرف کنندگان در خرید یک کالا مراحل ۵گانه را به صورت متوالی طی می‌کنند. اما در عمل و به خصوص ‌در مورد خریدهای با اشتغال ذهنی کم چنین نیست. مصرف کنندگان ممکن است بعضی از مراحل را نادیده انگارند یا آن را پس و پیش کنند. توالی ۵ مرحله ای قاعدتاً بیانگر فرایند خرید با اشتغال ذهنی بالا است. (کاتلر^[۱۲] ۱۳۸۴: ۵۴)

 

۱-۸ متغیرها

 

متغیر به ویژگی یا صفت یا عاملی اطلاق می شود که بین افراد جامعه مشترک بوده و می‌تواند مقادیر کمی و ارزش‌ها متفاوتی داشته باشد.متغیرها ، عامل یا عواملی هستند که مورد اندازه گیری یا سنجش قرار می گیرند . به عبارت دیگر متغیر مشخصه یک فرد، چیز، پدیده مورد نظراست که قابل اندازه گیری بوده و می‌تواند مقادیر مختلفی بپذیرد.

 

موضوعات تحقیق دارای مفاهیمی مجرد و ذهنی هستند . برای اینکه عملاً تحقیق را انجام دهیم . مفاهیم باید به

 

متغیر تبدیل شوند.مفاهیم وقتی به متغیر تبدیل می‌شوند که بتوانیم به آن ها مقدار و درجات آن ها را تعیین کنیم.

 

( ایران نژاد ،۴۷:۱۳۸۲ )

 

متغیرها انواع گوناگون دارند و بر اساس مبانی مختلف طبقه بندی می‌شوند. متغیرها بر اساس رابطه به سه گروه متغیر مستقل ، متغیر وابسته و متغیر میانجی تفسیم می‌شوند .(حافظ نیا ،۱۶۸:۱۳۸۷)

 

متغیر ملاک متغیر ی است که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییر پذیری در آن است ، بعبارت دیگر یک متغیر اصلی است که در قالب یک مسئله برای تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد . (خاکی ،۱۶۹:۱۳۸۹)

 

انوع متغیر های تحقیق

 

متغیر ها بر اساس وابستگی یا پیوستگی و یا نقشی که در تحقیق ایفا می‌کنند.

 

متغیر مستقل : متغیری که پژوهشگران آن را دستکاری یا انتخاب می‌کنند تا تاثیر آن را بر متغیر وابسته مورد بررسی قرار دهند.

 

متغیر وابسته: متغیری که تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می‌گیرد و بر اثر تغییرات آن تغییر می‌کند.درحقیقت متغیر وابسته متغیری است که مورد پیش‌بینی است درحالی که متغییر مستقل متغیری است که پیش‌بینی از روی آن صورت می‌گیرد . متغیری که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییر پذیری در آن است. (خاکی،۱۶۸:۱۳۸۹)

 

۱-۸-۱متغیر مستقل تحقیق

 

الف: عوامل فرهنگی ، اجتماعی و گروهی

 

افکار ، اعمال و باورهای ما عمدتاً تحت تثیر عوامل و نیروهای فرهنگی ، اجتماعی و گروهی تعیین می شود.

 

(روستا و همکاران ،۱۳۱:۱۳۸۸)

 

ب : عوامل روانی و فردی

 

روانشناسی به بازاریابان کمک می‌کند تا چرایی و چگونگی رفتار مصرف کننده را درک کنند ، انگیزه ، ادراک ،یادگیری ، شخصیت و تلقی موضوعات مهمی برای تفسیر فرایند خرید و هدایت تلاش‌های بازاریابی به شمار می‌آیند. (روستا و همکاران ،۱۳۵:۱۳۸۸)

 

ج:عوامل موقعیتی

 

بسیاری از اوقات موقعیت خرید در فرایند تصمیم خرید تاثیر می‌گذارد . (روستا و همکاران ،۱۴۳:۱۳۸۸)

 

‌بنابرین‏ این سه مورد متغیرهای مستقل تحقیق فوق در نظر گرفته شده است .

 

۲-۸-۱متغیر وابسته

 

هر مصرف کننده همان‌ طور که پیشتر هم گفته شد در شرایط تصمیم گیری و به خصوص در شرایط تصمیم گیری پیچیده ۵ مرحله را پشت سر می‌گذارد :

 

۱- شناخت مشکل

 

۲- تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات

 

۳-ارزیابی گزینه ها

 

۴-تصمیم گیری در باره خرید

 

۵-رفتار پس از خرید. (کاتلر ۱۳۸۴: ۵۴)

 

فرایند تصمیم گیری خرید متغیر مستقل تحقیق پیش رو در نظر گرفته شده است.

 

۱-۹ خلاصه فصل

 

در این فصل به کلیات تحقیق پرداخته شده است ، از جمله مطالب بیان شده عبارتند از : موضوع تحقیق ، دلایل انتخاب موضوع ، اهمیت و ضرورت آن ، بیان موضوع ، اهداف تحقیق ، سئوالات تحقیق ، فرضیه های تحقیق ، متغییرهای تحقیق ، قلمرو تحقیق ، روش تحقیق و تعاریف عملیاتی واژه ها. در ادامه به ترتیب در فصل ۲ به بررسی و تحقیق ‌در مورد متغیرهای تحقیق و در فصل سه به شرح کامل روش تحقیق پرداخته و در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی ضرایب مسیر و تحلیل عاملی پرداخته و نهایتاًً در فصل پنجم به نتایج به دست آمده اشاره خواهد شد.

 

 

فصل دوم

 

ادبیات و موضوع تحقیق

 

 

 

۲-۱ مقدمه

 

یکی از جنبه‌های مشترک بین همه ما بودن توجّه به میزان تحصیلات، سیاست ها یا تعهّدات ما این است که همگی مصرف کننده هستیم بدین معنا که ما بر مبنای نظم خاصی غذا، لباس،مسکن،حمل و نقل، تحصیل،وسایل خانه، مرخصی ها،خدمات و ایده ها را استفاده یا مصرف می‌کنیم.

 

ما به عنوان مصرف کنندگان نقش اساسی در سلامت اقتصاد (داخلی، عملی، بین‌المللی) ایفا می نمایم تصمیماتی که ‌در مورد مصرف تقاضا برای موادّ خام، حمل و نقل، تولید، کارهای فنی و همچنین استخدام کارکنان و استقرار و تخصیص منابع می گیریم موفقیت برخی صنایع و شکست برخی دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 

‌بنابرین‏ رفتار مصرف کننده یک فاکتور جامع در رکود و یا جریان افتادن تمامی فعالیت های بازرگانی در جامعه ای که گرایش مصرف کننده می‌باشند. نکته کلیدی موفقیت استراتژی بازاریابی هم از جنبه علمی هم از جنبه محلی از جنبه جهانی درک رفتار مصرف کننده است.

 

این امر هم برای شرکت های تجاری و هم سازمان های غیر انتفاعی و همینطور سازمان‌های دولتی که قوانین مربوط به بازار را تدوین می‌کنند کاربرد دارد البتّه درک رفتار مصرف کننده و ارزیابی عملکرد مصرف کنندگان در جوامع مختلف با توجّه به تفاوت‌های فرهنگی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 

امروزه بسیاری از شرکت‌ها از سازمان‌ها مفاهیم جدید بازاریابی را پذیرفته اند و طبق آن عمل می‌کنند. آن ها متوجه شده‌اند که تمرکز بر نیازهای مصرف کنندگان از ملزومات اساسی گرایش بازاریابی است. بدین ترتیب مطالعه و کشف نیازهای مصرف کنندگان و تجزیه و تحلیل فرایند رفتار مصرف کننده و اولویت بندی عوامل تأثیر گزار بر این فرایند اند از عمده وظایف بازار یابان است.

 

۲-۲ ادبیات موضوع در خصوص متغییرها

 

۲-۲-۱ فرایند خرید

 

اینکه مشتری در هنگام خرید چه مراحلی را پشت سر می‌گذارد همیشه برای محققان بازاریابی و رفتار مصرف کننده جالب توجه بوده است، چرا که شناخت این مراحل شرکت‌ها را در ارضای مناسب خواسته های مشتریان و ترغیب آنان به خرید یاری می‌کند.

 

فرایند خرید مصرف کنندگان ، زنجیره ای از مراحل چند گانه متصل به هم است که شامل جمع‌ آوری اطلاعات، ارزیابی گزبنه ها، خرید و ارزیابی پس از خرید می‌باشد. از آنجا که خرید آنلاین یک عمل نسبتاً جدید است، این نوع خرید برای مصرف کنندگان نسبت به خرید سنتی با خطر بیشتری درک شده است. ‌بنابرین‏ یک مصرف کننده خرید الکترونیکی تا حد زیادی متکی به کیفیت تجربه ای است که تنها از طریق خرید قبلی (تجربه خرید) حاصل می شود.(دنیس^[۱۳]،۱۲۴:۲۰۰۷)

 

۲-۲-۲ فرایند خرید سنتی

 

مرحله اول: تشخیص نیاز^[۱۴] ، فرایند خرید هنگامی آغاز می‌گردد که فرد وجود نیاز یا مشکلی را تشخیص می‌دهد. عوامل به وجود آورنده نیاز ممکن است داخلی باشند مانند گرسنگی و یا خارجی باشند مانند دیدن اتومبیلی که دوست شما به تازگی خریده است .

 

سمتانا، الکسیس و هریس^[۵۶] (۲۰۰۰) بر اساس پژوهش‌هایی که انجام دادند ارتباط سه تایی پدر – مادر- نوجوان را مثبت تر از ارتباط دوتایی مادر- نوجوان دانستند. در ارتباط دوتایی، مادران پسر را بیشتر از دختران تأیید می‌کنند اما در ارتباط سه تایی هر دو والد پسر و دختر به یک میزان مورد پذیرش قرار می‌دهند و همچنین سطوح تعارض و فاصله هیجانی ناشی از ارتباط یک طرفه والد – نوجوان می‌باشد( ترجمه سعیدی،۱۳۹۱).

 

شعاری نژاد (۱۳۷۲) در پژوهشی که روابط نوجوانان را با والدین بررسی ‌کرده‌است ‌به این نتیجه رسید که روابط فرزندان با اعضای مذکر خانواده کمتر از اعضای مؤنث خانواده مساعد است. مادران با پسران ملایم تر از دختران برخورد می‌کنند و دختران را بیشتر تحت کنترل قرار می‌دهند و محدودتر می‌کنند، به همین جهت تعارض بین مادر و دختر شدید تر است.

 

رضا هاشمی و دیگران (۱۳۸۲) در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه شیوه های فرزند پروری با پیامدهای روانی ناسازگار در شهر تهران ‌به این نتیجه رسید که والدین مورد پژوهش که بیشتر از شیوه های سلطه گری، کنترل وابستگی زا، و غفلت استفاده کرده بودند، کودکان به ترتیب در اختلال های اضطراب، افسردگی، پر تحرکی – کاستی توجه، وابستگی و مشکلات اجتماعی نمره های بالاتری را نشان دادند. بین متغیر های مذکور و شیوه های فرزند پروری والدین رابطه معناداری به وجود آمد.

 

خلیل هیبتی(۱۳۸۱)در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه شیوه های فرزندپروری والدین و رابطه آن با شیوه های مقابله با استرس در دانش آموزان دختر و پسر سال سوم دبیرستانهای شهر زرقان ‌به این نتیجه رسید که شیوه های فرزند پروری والدین بر نحوه مقابله با استرس فرزندان تأثیر معنا داری دارد. همچنین دانش آموزان با والدین مقتدر بیشتر از دانش آموزان دارای والدین مستبد و بی اعتنا از شیوه حل مسئله در شرایط استرس زا استفاده می‌کنند. فرزندان والدین مقتدر کمتر از فرزندان دارای والدین مستبد و بی اعتنا از شیوه متمرکز بر عاطفه استفاده کردند.

 

جلالصدرالسادات(۱۳۸۱) در پژوهشی تحت عنوان مقایسه شیوه های فرزندپروری و جو
عاطفی – روانی میان خانواده های بد سرپرست، خانواده ها دارای فرزندان با اختلالات روانی و خانواده های دارای فرزندان عادی ‌به این نتیجه رسید که والدینی کهدر ارتباطات خود متزلزل، بدون اطمینان خاطر و بی ثبات هستند و یا در تربیت فرزندان با یکدیگر موافق نیستند و از الگو های مبتنی بر طرد، حمایت افراطی، اغماض، تسلط، انضباط دوگانه، سستی موازین اخلاقی، کمال جویی غیر منطقی، عصبانیت و بی ثباتی عاطفی استفاده می‌کنند، رفتار نوروتیک را در کودکان خود تثبیت می‌کنند، در مقابل خانواده هایی که در شیوه فرزند پروری خود از اصل همکاری و دموکراسی در روابط پیروی می‌کنند، توانایی بیشتری برای انطباق با تغییرات را دارند و شرایط مناسبی برای رشد کودکان فراهم می‌کنند.

 

پروین عینی(۱۳۸۵) در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه شیوه های فرزند پروری با راهبردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی پایه دوم دبیرستانهای شهر تهران، ‌به این نتیجه رسید که بین شیوه های فرزند پروری مقتدرانه والدین با راهبردهای یادگیری دانش آموزان رابطه معنا دار وجود دارد ولی بین دو شیوه دیگر با راهبردهای یاد گیری رابطه معنا دار مثبت مشاهده نشد. بین شیوه های فرزندپروری، شیوه فرزندپروری مقتدرانه با پیشرفت تحصیلی نیز رابطه معنادار مثبت معنا دار دارد.

 

ایزد پور (۱۳۸۰)در تحقیق خود ‌به این نتیجه رسید که پدران و مادران شیوه فرزند پروری مقتدرانه را نسبت به دو شیوه دیگر ترجیح داده و در انتخاب سبک فرزند پروری از هماهنگی و اتفاق نظر لازم برخوردارند همچنین میزان تحصیلات پدران و مادران در اتخاذ سبک فرزند پروری آن ها مؤثر است.

 

نوروزی (۱۳۸۲) در تحقیقی تأثیر مثبت سبک رفتاری خانواده های مقتدر و صمیمی و خانواده ها پاسخگو و تأثیر منفی سبک رفتاری خانواده های سهل گیر و مستبد را بر سلامت روانی دانش آموزان و نگرش آن ها به روابط انسانی در مدرسه بررسی کرد. یافته های این تحقیق به روشنی نشان می‌دهند که سبک رفتاری خانواده ها هم در وضعیت روانی دانش آموزان و هم ‌در نگرش آن ها به چگونگی روابط انسانی در مدرسه تأثیر می‌گذارد. ‌بنابرین‏ نقش مدرسه در تربیت دانش آموزان را نمی توان جدا از مناسبات درونی خانواده های دانش آموزان و شیوه های فرزند پروری آن ها دانست.

یافته اسنن^[۵۷] (۱۹۸۱)نشان داد که نوجوانان شهری که حمایت و کنترل بسیار زیاد و یا بسیار کمی از والدینشان دریافت می‌کنند با توجه به عملکرد اصلی خانواده احتمالا در خطر مشکلات رشد عقلانی و ذهنی اند. ‌بنابرین‏ توانایی آن ها برای پیشرفت در مدرسه کاهش پیدا می‌کند.

 

میشل جی فرالیگ^[۵۸] و دیگران(۱۹۸۷) نشان دادند که شیوه فرزند پروری مقتدرانه با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت دارد. در خانواده های مقتدر دانش آموزان بیشترین نمره معدل را داشتند، در حالی که درخانواده های سهل گیر نمرات پایین است.

 

کریستینا کلون^[۵۹] و لیزا هنریکسون^[۶۰] (۱۹۸۸) پس از بررسی های خود ‌به این نتیجه رسیدند که کودکان والدین مستبد هرچند در مدرسه پیشرفت خوبی دارند و از فعالیت‌های انحراف آمیز خودداری می‌کردند اما دارای اعتماد به نفس کم، شایستگی های اجتماعی پایین و کمرویی بیشتری می‌باشند

 

مایرین^[۶۱](۱۹۹۴) در زمینه شیوه های فرزندپروری و ارتباط آن با پیامد های رشدی مناسب بر روی یک نمونه ۳۸ نفری از والدین و فرزندان آن ها تحقیقی انجام داد. نتایج نشان داد نگرش‌ها و شیوه های فرزند پروری والدین با پیامدهای رشدی مطلوب در فرزندان ارتباط دارد. روش های فرزند پروری مقتدرانه تر با مشکلات رفتاری و هیجانی پایین و شایستگی اجتماعی و شناختی بالا تر ارتباط دارد. اما نگرش ها و رفتارهای مستبدانه با پیامدهای رشدی منفی در فرزندان ارتباط دارد.(به نقل از مظلوم ،۱۳۸۲).

 

آنولا و همکاران^[۶۲] (۲۰۰۰) دریافتند که نوجوانان خانواده های مقتدر بیشترین راهبردهای پیشرفت و کمترین میزان افت تحصیلی را دارند. روش های فرزند پروری مقتدرانه درکودک و نوجوان، توأم با انطباق کودک یا نوجوان با مدرسه، سطح بالای کنش، حضور فعال در مدرسه و دیدگاه مثبت به درس و مدرسه می‌باشد. روش های فرزندپروری مستبدانه، حس بشتکار و حل مسائل را از کودک می‌گیرد و آن ها را نیازمند به حمایت و کنترل بزرگسالان می‌سازد.

 

پژوهش‌های انجام شده توسط استرنبرگ و همکاران(۲۰۰۱) با اشاره به همبستگی بین سبک فرزند پروری و متغیرهایی چون عزت نفس، اعتماد به خود، مسئولیت پذیری، پیشرفت تحصیلی، توفیق اجتماعی، اضطراب، افسردگی و حل مسئله بیانگر این مسئله است که کودکانی که توسط اولیای مثبت تربیت شده اند در تمام متغیرها وضعیت مناسبتری داشتند. به عبارتی دیگر آن ها عزت نفس بالاتر، پیشرفت تحصیلی کامل تر و اضطراب و افسردگی کمتر داشتند و از روش های مؤثرتری برای حل مسئله استفاده کردند.

 

۲-۲-۵ اصول اساسی امید درمانی

 

اصول اساسی امید درمانی عبارتند از :

 

اصل اول : امید درمانی بر مبنای ایده های نظریه امدی اسنایدر است.

 

اصل دوم : امید دروانی یک درمان مختصر ونیمه ساختار یافته است که در آن بر روشن کردن اهداف و دستیابی به آن ها تمرکز می شود در این درمان، درمانگر به الگوی گذشته تفکر امیدوارانه و تغییرات رفتاری، هیجانی و شناختی مطلوب توجه می‌کند.

 

اصل سوم: باورهای خود اسنادی مراجع با تمرکز بر اهداف، احتمالات و موفقیت های گذشته افزایش می­یابد.

 

اصل چهارم : اتحاد درمانی مثبت، صحیح و مبتنی بر اعتماد به منظور تسهیل مشارکت فعال مراجع شکل می‌گیرد.

 

اصل پنجم : امید درمانگر در کمک به مراجع برای ایجاد چهارچوبی جدید، فعال و هدفمند است ضمن این که باور دارد هر مراجع در جایگاه خود بهترین کارشناس برای تغییر دادن خود است.

 

اصل ششم : امید درمانی یک فرایند آموزشی است که در آن مراجع می آموزد برای دنبال کردن اهدافش چگونه با مشکلات دست و پنجه نرم کند.

 

اصل هفتم : امید درمانی فرایند تحول امید را منعکس می‌کند. درمانگر به کمک مراجع اهداف دست یافتنی او را مشخص کردن و به او کمک می‌کند تا انرژی روانی لازم برای شروع و تداوم حرکت در مسیر این اهداف را فرا بخواند. به علاوه مراجع به دنبال ایجاد چندین گذرگاه و حذف موانع احتمالی است.

 

اصل هشتم : امید درمانی اساساً تغییر در سطح شناخت است. یعنی به دنبال افزایش تفکر گذرگاه و عامل در جهت دستیابی به هدف می‌باشد.

 

اصل نهم : امید درمانی با ترکیب عوامل درمانی مشترک در همه درمان­ها، تکنیک های شناختی ـ رفتاری و راه حل مدغار یک نظام درمانی جدید ارائه می‌دهد (اسنایدر، ۲۰۰۰). فرایند امید درمانی از دو مرحله تشکیل شده است که هر کدام شامل دوگام می‌باشند. مرحله اول القای امید است که مشتمل بر دو گام یافتن امید و پیوند امید است. مرحله دوم افزایش امید است که مشتمل بر دو گام غنی سازی امید و حفظ آن می‌باشد (اسنایدر، ۲۰۰۰).

 

۲-۲-۶ تمایز امیدواری با آرزو و خیال پردازی و خوش بینی

 

در فرهنگ فارسی، معمولا، امید و آرزو در کنار هم به کار می‌روند اما در ادبیات عرب، این دو واژه به صورت جداگانه با عنوان های رجا و اَمَل استفاده شده است. در هر امیدواری، آرزو وجوددارد، ولی هر آرزویی امیدواری نیست. در اسلام، واژه رجاء به معنای امیدی دست یافتنی (امید واقعی) و امل یا آرزو، به معنای امید دست نیافتنی (امید واهی) می‌باشد. لذا باید مرز بین امیدواری و خوش خیالی را به خوبی دانست تا یکی از آن ها در جای دیگری قرار نگیرد. امیدواری برخلاف آرزو و خوش بینی ، مقوله­ای است که با فعالیت، تلاش، برنامه ریزی و پیگیری اهداف همراه است و از سه جزء « شناختی» و « عاطفی» و« حرکتی» تشکیل می شود (اسنایدر و همکاران، ۲۰۰۰).

 

چند دهه بعد روان شناسانی مانند لوپز^[۱۵] و اسنایدر (۲۰۰۳)، سلیگمن (۲۰۰۴) با بیان این جمله مهم که : همه انسان­ها دارای قدرتی برابرند(امید) اما برخی قدرتمندتر (امید بیشتر) می‌باشند^[۱۶]، روان شناسی مثبت^[۱۷]، و امید را به نوعی دیگر مطرح نمودند (اسنایدر، ۲۰۰۰).

 

از نظر اسنایدر (۲۰۰۲) نقش امید فراتر از یک نیوری تسلی بخش است. امید، نقش مقتدرانه و شگفت آوری در زندگی ایفا می‌کند و در حیطه های گوناگون، حائز اهمیت است. این دو، تمایز روشنی بین امید و آرزو قائل­اند. از نظر آنان، افراد امیدوار دارای اهداف روشن، قدرت اراده، قدرت راه یابی و تلاش برای رسیدن به اهداف خود می‌باشند. برخلاف این گروه، افراد خوش بین و آرزومند، فاقد برنامه­ای روشن و هدفمند برای دست یابی به اهداف خود می‌باشند و در صورت دست نیافتن به اهداف خود، دچار ناکامی می‌شوند.در هر امیدواری آرزو نیز وجود دارد، اما در هر آرزو، ضرورت امید وجود ندارد. دست یافتنی بودن اهداف و میل شدید برای دست یابی به هدف عنصراساسی امید می‌باشند (اسنایدر، ۲۰۰۶).